Ograniczenia w fotografowaniu w strefie nadgranicznej Środkowego Nadodrza w latach 1945-1956

• Authors: Zbigniew Zyglewski

Title variants

EN

Limitations of photographing in the frontier area of the Central Odra Region in 1945–1956

Abstracts

EN

The Decree of President of Poland of 1927 introduced, among others, a frontier zone, 2 km wide from the frontier line, where a number of prohibitions for people were in force. Limitations of photographing in the frontier zone of the Poznań Voivodship were announced immediately before the outbreak of war in 1939. After the World War II and moving the frontiers of Poland to Odra, the powiats (districts) located on the middle course of Odra were included into Poznań Voivodship, and in 1950 they were incorporated into newly constituted Zielona Góra Voivodship. After the war, the former State Borders Law was in force until 1956. As early as in 1945 the Poznań voivod ordered the registration of the photographic cameras, but not until 1949 the regulation of Poznań voivod was issued concerning the possession of cameras and obtaining permission to make photographs in a 6 kilometres wide frontier zone for amateur and professional purposes. Exempted from permissions were military servicemen, photographers making photos on business, and those who passed by the frontier zone. The permissions were issued by the powiat authorities after obtaining the opinion of the powiat Security Service and the Border Protection Troops. In the mid-1950s the principles of issuing permissions were tightened. The time of their validity was shortened from a year to several months with a possibility of prolongation, and the photographers working for the state institutions were obliged to obtain permissions. These limitations, as it seems, followed from the fear of espionage by the foreign states.

PL

Rozporządzenie Prezydenta Polski z 1927 roku wprowadziło m.in. strefę nadgraniczną szerokości 2 km od linii granicy, gdzie obowiązywało szereg zakazów dla ludności. Ograniczenia w fotografowaniu w strefie nadgranicznej województwa poznańskiego pojawiły się tuż przed wybuchem wojny w 1939 roku. Po II wojnie światowej i przesunięciu granic Polski do Odry powiaty położone nad środowym biegiem Odry włączono do województwa poznańskiego a w 1950 roku przeniesiono do powołanego województwa zielonogórskiego. Po wojnie dawne prawo graniczne nadal obowiązywało do 1956 roku. Wojewoda poznański już w 1945 zarządził rejestrację aparatów fotograficznych, ale dopiero w 1949 roku ukazało się zarządzenie wojewody poznańskiego w sprawie uzyskania zezwoleń na posiadanie aparatów fotograficznych i robienie zdjęć w 6-kilometrowej strefie nadgranicznej dla celów amatorskich i zawodowych. Z zezwoleń tych byli wyłączeni wojskowi i osoby służbowo wykonujące zdjęcia oraz osoby przejeżdżające przez strefę nadgraniczną. Zezwolenia wydawały władze powiatowe po uzyskaniu opinii powiatowej służby bezpieczeństwa i Wojsk Ochrony Pogranicza. W połowie lat 50. XX wieku nastąpiło zaostrzenie zasad wydawania tych zezwoleń. Skrócono czas ich ważności z roku do kilku miesięcy z możliwością przedłużenia, wprowadzono zasadę uzyskiwania zgody dla fotografów pracujących na rzecz instytucji państwowych. Ograniczenia te, jak sie wydaje, podyktowane były obawą przed szpiegostwem na rzecz obcych państw.

Keywords

EN

Lubusz Land; 1945–1956; frontier zone; photography

PL

Ziemia Lubuska; 1945-1956; strefa nadgraniczna; fotografia

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Przegląd Zachodniopomorski
• Year: 2021
• Volume: 36
• Pages: 249-268

Dates

published

2021

Contributors

author

Zbigniew Zyglewski

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie
• Ministerstwo Ziem Odzyskanych, sygn. 132.
• Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim
• Starostwo Powiatowe Gorzowskie, sygn. 285, 286, 287, 289
• Archiwum Państwowe w Szczecinie
• Urząd Wojewódzki Szczeciński, sygn. 1064.
• Archiwum Państwowe w Szczecinie Oddział Międzyzdroje
• Starostwo Powiatowe Wolińskie, sygn. 38.
• Archiwum Państwowe w Zielonej Górze
• Ekspozytura Urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp., sygn. 65.
• Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zielonej Górze, sygn. 7613, 7614, 7618, 7626.
• Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie,
• Dowództwo WOP, sygn. 218/17.
• Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 22.01.1937 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 23.12.1927 o granicach Państwa, Dz. U. R.P. 1937, nr 11, poz. 83.
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 22.01.1937 wydane w porozumieniu z Ministrami: Skarbu, Sprawiedliwości, Komunikacji oraz Rolnictwa i Reform Rolnych w sprawie wykonania rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o granicach Państwa, Dz. U. R.P. 1937, nr 12, poz. 84.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 23.12.1927 o granicach Państwa, Dz. U. R. P. 1927, nr 117, poz. 996.
• Rozporządzenie Wojewody Poznańskiego z 10.08.1939 w sprawie fotografowania, filmowania oraz przenoszenia (przewożenia) aparatów fotograficznych w strefie nadgranicznej, Poznański Dziennik Wojewódzki 1939, nr 33, poz. 689.
• Rozporządzenie Wojewody Poznańskiego z 23.06.1945 o rejestracji aparatów fotograficznych, Poznański Dziennik Wojewódzki 1945, nr 3, poz. 18.
• Rozporządzenie Wojewody Poznańskiego z 8.10.1947 w sprawie pasa drogi i strefy nadgranicznej, Poznański Dziennik Wojewódzki 1947, nr 31, poz. 375.
• Rozporządzenie Wojewody Poznańskiego z 1.10.1949 w sprawie fotografowania, filmowania oraz przenoszenia (przewożenia) aparatów fotograficznych w strefie nadgranicznej, Poznański Dziennik Wojewódzki 1949, nr 37, poz. 857.
• „Uciążliwe zakazy hamują rozwój turystyki”, Trybuna Dolnośląska, 30.04.1947.
• Grochowski, Lech. „Ewolucja prawa ochrony granic Polski w XX-XXI wieku”. Zeszyty Prawnicze UKSW t 11 (2011), 3: 125-150.
• Jaworski, Mieczysław. Na piastowskim szlaku. działalność Ministerstwa Ziem Odzyskanych w latach 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwo Obrony Narodowej, 1973.
• Ławski, Jan. Ochrona Granic Polski Ludowej 1945-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
• Polus, Ryszard. „Zmiany w podziale terytorialnym województwa zielonogórskiego od 1950 do 1977 roku”. Rocznik Lubuski 11 (1981), 199-207.
• Prochwicz, Jerzy R. Wojska Ochrony Pograniczna 1945-1965. Wybrane problemy.(Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2017.
• Rybicki, Hieronim. Powstanie i działalność władzy ludowej na zachodnich i północnych obszarach Polski 1945-1949. Poznań-Słupsk: Wydawnictwo Poznańskie, 1976.
• Samoliński, Olgierd. „Podziały administracyjne Polski Zachodniej i Północnej w latach 1795-1950”. Rocznik Lubuski 10 (1978): 47-89.
• Sroka, Piotr. Turystyka w polskich Sudetach w latach 1945-1956.(Wrocław: Ośrodek Pamięć i Przyszłość. Oficyna Wydawnicza Atut - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2013.
• Stefaniak, Marcin. Działalność aparatu represji na zachodnim pograniczu Polski w latach 1945-1950. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Szczecinie, 2008.
• Szczegóła, Hieronim. Przeobrażenia ustrojowo-społeczne na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1947. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1971.
• Tkaczew, Władysław. Organa informacji Wojska Polskiego 1943-1956. Kontrwywiad wojskowy. Warszawa: Bellona, 2007.

Identifiers

DOI

10.18276/pz.2021.36-09

Biblioteka Nauki

2034560