Przyczyny odmowy wszczęcia dochodzenia wstępnego w przypadkach oskarżeń wobec duchownych o czyny contra sextum z osobami małoletnimi

• Authors: Dariusz Mazurkiewicz

Title variants

EN

Reasons for Refusing to Initiate a Preliminary Investigation in Cases of Accusations against Clergy for Acts contra sextum with Minors

Abstracts

EN

The usual procedure of the ordinary or the hierarch when receiving information about an offense of a cleric contra sextum committed against a minor or a person legally equated with him, is to initiate a preliminary investigation. Such action is necessary whenever the allegation of a crime appears at least probable. Its purpose is to investigate whether fumus delicti exists in a specific case. This is done by collecting evidence in the form of hearing the person who made the report, the alleged victim, witnesses, or the accused himself, and collecting documents that make the accusation probable or undermining it. After the proceedings are completed, the evidence is sent to the Congregation for the Doctrine of the Faith or another competent department. Canon law, however, provides for situations in which an ecclesiastical superior should not initiate a preliminary investigation after receiving a report of an offense. This is mainly the case when the accusation seems improbable. This type of case includes circumstances where the accused was not a clergyman at the time of the crime, the alleged victim was no longer a minor, and if it is obvious that the accused could not be present at the scene of the crime. It is not a taxonomic calculation, but other circumstances that would result in a refusal to initiate a preliminary investigation would also have to result from the impossibility of the crime, and never from an arbitrary decision of the church superior. However, even in these situations, the ordinary or the hierarch must inform the Holy See of his decision. In addition, as a reason for refusing to initiate an investigation, one should indicate situations where it is unnecessary, because the church authority has received sufficient evidence from state law enforcement agencies, or when the act is notorious due to the verdict issued by the state court, or when the accused admits to the accused of the acts, with the simultaneous presentation of at least general evidence confirming the guilt. In addition, no evidence proceedings are instituted in the case of accusations brought against the deceased.

PL

Zwyczajnym sposobem postępowania ordynariusza lub hierarchy w  sytuacji otrzymania informacji o przestępstwie duchownego contra sextum, popełnionego wobec małoletniego lub osoby prawnie z nim zrównanej, jest wszczęcie dochodzenia wstępnego. Takie działanie jest konieczne zawsze wtedy, gdy doniesienie o przestępstwie wydaje się przynajmniej prawdopodobne. Jego celem jest zbadanie, czy w konkretnym przypadku istnieje fumus delicti. Dokonuje się tego poprzez zebranie materiału dowodowego w postaci wysłuchania osoby składającej doniesienie, domniemanej ofiary, świadków, ewentualnie samego oskarżonego i zebranie dokumentów uprawdopodabniających oskarżenie lub je podważających. Po zakończeniu postępowania materiał dowodowy jest przesyłany do Kongregacji Nauki Wiary lub innej kompetentnej dykasterii. W prawie kanonicznym przewidziane są jednak sytuacje, gdy przełożony kościelny po otrzymaniu doniesienia o przestępstwie nie powinien wszczynać dochodzenia wstępnego. Ma to przede wszystkim miejsce wtedy, gdy oskarżenie wydaje się nieprawdopodobne. Do tego typu przypadków należy zaliczyć okoliczności, w których osoba oskarżana w chwili dokonywania przestępstwa nie była duchownym, gdy domniemana ofiara nie była już małoletnia oraz jeżeli jest rzeczą oczywistą, że oskarżony nie mógł być obecny w miejscu popełnienia przestępstwa. Nie jest to co prawda wyliczenie taksatywne, ale inne okoliczności, które powodowałyby odmowę wszczęcia dochodzenia wstępnego, również musiałyby wynikać z niemożności zaistnienia przestępstwa, a  nigdy z  arbitralnej decyzji przełożonego kościelnego. Jednak nawet w tych sytuacjach ordynariusz lub hierarcha musi poinformować o swojej decyzji Stolicę Apostolską. Dodatkowo jako przyczynę odmowy wszczęcia dochodzenia należy wskazać sytuacje, gdy jest ono zbędne, bowiem władza kościelna otrzymała wystarczający materiał dowodowy od państwowych organów ścigania, lub gdy czyn jest notoryjny z racji wydania wyroku przez sąd państwowy albo niebudzący wątpliwości z  tytułu przyznania się oskarżonego do zarzucanych mu czynów, z  jednoczesnym przedstawieniem przez niego choćby ogólnych dowodów potwierdzających winę. Dodatkowo nie wszczyna się postępowania dowodowego w przypadku oskarżeń wniesionych wobec zmarłych.

Keywords

PL

przestępstwa contra sextum; kanoniczne dochodzenie wstępne; przyczyny odmowy wszczęcia; dochodzenia

EN

crimes contra sextum; canonical preliminary investigation; reasons for refusing to initiate an; investigation

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne w Gościkowie-Paradyżu
• Journal: Studia Paradyskie
• Year: 2022
• Issue: 32
• Pages: 121-143

Dates

published

2022

Contributors

author

Dariusz Mazurkiewicz

• Uniwersytet Szczeciński

• https://orcid.org/0000000237795025

References

• Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia. Tekst przyjęty na mocy uchwały nr 13/366/2014 Konferencji Episkopatu Polski z dnia 8 października 2014 r., znowelizowany na mocy uchwały nr 5/376/2017 Konferencji Episkopatu Polski z dnia 6 czerwca 2017 r.
• Kongregacja Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w  przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich, tekst polski za: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny, dokumenty, komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 46-56.
• Penitencjaria Apostolska, Nota o ważności forum wewnętrznego i nienaruszalności pieczęci sakramentalnej, „L'Osservatore Romano” 148 (2019), s. 7-8.
• Ustawa z  dnia 17 listopada 1964  r. Kodeks postępowania cywilnego, tekst jedn. Dz.U. z  2022  r., poz. 366.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 2447.
• Amo L., Dowody, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011, s. 1147-1190.
• Astigueta D., Lo scandalo nel CIC: significato e portata giuridica, „Periodica” 92 (2003), s. 589-651.
• Borek D., Przestępstwa zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary (normy materialne i proceduralne), Tarnów 2019.
• Borek D., Sextum Decalogi praeceptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym, Tarnów 2015.
• Burchard Ł., Kategoria poczytalności prawnokarnej w systemie prawa kanonicznego, „Łódzkie Studia Teologiczne” 26 (2017) 4, s. 73-110.
• Erlebach G., Dzięga A., Krukowski J., Sztychmiler R., Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 5: Księga VII. Procesy, Poznań 2007.
• Grycan E., Ocena zmiany art. 240 § 1 k.k. przez rozszerzenie zawartego w nim katalogu czynów zabronionych o art. 197 § 3 i 4 k.k, „Zeszyty Prawnicze” 18 (2018) 2, s. 125-140.
• Kamiński K., Zdrada tajemnicy sakramentalnej i sekretu spowiedzi w prawodawstwie kościelnym, „Kościół i Prawo” 21 (2019) 1, s. 101-123.
• Krzywkowska J., Zdolność świadków do składania zeznań przed sądami kościelnymi, „Roczniki Nauk Prawnych” 29 (2019) 4, s. 141-153.
• Loza F., Proces karny, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Kraków 2011, s. 1288-1298.
• Majer P., Przełożony kościelny a  notitia criminis w  sprawie zastrzeżonego dla Kongregacji Nauki Wiary przestępstwa przeciwko VI przykazaniu Dekalogu, „Annales Canonici” 17 (2021) 2, s. 49-81.
• Masłowska P., Stosowanie art. 240 k.k. w  przypadku przestępstwa przeciwko małoletnim, „Probacja” 4 (2019), s. 139-158.
• Mazur K., Dochodzenie wstępne w  sprawie duchownych podejrzanych o  popełnienie przestępstwa przeciw szóstemu przykazaniu dekalogu z  nieletnim, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 34 (2021), s. 123-142.
• Mazurkiewicz D., Kanoniczne środki zapobiegawcze w przypadku oskarżeń o czyny contra sextum Decalogi praeceptum z osobami małoletnimi, „Studia Paradyskie” 31 (2021), s. 143-161.
• Miziński A., Element kanonicznego procesu karno-administracyjnego, „Roczniki Nauk Prawnych” 13 (2003) 2, s. 127-159.
• Miziński A., Natura, przedmiot i podmioty dochodzenia wstępnego w kanonicznym postępowaniu karnym, „Prawo - Administracja - Kościół” 5 (2001) 1, s. 53-89.
• Morgante M., I sacramenti nel Codice di Diritto Canonico. Commento giuridico-pastorale, Torino 1986.
• Nigro F., Libro VI: Le sanzioni nella Chiesa, cann. 1311-1399, [w:] Commento al Codice di Diritto Canonico, red. P. Pinto, Roma 1985, s. 749-824.
• Pieron B., Tajemnica zawodowa (duszpasterska) duchownego, „Annales Canonici” 12 (2016), s. 131-153.
• Skonieczny P., Przestępstwa contra mores a misja Kościoła w sytuacji zgorszenia, „Sympozjum” 20 (2016) 2, s. 73-96.
• Syryjczyk J., Sankcje w Kościele, część ogólna, komentarz, Warszawa 2008.
• Szafrański W., Pewność moralna w  kościelnym wyroku sądowym, „Prawo Kanoniczne” 1 (1958) 1-2, s. 281-307.

Identifiers

DOI

10.18276/sp.2022.32-06

Biblioteka Nauki

2179246