Językowe środki neutralizacji śmierci w listach Jarosława Iwaszkiewicza do zmarłego Jerzego Błeszyńskiego

• Authors: Andrzej S. Dyszak

Title variants

EN

Linguistic means of neutralising death in the letters written by Jarosław Iwaszkiewicz and addressed to late Jerzy Błeszyński

Abstracts

EN

The article contains an analysis of the letters written by Jarosław Iwaszkiewicz and addressed to his late lover Jerzy Błeszyński, and depicts the manner of ‘talking’ of the author of the letters about the addressee’s death so that it can be neutralised, i.e. its impact on the life of the writer will be weakened and/or the opposition between death (afact that took place) and life (in the ima gined world of the letters) will be abolished. The article may be placed in the sphere of re-search based on the method of stylistic grammar, and it deals with the questions that concern semantic phenomena and the manner of their formal-language creation. Iwaszkiewicz used the motif of the trip that never happened of Błeszyński to Surubai, Indonesia, to replace with it mentions of his lover’s death in the whole collection of the ‘posthumous letters’ In addition to coding it – the death – with words and expressions taken from the lexical field of travelling in the analysed text there are linguistic exponents of conceptualisation of death as an absence and separation of the dead person. In two letters Iwaszkiewicz refers to the death of Błeszyński as adream. In order to avoid talking directly about death the author of the ‘posthum-ous letters’ uses afew euphemisms. However, in Iwaszkiewicz’s letters there appear various linguistic tracks of adeath of aperson he was close to. He is aware of the fact that Błeszyński left for good, and at the same time he cannot believe it.

PL

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są listy Jarosława Iwaszkiewicza do zmarłego kochanka, Jerzego Błeszyńskiego, a celem opisu stał się sposób „mówienia” autora tych tekstów o śmierci ich adresata w celu jej zneutralizowania, tj. osłabienia jej wpływu na życie pisarza i/lub zniesienia opozycji między śmiercią (zaistniałym faktem) a życiem (w wykreowanym świecie listów). Artykuł sytuuje się w zakresie badań wykorzystujących metodologię gramatyki stylistycznej, a zawarte w nim rozważania dotyczą zjawisk semantycznych i sposobu ich formalnojęzykowej kreacji. Iwaszkiewicz wykorzystał motyw niedoszłego wyjazdu Błeszyńskiego do Surabai w Indonezji do zastąpienia nim – w całym analizowanym zbiorze „listów pośmiertnych” – mówienia o śmierci ukochanego. Obok konsekwentnego jej kryptonimowania za pomocą wyrazów, wyrażeń i zwrotów z leksykalnego pola podróży pojawiają się też w analizowanych listach językowe wykładniki konceptualizacji śmierci jako nieobecności i oddalenia bliskiej osoby. W dwóch listach pisarz mówi o śmierci Błeszyńskiego w kategorii snu. Chcąc uniknąć bezpośredniego mówienia o tym tragicznym zdarzeniu, autor „listów pośmiertnych” używa także nielicznych eufemizmów.W zachowanych listach Iwaszkiewicza pojawiają się wszakże różne językowe tropy śmierci bliskiej mu osoby. Wyrazy świadomości faktu, że Błeszyński odszedł na zawsze, przeplatają się z wyrazami niewiary w ten smutny fakt.

Keywords

PL

konceptualizacja śmierci; neutralizacja; eufemizacja

EN

conceptualisation of death; neutralisation; euphemisation

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2019
• Volume: 18
• Pages: 55-74

Dates

published

2019

Contributors

author

Andrzej S. Dyszak

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz

• https://orcid.org/0000000220541192

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2019.18-05

Biblioteka Nauki

1590947