Rola wojen i konfliktów w kształtowaniu ładu europejskiego w średniowieczu

• Authors: Wojciech Iwańczak

Title variants

EN

The Role of War and Conflicts in Shaping the European Order in the Middle Ages

Abstracts

EN

It is rather difficult to reduce a thousand years of medieval wars and conflicts to one universal formula, because the whole thing is complex, and the attitude towards war used to be different in the past from what it is now. Wars and conflicts were thought to be connected to a fight for survival and power. In the Middle Ages the idea of total war was not known, nobody strove to annihilate their opponents. The purpose of most wars was to weaken the enemy or to get a good ransom. For a significant part of the Middle Ages the dominating military unit was the cavalry formed by the knighthood that later metamorphosed into the gentry. At the end of that period the structure of the army changed, and infantry and mercenaries became the most important parts of the army. Military service was compulsory for the vassal; yet, the recruitment among peasants played an important role, too. It may seem curious but war was treated as a kind of entertainment, as a cure for boredom, and it was the atmosphere which created the whole culture and ethics of knighthood. The basic rules of the medieval doctrine stipulated a good military preparation in order to keep the peace, the weaker were not right. The basis of a stable state was the army. It was accepted to stand up to a tyrant or an unjust sovereign that had been acting against his nation. In the Christian doctrine there were notions of a saint war (which later changed into a crusade) and of a just war. According to Saint Augustine war was a punishment for sins and crimes. The army often served the Church; it was the concept of ‘militis Christi’. The European order was thought to depend on the military power, and – to a significant degree – on the military propaganda. Theoretical aspects of armed conflicts and the problem of a just war were popular subjects in Poland; those questions were investigated by – among others – Stanisław of Skarbimierz and Paweł Włodkowic.

PL

1000 lat wojen i konfliktów średniowiecznych trudno ująć w jedną uniwersalną formułę, gdyż rzecz jest złożona, a stosunek do wojny w tamtej epoce było dość odmienny od dzisiejszego. Uważano, że wojna i konflikty wiążą się zazwyczaj z walką o panowanie i władzę. Średniowiecze nie znało jednak pojęcia wojny totalnej, nie dążono do wyniszczenia i zlikwidowania przeciwnika. Dużo wojen miało na celu wyniszczenie wroga lub uzyskanie dobrego okupu. Dominującą formacją przez znaczną część średniowiecza była konnica formowana przez rycerstwo, które później przeobraziło się w szlachtę. Schyłek epoki charakteryzowała już nowa struktura armii, gdzie większą rolę odgrywała piechota oraz wojsko najemne. Służba wojskowa była obowiązkiem wasala wobec seniora, ale ważną rolę odgrywali też w wojsku chłopi. Ciekawe, że wojnę traktowano często na pograniczu rozrywki, jako lekarstwo na nudę, w tym klimacie wytworzyła się cała kultura i etyka rycerska. Podstawowe reguły doktryny średniowiecznej zalecały dobre przygotowanie militarne dla utrzymania pokoju, słabi nie mieli racji. Podstawą stabilnego państwa było wojsko. Uznawano prawo do przeciwstawienia się tyranowi, władcy niesprawiedliwemu, który działał przeciw swojemu narodowi. W myśli chrześcijańskiej odróżniano wojnę świętą (która z czasem przybrała formę krucjat) oraz sprawiedliwą. Według św. Augustyna wojna była karą za grzechy i zbrodnie. Wojsko występowało często w służbie Kościoła i była to koncepcja „militis Christi”. Uważano, że ład europejski zależy od siły wojskowej, ale w znacznym stopniu także od propagandy wojennej. W Polsce interesowano się również teoretycznymi aspektami konfliktów zbrojnych i problemami wojny sprawiedliwej, co badali m.in. Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic.

Keywords

EN

knighthood; sword; war; justice

PL

rycerstwo; miecz; wojna; sprawiedliwość

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
• Journal: Studia Maritima
• Year: 2016
• Volume: 29
• Pages: 63-80

Dates

published

2016

Contributors

author

Wojciech Iwańczak

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Identifiers

DOI

10.18276/sm.2016.29-04

Biblioteka Nauki

1601344