Filozof do filozofa. Wokół listu Bolesława Micińskiego do ks. Augustyna Jakubisiaka

• Authors: Ryszard Zajączkowski

Title variants

EN

Philosopher to Philosopher: Regarding a Letter by Bolesław Miciński to Fr. Augustyn Jakubisiak

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano nieznany list Bolesława Micińskiego do ks. Augustyna Jakubisiaka znaleziony w jego archiwum w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Jest to okazja do przypomnienia tych wybitnych, choć nieco zapomnianych filozofów oraz do prezentacji ich powiązań intelektualnych. Poznali się w 1937 r. w Paryżu i odtąd utrzymywali bliskie kontakty, aż do śmierci Micińskiego w 1943 r. Od początku łączył ich sprzeciw wobec idealistycznej filozofii niemieckiej oraz neopozytywizmu Koła Wiedeńskiego z jego materializmem, scjentyzmem i sceptycyzmem. Miciński odkrywał u ks. Jakubisiaka bliskie sobie poglądy na temat przestrzeni i czasu. W ostatnich esejach Micińskiego z okresu wojny pojawiają się tezy o charakterze moralnym, które głosił ks. Jakubisiak, a mianowicie jednostkowość i autodeterminizm. Jednostkowość oznacza dowartościowanie jednostki w obliczu wszystkiego, co może jej zagrażać, zwłaszcza totalizmów. Z kolei autodeterminizm to przyznanie ludzkiemu bytowi absolutnej autonomii i wolności, która działa w przyjętym uprzednio kierunku. Było to zanegowanie determinizmu i ateizmu. Konteksty wypowiedzi Micińskiego na temat jednostki i autodeterminizmu (a także słabiej zarysowane problemy czasu i przestrzeni) wskazują, że nie tylko przejął on od Jakubisiaka istotne dla niego pojęcia, lecz także osadził je w bliskim sobie kontekście światopoglądowym. Myśl polskiego duchownego musiała być dla Micińskiego podwójnie inspirująca. Po pierwsze, odkrywał w jego pracach znane sobie style filozofowania wywodzące się od św. Augustyna, Leibniza, Pascala czy Kanta. Z drugiej strony poszerzał pola własnych poszukiwań i znajdował odpowiedzi na istotne egzystencjalne pytania; zwracał się w kierunku współczesnej nauki (chociażby teorii Einsteina), a zwłaszcza chrześcijaństwa, które stawało się dla niego coraz ważniejszym intelektualnym i duchowym azylem.

EN

The article presents an unknown letter by Bolesław Miciński to Fr. Augustyn Jakubisiak found in his archives at the Polish Library in Paris. It is an opportunity to call to mind these outstanding but somewhat forgotten philosophers and to present their intellectual connections. After meeting in Paris in 1937, they maintained close contact until the death of Miciński in 1943. From the beginning, they were united by their opposition to the idealistic German philosophy and neopositivism of the Vienna Circle with its materialism, scientism and scepticism. In Fr. Jakubisiak, Miciński discovered views similar to his own on space and time. In Miciński’s recent essays from the war, there are moral theses that Fr. Jakubisiak has voiced, namely individuality and self-determination. Individuality means valuing an individual in the face of everything that may threaten him, especially totalitarianism. In turn, self-determination is the granting of absolute autonomy and freedom to human beings, which acts in the previously adopted way. It was the negation of determinism and atheism. The contexts of Miciński’s statements on the subject of individuality and self-determination (as well as the less outlined problems of time and space) indicate that he not only took from Fr. Jakubisiak the concepts relevant to him, but also embedded them in a close philosophical context. The thought of a Polish clergyman must have been doubly inspirational for Miciński. First, he discovered in his works known philosophizing styles derived from St Augustine, Leibniz, Pascal or Kant. On the other hand, he expanded his own search field and found answers to relevant existential questions; he turned towards modern science (for instance Einstein’s theory), and especially to Christianity, which became for him an increasingly important intellectual and spiritual asylum.

Keywords

PL

Bolesław Miciński; Augustyn Jakubisiak; jednostkowość; autodeterminizm; historia filozofii polskiej; idealizm niemiecki; totalitaryzm; Bolesław Miciński; Augustyn Jakubisiak; jednostkowość; autodeterminizm; historia filozofii polskiej; idealizm niemiecki; totalitaryzm

EN

Bolesław Miciński; Augustyn Jakubisiak; individuality; self-determination; history of Polish philosophy; German idealism; totalitarianism

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2021
• Volume: 69
• Issue: 2
• Pages: 159-178

Dates

published

2021-06-28

Contributors

author

Ryszard Zajączkowski

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-3417-3666

References

• Ambrożewicz, Zbigniew. 2003. Esej filozoficzny Bolesława Micińskiego jako sposób poszukiwania podstaw realności świata. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Gałęzowska, Irena. 1947. Ksiądz Augustyn Jakubisiak. Paryż: Biblioteka Polska i Towarzystwo Historyczno-Literackie.
• Jakubisiak, Augustyn. 1946. Wytrwać by zwyciężyć. Zbiór odczytów i przemówień 1940-1945. Paryż: S.G.I.E.
• Jakubisiak, Augustyn. [b.r.w. - 1928?]. O granicach przestrzeni i czasu. Przełożył Zygmunt Jakimiak, mps, akcesja 3420, pudło 1, Archiwum A. Jakubisiaka. Paryż: Biblioteka Polska w Paryżu.
• Jakubisiak, Augustyn. 1936. La pensée et le libre arbitre. Paris: Libraire J. Vrin.
• Jakubisiak, Augustyn. 1947. Słowo wstępne X. Augustyna Jakubsiaka. Rzym.
• Jakubisiak, Augustyn. 1948. Nowe Przymierze. Z zagadnień etyki. Paryż. Komitet Wydawniczy Dzieł Księdza Augustyna Jakubisiaka.
• Krauzowa, Zofia. 1979. Rzeki mojego życia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Krzych, Bartłomiej K. 2018. „Ksiądz Augustyn Jakubisiak - słowo o zapomnianym polskim myślicielu i badaniach nad jego spuścizną”. Wschodni Rocznik Humanistyczny nr 1: 113–125.
• Micińska-Kenarowa, Halina. 1995. „O Jerzym Stempowskim (1893–1969). W: Bolesław Miciński, Jerzy Stempowski. Listy. Opracowanie Anna Micińska, Jarosław Klejnocki, Andrzej Stanisław Kowalczyk. Wprowadzenie Halina Micińska-Kenarowa, Konstanty Régamey, Warszawa: Wydawnictwo „Więź”.
• Micińska-Kenarowa, Halina. 2003. Długi wdzięczności. Słowo wstępne Czesław Miłosz. Warszawa: Wydawnictwo Więź.
• Miciński, Bolesław. 1937. Rzeczywistość i jej deformacja w sztuce. Warszawa: Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, mps.
• Miciński, Bolesław. 1947. Portret Kanta i trzy esseye o wojnie. Rzym: Instytut Literacki.
• Miciński, Bolesław. 1970. Pisma. Eseje, artykuły, listy. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Miciński, Bolesław, i Jerzy Stempowski. 1995. Listy. Opracowanie Anna Micińska, Jarosław Klejnocki, Andrzej Stanisław Kowalczyk. Wprowadzenie Halina Micińska-Kenarowa, Konstanty Régamey. Warszawa: Wydawnictwo „Więź”.
• Régamey, Konstanty. 1995. Bolesław Miciński (1911-1943). W: Bolesław Miciński, Jerzy Stempowski, Listy. Opracowanie Listy. Opracowanie Anna Micińska, Jarosław Klejnocki, Andrzej Stanisław Kowalczyk. Wprowadzenie Halina Micińska-Kenarowa, Konstanty Régamey. Warszawa: Wydawnictwo „Więź”.
• Tatarkiewicz, Władysław. 1977. „O Bolesławie Micińskim”. W: 70 żywotów. Wybrał i zredagował Andrzej Paluchowski, przedmową opatrzył Jerzy Turowicz. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Żółtowski, Adam.1904. Graf August Cieszkowski’s „Philosophie der Tat”. Posen.
• Żółtowski, Adam. 1907. O postawach filozofii Hegla. Kraków: Wydawnictwo Akademii Umiejętności.
• Żółtowski, Adam. 1923. Filozofia Kanta. Jej dogmaty, złudzenia, zdobycze. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Żółtowski, Adam.1937. Descartes. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Żółtowski, Adam. 1952. Zarys historii filozofii. Londyn: Polski Uniwersytet na Obczyźnie.

Identifiers

DOI

10.18290/rf21692-7