Żart w pismach Cypriana Norwida

• Authors: Tomasz Korpysz

Title variants

EN

Żart in the writings of Cyprian Norwid

Abstracts

EN

The purpose of this study was an attempt to recreate the idiolectal image of the noun żart and the verb żartować in the writings of Cyprian Norwid. These lexemes – and their derivatives – make up a not very large family consisting of: żarcik (3 uses), żart (34 uses), żartobliwie (1 use), żartobliwy (1 use), żartować (12 uses), żartowniś (2 uses), żartujący (1 use) and zażartować (8 uses) – in sum 8 lexemes and 62 uses. The results of the performed analysis show that only in a part of the contexts the discussed lexemes are semantically connected with the category of humour. Even then, however, the joke and joking rarely have purely ludic character and are a manifestation of a serene, affirmative relation of the sender towards reality or other people, or are the expression of careless joking, a kind of a parlour game or an innocent play. Far more frequently a joke is presented as something inappropriate, improper, often something aggressive, aimed against somebody or something. Relatively frequently żart, as well as żartować, are completely unrelated to humour and laughter (or the ludic aspect is clearly secondary) and refer to something of little importance, insignificant or regarded as such by the sender, or to something made believe, not true, pretended to be said and done. The description of the lexical field from the word-formation field of the lexeme żart complements the previous analyses concerning the lexemes dowcip and humor and allows us to better understand how a broadly understood element of humour was present in the work of Cyprian Norwid.

PL

Celem badań była próba odtworzenia idiolektalnego obrazu rzeczownika żart oraz czasownika żartować w pismach Cypriana Norwida. Leksemy te – oraz ich derywaty – tworzą niezbyt liczną, ale interesującą rodzinę słowotwórczą, na którą składają się: żarcik (3 użycia), żart (34 użycia), żartobliwie (1 użycie), żartobliwy (1 użycie), żartować (12 użyć), żartowniś (2 użycia), żartujący (1 użycie) oraz zażartować (8 użyć); łącznie jest to osiem leksemów w 62 użyciach. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, jedynie w części kontekstów omawiane leksemy semantycznie wiążą się z kategorią komizmu. Nawet wówczas jednak żart i żartowanie rzadko mają charakter czysto ludyczny i są przejawem pogodnego i afirmatywnego stosunku nadawcy do rzeczywistości czy do innych ludzi lub też są wyrazem beztroskiego dowcipkowania, rodzajem towarzyskiej gry lub niewinnej zabawy. Znacznie częściej żart jest czymś niestosownym, niewłaściwym, przy tym czymś agresywnym, wymierzonym przeciwko komuś lub czemuś. Stosunkowo często żart, a także żartować w ogóle nie mają związku z komizmem i śmiechem (albo też aspekt ludyczny jest wyraźnie drugoplanowy), odnosząc się do czegoś mało ważnego, błahego lub za takie przez nadawcę uważanego, albo też do czegoś udawanego, nieprawdziwego, mówionego i robionego na niby. Opis pola leksyki z pola słowotwórczego żartu dopełnia wcześniejsze analizy dotyczące dowcipu i humoru i pozwala przybliżyć się do zrozumienia tego, w jaki sposób szeroko rozumiany żywioł komiczny obecny był w twórczości Cypriana Norwida.

Keywords

EN

Cyprian Norwid; żart; żartować

PL

Cyprian Norwid; żart; żartować

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2020
• Volume: 19
• Pages: 205-217

Dates

published

2020

Contributors

author

Tomasz Korpysz

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2020.19-14

Biblioteka Nauki

1590808