Ewolucja a dzieło stworzenia - odpowiedź na polemikę Michała Chaberka z teistycznym ewolucjonizmem

• Authors: Mariusz Tabaczek

Title variants

EN

Evolution and Creation-A Response to Michał Chaberek’s Polemic with Theistic Evolutionism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W odpowiedzi na tekst Michała Chaberka, będący polemiką z moim stanowiskiem w kwestii teistycznego ewolucjonizmu, zwracam uwagę na kilka kluczowych zagadnień dotyczących filozofii i teologii arystotelesowsko-tomistycznej w kontekście teorii ewolucji, oraz wykazuję pewne nieścisłości i błędy w argumentacji mojego adwersarza. Definiując kluczowe aspekty terminu „stworzenie” w ujęciu Tomasza z Akwinu podkreślam, że zmiany ewolucyjne należą do Boskiego gubernatio, a nie creatio. Przedstawiam także nieco bardziej wnikliwą analizę zagadnienia dotyczącego konieczności bezpośredniej Boskiej interwencji w powstaniu nowych gatunków. Przechodząc do zagadnień stricte metafizycznych poruszam kwestie definicji substancjalizmu arystotelesowsko-tomistycznego, analogicznego charakteru statusu bycia substancją, oraz alternatywnej systematyki organizmów żywych zaproponowanej przez Chaberka. W dziedzinie teologii filozoficznej odpowiadam na pytanie o pochodzenie formy substancjalnej pierwszego przedstawiciela nowopowstałego gatunku, w odniesieniu do zagadnień dyspozycji materii i przypadłości substancji. Wracając do kwestii metafizycznych aspektów ewolucjonizmu, proponuję charakterystykę transformacji międzygatunkowej jako procesu, na który składa się wiele zmian substancjalnych i przypadłościowych.

EN

In response to Michał Chaberek’s polemic with my position regarding theistic evolutionism, I refer to some key aspects of the Aristotelian-Thomistic philosophy and theology in their encounter with the theory of evolution and point toward some inconsistences and flaws in the argumentation developed by my adversary. After defining crucial aspects of Aquinas’s understanding of creation, I emphasize that evolutionary changes belong to divine gubernatio, and not creatio. I also offer an analysis of the question concerning the need of a direct divine intervention in instantiation of a new species. Moving to metaphysics I comment on the Aristotelian-Thomistic substantialism, the analogical character of substantivity, and Chaberek’s alternative taxonomy of living organisms. Regarding philosophical theology, I answer the question concerning the source of the substantial form of the first representative of a new species, in reference to the categories of disposition of matter and accidental features of substances. Addressing once again metaphysical aspects of the evolutionary theory I suggest characterizing species transformation as a complex process, engaging many substantial and accidental changes.

Keywords

PL

dyspozycja materii; ewolucja a stworzenie; ewolucjonizm teistyczny; gatunek naturalny; przypadłość; Tomasz z Akwinu; tomizm; specjacja; substancja; wiara i ewolucja; dyspozycja materii; ewolucja a stworzenie; ewolucjonizm teistyczny; gatunek naturalny; przypadłość; Tomasz z Akwinu; tomizm; specjacja; substancja; wiara i ewolucja

EN

accidental features; disposition of matter; evolution and creation; faith and evolution; natural species; speciation; substance; theistic evolutionism; Thomas Aquinas

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 4
• Pages: 217-249

Dates

published

2021-01-04

Contributors

author

Mariusz Tabaczek

• Pontifical University of Saint Thomas Aquinas, Rome, Italy

• https://orcid.org/0000-0001-6985-8337

References

• Austriaco, Nicanor Pier Giorgio, James Brent, Thomas Davenport, John Baptist Ku. Ewolucja w świetle wiary. Perspektywa tomistyczna. Tłum. Grażyna Gomola, Aleksander Gomola. Poznań: W drodze, 2019.
• Carl, Brian T. „Thomas Aquinas on the Proportionate Causes of Living Species”. Scientia et Fides 8, nr 2 (2020): 223–248.
• Chaberek, Michał. „Skąd pochodzą nowe formy substancjalne? - Polemika z teistycznym ewolucjonizmem w ujęciu M. Tabaczka”. Roczniki Filozoficzne 68, nr 4 (2020): 199–216.
• Chaberek, Michał. „Tomasz z Akwinu a teistyczny ewolucjonizm.” Zeszyty Naukowe KUL 59 (2016): 59–82.
• Dodds, Michael J. The Philosophy of Nature. Oakland, CA: Western Dominican Province, 2010.
• Doolan, Gregory T. Aquinas on the Divine Ideas as Exemplar Causes. Washington, DC: Catholic University of America Press, 2008.
• Feser, Edward. Scholastic Metaphysics: A Contemporary Introduction. Heusenstamm: Editiones Scholasticae, 2014.
• Hofmann, James R. „Erich Wasmann, S.J.: Natural Species and Catholic Polyphyletic Evolution during the Modernist Crisis”. Journal of Jesuit Studies 7 (2020): 244–262.
• Hofmann, James R. „Some Thomistic Encounters with Evolution”. Theology and Science 18, nr 2 (2020). https://doi.org/10.1080/14746700.2020.1755548.
• Lamoureux, Denis O. „Evolutionary Creation: Moving Beyond the Evolution Versus Creation Debate”. Christian Higher Education 9, nr 1 (2009): 28–48.
• Reale, Giovanni. Historia filozofii starożytnej. II. Platon i Arystoteles. Tłum. Edward Iwo Zieliński. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1996.
• Robinson, Howard. „Substance.” W: The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2020), red. Edward N. Zalta. https://plato.stanford.edu/entries/substance/.
• Stump, Eleonore. „Substance and Artifact in Aquinas’s Metaphysics”. W: Knowledge and Reality: Essays in Honor of Alvin Plantinga, red. Thomas M. Crisp, Matthew Davidson, David Vander Laan, 63–80. Dordrecht: Springer, 2006.
• Tabaczek, Mariusz. „The Metaphysics of Evolution: From Aquinas’ Interpretation of Augustine’s Concept of Rationes Seminales to the Contemporary Thomistic Account of Species Transformism”. Nova et Vetera 18, nr 3 (2020): 945–972.
• Tabaczek, Mariusz. Posłowie do Ewolucja w świetle wiary. Perspektywa tomistyczna Nicanor Pier Giorgio Austriaco, James Brent, Thomas Davenport, and John Baptist Ku, 225–241. Poznań: W drodze, 2019.
• Tabaczek, Mariusz. „What Do God and Creatures Really Do in an Evolutionary Change? Divine Concurrence and Transformism from the Thomistic Perspective”. American Catholic Philosophical Quarterly 93, nr 3 (2019): 445–482.
• Van Melsen, Andreas G. M. Filozofia przyrody. Tłum. Sylwester Zalewski. Warszawa: IW Pax, 1962.
• Zon, Józef. „Substancja (w naukach przyrodniczych).” W: Encyklopedia Katolicka, t. 18, kol. 1146. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2013.

Identifiers

DOI

10.18290/rf20684-10