Pragnienie chrztu a nadzieja zbawienia dzieci nieochrzczonych w Kodeksie prawa kanonicznego w perspektywie studium Międzynarodowej Komisji Teologicznej. Aspekty teologiczne i prawne

• Authors: Bartosz Trojanowski

Title variants

EN

The desire for baptism and the hope of salvation of unbaptized children in the Code of Canon Law according to studies of International Theological Commision: theological and legal aspects

Abstracts

EN

The problem of the hope of salvation of children who died prematurely without baptism has been present since the beginning of Christianity. Some of the Fathers of the Eastern and Western Church dealt with it, but, over the centuries, the question has never been definitively resolved because theologians have not been able to resolve all doubts when confronted with a mystery that transcends the human mind. In recent years, after the Second Vatican Council, the view on the destiny of such children has been revised, and theologians have presented arguments that allow for the hope of full happiness in the kingdom of heaven for these children. The first document that can be identified and clearly marks a change in such a theological view is the Code of Canon Law. While it mentions the necessity of baptism for salvation, the legislator does not speak of “absolute necessity.” It allows “baptism of desire,” and our article shows that this includes situations in which parents express that desire before giving birth to their children. Subsequent documents of the Church confirm this development of theological thought and thus justify the existence of the Christian hope of salvation for children who have not received the sacrament of baptism for various reasons. This article presents the arguments of the International Theological Commission and attempts to deepen and justify this theological thought. This problem is not only a theological reflection on the issue but also constitutes the daily life of the faithful who have been affected by such a tragedy and to whom the Church should give hope in their situation.

PL

Problematyka nadziei na zbawienie dzieci, które przedwcześnie zmarły bez chrztu, jest obecna od początku chrześcijaństwa. Zajmowali się nią niektórzy ojcowie Kościoła zarówno wschodniego, jak i zachodniego. Jednak w ciągu wieków kwestia ta nigdy nie została definitywnie rozstrzygnięta, ponieważ teolodzy w swojej refleksji nie byli w stanie rozwiązać wszystkich wątpliwość. Stawali przed tajemnicą, która przewyższa ludzki umysł. W ostatnich latach, po Soborze Watykańskim II, pogląd na temat losu takich dzieci został zrewidowany, a teolodzy przedstawiają argumenty, które pozwalają mieć nadzieję na pełne szczęście w królestwie niebieskim tych dzieci. Pierwszym dokumentem, który w wyraźny sposób dostrzega zmianę takiego poglądu teologicznego, jest Kodeks prawa kanonicznego. Chociaż jest tam mowa o konieczności chrztu do zbawienia, to jednak prawodawca nie mówi o „absolutnej konieczności”. Dopuszcza „chrzest pragnienia”, a celem tego artykułu jest wykazanie, że troszczy się również o to, by rodzice takie pragnienie wyrażali przed urodzeniem swoich dzieci. Kolejne dokumenty Kościoła potwierdzają taki rozwój myśli teologicznej, a co za tym idzie, uzasadniają istnienie chrześcijańskiej nadziei zbawienia dla dzieci, które nie otrzymały sakramentu chrztu z różnych przyczyn. Artykuł nie przedstawia tylko argumentów Międzynarodowej Komisji Teologicznej, ale jest próbą pogłębienia i uzasadnienia tej myśli teologicznej. Problem ten jest bowiem nie tylko refleksją teologiczną nad zagadnieniem, ale także stanowi codzienność wiernych, którzy zostali dotknięci taką tragedią, a którym Kościół powinien dać nadzieję.

Keywords

EN

baptism; salvation; canon law; baptism of desire; original sin

PL

chrzest; zbawienie; prawo kanoniczne; chrzest pragnienia; grzech pierworodny

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Colloquia Theologica Ottoniana
• Year: 2021
• Volume: 37
• Pages: 243-263

Dates

published

2021

Contributors

author

Bartosz Trojanowski

• Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, Polska

References

• Anastazy z Synaju, Quaestiones et responsiones, 81, PG 89, 709–710C.
• Augustyn, Contra Iulianum, V,11,44, https://www.augustinus.it/latino/contro_giuliano/index2.htm (dostęp: 24.03.2021).
• Augustyn, De baptismo contra Donatistas, IV, 22.29, PL 43, 173, https://www.augustinus.it/latino/sul_battesimo/index2.htm (dostęp: 25.03.2021).
• Augustyn, De peccatorum meritis, I 16,21, https://www.augustinus.it/latino/castigo_perdono/index2.htm (dostęp: 24.03.2021).
• Augustyn, De peccatorum meritis, I, 28,55, https://www.augustinus.it/latino/castigo_perdono/index2.htm (dostęp: 24.03.2021).
• Augustyn, Enchridion de fide, spe et caritate, 93, https://www.augustinus.it/latino/enchiridion/index.htm (dostęp: 24.03.2021).
• Augustyn, Sermo 293,8–11, PL 38, 1334, https://www.augustinus.it/latino/discorsi/index2.htm (dostęp: 24.03.2021).
• Augustyn, Sermo 294,3, https://www.augustinus.it/latino/discorsi/index2.htm (dostęp: 24.03.2021).
• Augustyn, Wyznania, XI, 10.12–28.38, https://www.augustinus.it/latino/confessioni/index2.htm (dostęp: 27.03.2021).
• Bartnik C.S., Dogmatyka katolicka, t. 1, Lublin 2009.
• Beal J., Coriden J., Green T., New Commentary on the Code of Canon Law, New York–Mahwah 2000.
• Denzinger H., Enchridion Symbolorum, red. P. Hünermann, Bologna 2010.
• Frank E., I sacramenti dell’Iniziazione, della Penitenza e dell’Unzione degli infermi, Roma 2012.
• Grzegorz z Nyssy, Dialog z siostrą Makryną o duszy i zmartwychwstaniu, tłum. W. Kania, w: Wybór pism (PSP 14), Warszawa 1974.
• Grzegorz z Nyssy, O dzieciach przedwcześnie zmarłych, nr 36, w: Bóg i zło. Pisma Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma, red. J. Naumowicz, Kraków 2004.
• Jan Paweł II, Konstytucja apostolska „Pastor bonus”, 28.06.1988, art. 55, w: Kodeks prawa kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011.
• Jan Paweł II, Konstytucja apostolska „Fidei depositum”, 11.10.1992, w: Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
• Katechizm Kościoła katolickiego, Poznań 1994.
• Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja „Pastoralis actio”, 20.10.1980, nr 28, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19801020_pastoralis_actio_pl.html (dostęp: 25.03.2021).
• Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Nadzieja zbawienia dla dzieci, które umierają bez chrztu, 19.01.2007, http://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/cti_documents/rc_con_cfaith_doc_20070419_un-baptised-infants_pl.pdf (dostęp: 22.03.2021).
• Montini G., La morte come fine del mondo individuale. Il pericolo di morte nel diritto canonico: normativa e significato ecclesiologico, w: La fine del tempo (Quaderni teologici del Seminario di Brescia 8), red. G. Canobbio, F. Dalla Vecchia, G. Montini, Brescia 1998, s. 309–344.
• Pighin B.F., Diritto sacramentale canonico, Venezia 2016.
• Pius XII, Encyklika „Mistici corporis”, 29.06.1943, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pius_xii/encykliki/mystici_corporis_29061943.html (dostęp: 22.03.2021).
• Przyszychowska M., Co dzieje się z dziećmi po śmierci?: teologiczne znaczenie traktatu „O dzieciach przedwcześnie zmarłych” Grzegorza z Nyssy, „Forum Teologiczne” 5 (2004), s. 95–106.
• Pseudo-Atanazy, Quaestiones ad Antiochum ducem, 101, PG 28, 660C, 115, PG 28, 672C.
• Rada Naukowa Komisji Episkopatu Polski, Opinia teologiczna o losie dzieci zmarłych bez chrztu, nr 8, „Ecclesiastica” 12 (2003) 2, s. 125–129.
• Sławiński H., Duszpasterska opieka i głoszenie Dobrej Nowiny Chrystusa rodzicom dzieci zmarłych przed urodzeniem, „Polonia Sacra” 18 (2014) 4(37), s. 151–152.
• Sobór Florencki, Bulla unii z Komptami. Cantate Domino, nr 14, w: Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. III, Kraków 2007.
• Sobór Florencki, Bulla unii z Ormianami „Exultate Deo”, w: Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. III, Kraków 2007.
• Sobór Trydencki, Dekret o grzechu pierworodnym, nr 4, w: Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. IV/1, Kraków 2007.
• Sobór Trydencki, Dekret o usprawiedliwieniu, w: Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. IV/1, Kraków 2007.
• Sobór Trydencki, Kanony o sakramencie chrzty, w: Dokumenty soborów powszechnych, red. A. Baron, H. Pietras, t. IV/1, Kraków 2007.
• Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002.
• Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002.
• Synod w Kartaginie, Notatka z synodu kartagińskiego, w: Acta Synodalia, red. A. Baron, H. Pietras, t. IV, Kraków 2010.
• Szypa M., Nadzieja zbawienia w liturgii pogrzebu dzieci, „Liturgia Sacra” 22 (2016) 2, s. 475–482.
• Tertullian, De baptismo, XVI, 1–2, w: Traité du baptême, red. R.F. Refoulé, Paris 1952.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 27: Chrzest i bierzmowanie, Londyn 1984.
• Trojanowski B., Trudności interpretacyjne kanonu 868 § 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku. Kwestie prawne i teologiczne, „Kościół i Prawo” 20/7 (2018) 1, s. 163–180.
• Witczyk H., Bóg Ojciec a Maryja w tajemnicy zwiastowania, „Salvatoris Mater” 1/2 (1999), s. 113–131.
• Wprowadzenie teologiczne i pastoralne, w: Obrzędy chrztu dzieci dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wyd. 3, Katowice 2007.

Identifiers

DOI

10.18276/cto.2021.37-14

Biblioteka Nauki

2010803