Nazwy żeńskie w polszczyźnie w refleksji językoznawczo-poradnikowej początków XX wieku

• Authors: Karolina Tomala

Title variants

EN

Feminine names in the Polish language in linguistic considerations and handbooks of the early 20th century

Abstracts

EN

In this article I would like to present the course of the national discussion on the feminine names, which was held in the early decades of the 20th century, and its influence on the reception of this problem in later years (until the beginning of the 21st century). I demonstrate the speakers’ remarks and observations concerning the women names alongside the normative texts – both those which were a direct response to particular questions raised by the speakers, and those which addressed this issue in more general context. I focus on the texts published in “Poradnik Językowy”, particularly in the early years of its existence (until the 1930s). The investigation of the remarks contained in this source allows to observe specific direction of development of the reflection on the feminine names. This retrospection (to the beginnings of the national discussion on the feminine forms of names) makes also possible to better understand the contemporary postulates put forward by the linguists, as it demonstrates that the clash of the two different attitudes is not new in the contemporary Polish language. However, the vectors were reversed in this field – what was formerly modern, today may prove to be obsolete, and vice versa. I take an attempt to present the material according to the time sequence in which particular text were published.

PL

W niniejszym artykule prezentuję przebieg dyskusji społecznej toczonej wokół problemu nazewnictwa żeńskiego w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku oraz jej wpływ na recepcję tego zagadnienia w latach późniejszych (aż do początków XXI wieku). Uwagi i spostrzeżenia użytkowników języka odnośnie do nazewnictwa kobiet przedstawiam w zestawieniu z tekstami normalizatorskimi – zarówno tymi, które były bezpośrednią reakcją na konkretne zagadnienia szczegółowe podnoszone przez użytkowników języka, jak i tymi, które poruszały tę kwestię w kontekście bardziej ogólnym. Koncentruję się na tekstach, które pojawiły się w „Poradniku Językowym”, szczególnie tych z pierwszych lat istnienia tego czasopisma (do lat 30.). Prześledzenie uwag zawartych w tym źródle pozwala zaobserwować swoisty kierunek rozwoju refleksji na temat nazw żeńskich. To spojrzenie wstecz (do początków społecznej dyskusji wokół feminatywów) daje także możliwość lepszego zrozumienia współczesnych postulatów prezentowanych przez badaczy języka – pokazuje bowiem, że ścieranie się dwóch odmiennych postaw nie jest novum współczesnej polszczyzny. Doszło jednak na tym polu do odwrócenia wektorów – to, co dawniej nowoczesne, dziś może okazywać się przestarzałe i odwrotnie. Podejmuję próbę zaprezentowania materiału zgodnie z następstwem czasowym, z jakim poszczególne teksty były publikowane.

Keywords

EN

feminine name; linguistic counselling; semantics; word formation

PL

nazwa żeńska; poradnictwo językowe; semantyka; słowotwórstwo

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny
• Year: 2021
• Volume: 20
• Pages: 213-227

Dates

published

2021

Contributors

author

Karolina Tomala

• Uniwersytet Śląski, Katowice

References

• Doroszewski, Witold. O kulturę słowa. Wybór porad językowych. Warszawa: Książka i Wiedza, 1991.
• Klemensiewicz, Zenon. „Tytuły i nazwy zawodowe kobiet w świetle teorii i praktyki”. Język Polski 2 (1957): 101–117.
• Kupiszewski, Władysław. „Tytuły i nazwy zawodowe kobiet”. Poradnik Językowy 8 (1967): 371–374.
• Linde, Samuel Bogumił, red. Słownik języka polskiego. Warszawa: Drukarnia XX. Pijarów, 1807–1814.
• Mańczak, Witold. „O gramatykach do nauki języków obcych oraz o poprawności językowej”. Biuletyn PTJ 49 (1993): 83–87.
• Miodek, Jan. Rozmyślajcie nad mową! Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998.
• Szober, Stanisław. „Skąd się wzięły takie zwroty jak jedno z rodziców, ona jest dobrym psychologiem, czyli o różnych odmianach form rodzaju w deklinacji imion polskich”. Poradnik Językowy 5–6 (1932): 79–83.
• Walczak, Bogdan. „Ewolucja systemu a kodyfikacja normy”. Język Polski 2–3 (2011): 108.
• Wieleżyńska, Julia. „O zawodowe tytuły kobiece”. Poradnik Językowy 2 (1932): 30–32.
• Zawiliński, Roman. „Doktor filozofii (kobieta)”. Poradnik Językowy 8 (1911): 117–119.
• Zwejgbaum, Maksymilian Marek. „Pani doktór”. Poradnik Językowy 5–6 (1932): 91–92.

Identifiers

DOI

10.18276/sj.2021.20-15

Biblioteka Nauki

2010848