Barbarzyńca w ogrodzie: Wprowadzenie do dyskusji o Tropach i uniwersaliach

• Authors: Paweł Rojek

Title variants

EN

Barbarian in the Garden: Introduction to the Discussions on Tropy i uniwersalia [Tropes and Universals]

Abstracts

EN

In my book Tropy i uniwersalia: Badania ontologiczne [Tropes and Universals: Ontological Investigations], I proposed a systematic and historical analysis of the problem of universals. I distinguished three main concepts of universals, understood as common properties, common aspects or common wholes, and then I applied these concepts for a detailed analysis of the theories of Roman Ingarden, St. Thomas Aquinas and Georg Wilhelm Friedrich Hegel. In this paper, I outline the methodological assumptions of my work, my understanding of universals, and the main results of my interpretations. Next, I briefly review the discussions provoked by my book. Katarzyna Barska and Marek Piwowarczyk questioned my reading of Ingarden’s theory, while Tomasz Tiuryn and Michał Głowala criticized my interpretation of Aquinas’s position. Finally, I analyze a way in which Karol Kleczka interestingly developed an interpretation of the notion of concrete universal within the framework of the contemporary truthmaking theory.

PL

W swojej książce Tropy i uniwersalia: Badania ontologiczne zaproponowałem systematyczną i historyczną analizę problemu uniwersaliów. Odróżniłem trzy podstawowe pojęcia powszechników, rozumianych kolejno jako wspólne własności, wspólne aspekty i wspólne całości, a następnie zastosowałem je do szczegółowej analizy teorii Romana Ingardena, św. Tomasza z Akwinu i Georga Wilhelma Friedricha Hegla. W tym tekście przedstawiam założenia metodologiczne mojej pracy, przyjmowane przeze mnie rozumienie powszechników i główne rezultaty moich interpretacji. Następnie omawiam krótko dyskusje, jakie wywołała moja książka. Katarzyna Barska i Marek Piwowarczyk kwestionowali moje odczytanie teorii Ingardena, a Tomasz Tiuryn i Michał Głowala krytykowali moją interpretację stanowiska św. Tomasza. Na koniec pokazuję, w jaki sposób Karol Kleczka ciekawie rozwinął interpretację pojęcia konkretnego powszechnika w ramach współczesnej teorii uprawdziwiania. 

Keywords

PL

uniwersalia; realizm; nominalizm; teoria tropów; konkretne uniwersalia; uprawdziwianie

EN

universals; realism; nominalism; trope theory; concrete universals; truthmaking

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 3
• Pages: 277-296

Dates

published

2022

Contributors

author

Paweł Rojek

• Jagiellonian University in Krakow, Poland

• https://orcid.org/0000000225840108

References

• Angelelli, Ignazio. 1967. Studies on Gottlob Frege and Traditional Philosophy. Dordrecht: D. Reidel.
• Barska, Katarzyna. 2013. „Konkretyzacja - odpowiedniość czy uczestnictwo?”. W: Świadomość, świat, wartości. Prace ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Półtawskiemu w 90. rocznicę urodzin, red. Damian Leszczyński i Marek Rosiak, 279–290. Wrocław: Oficyna Naukowa PFF.
• Barska, Katarzyna. 2021. „Ontologia Romana Ingardena wobec sporu o uniwersalia. W związku z książką Pawła Rojka Tropy i uniwersalia”. Filozofia Nauki 29, nr 1: 81–107. DOI: https://doi.org/10.14394/filnau.2021.0004.
• Bocheński, Józef Maria. 1982. „Wszystko podlega prawom logiki poza którą jest już tylko nonsens. Rozmawiał ks. Dariusz Gabler”. Znak 3 (328): 82–89.
• Bocheński, Józef Maria. 1986. Ku filozoficznemu myśleniu. Wprowadzenie do podstawowych pojęć filozoficznych. Tłum. Bernard Białecki. Warszawa: PAX.
• Bocheński, Józef Maria. 1988. „W szkole Profesora Bocheńskiego OP”. W drodze 2 (174): 3–22.
• Bocheński, Józef Maria. 1993a. „Autoprezentacja”. Tłum. Jan Garewicz. W: Józef Maria Bocheński. Logika i filozofia. Wybór pism, VII–XXIX. Warszawa: PWN.
• Bocheński, Józef Maria. 1993b. „Zagadnienie powszechników”. Tłum. Tadeusz Baszniak. W: Józef Maria Bocheński. Logika i filozofia. Wybór pism, 79–105. Warszawa: PWN.
• Bocheński, Józef Maria. 1993c. Wspomnienia. Kraków: Philed.
• Bocheński, Józef Maria. 1993d. „Filozofia analityczna”. W: Józef Maria Bocheński. Sens życia i inne eseje, 136–147. Kraków: Philed.
• Bocheński, Józef Maria. 1998. Między logiką a wiarą. Z Józefem M. Bocheńskim rozmawia Jan Parys. Warszawa: Noir sur Blanc.
• Gałkowski, Stanisław. 2019. „Spór o uniwersalia odczytany na nowo”. Nowe Książki 7–8: 66–65.
• Głowala, Michał. 2022. „Tomasz z Akwinu i widmo ukrytego nominalizmu”. Roczniki Filozoficzne 70, nr 3: 325–346. DOI: https://doi.org/10.18290/rf22703.14.
• Kleczka, Karol. 2022. „Wszystkie odcienie passiflory. Trzy pojęcia uniwersaliów i uprawdziwiacze”. Roczniki Filozoficzne 70, nr 3: 347–365. DOI: https://doi.org/10.18290/rf22703.15.
• Küng, Guido. 1967. Ontology and the Logistic Analysis of Language. An Enquiry into the Contemporary Views on Universals. Dordrecht: D. Reidel.
• Lenin, Włodzimierz. 1984. Dzieła wszystkie, t. 18: Materializm a empiriokrytycyzm. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Luc, Joanna. 2020. „W gąszczu filozoficznych rozróżnień. Pawła Rojka systematyzacja podstawowych zagadnień dotyczących tropów i uniwersaliów”. Filozofia Nauki 28, nr 2: 99–111. DOI: https://doi.org/10.14394/filnau.2020.0011.
• Nowak, Maciej. 2019. Rec. „P. Rojek, Tropy i uniwersalia”. Rocznik Tomistyczny 8: 347–352.
• Perzanowski, Jerzy. 2000. „Komentarz”. W: Logika & Filozofia Logiczna, red. Jerzy Perzanowski i Andrzej Pietruszczak, 10–11. Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Petryszak, Karol. 2019. Rec. „P. Rojek, Tropy i uniwersalia”. Logos i Ethos 50, nr 2: 219–225. DOI: https://doi.org/10.15633/lie.3486
• Piwowarczyk, Marek. 2020. „Platonizm a spór o uniwersalia. W związku z książką Pawła Rojka Tropy i uniwersalia”, Filozofia Nauki 28, nr 2: 113–133. DOI: https://doi.org//filnau.2020.0012.
• Rojek, Paweł. 2018. „Regresy podobieństwa. Podwójny relacyjny argument przeciwko nominalizmowi tropowemu”. Filozofia Nauki 26, nr 2: 13–40. DOI: https://doi.org/10.14394/filnau.2018.0009,
• Rojek, Paweł. 2019. Tropy i uniwersalia. Badania ontologiczne. Warszawa: Semper.
• Rojek, Paweł. 2021. „Piekący problemat Ingardena. Platonizm, uniwersalia i byty relacyjne”. Filozofia Nauki 29, nr 1: 109–138. DOI: 10.14394/filnau.2021.0002
• Rojek, Paweł. 2022a. „Rzeczy pospolite. Stare i nowe pojęcia powszechnika”. Roczniki Filozoficzne 70, nr 3: 367–399. DOI: https://doi.org/10.18290/rf22703-16.
• Rojek, Paweł. 2022b. „Regres Bradleya i ontologia relacji”. Filozofia Nauki (w druku).
• Russell, Bertrand. 1971. Mój rozwój filozoficzny. Tłum. Halina Krahelska i Czesław Znamierowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Schaffer, Jonathan. 2010a. „The Least Discerning and Most Promiscuous Truthmaker”. Philosophical Quarterly 69: 307–324. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9213.2009.612.x.
• Schaffer, Jonathan. 2010b. „The Internal Relatedness of All Things”. Mind 119: 341–376. DOI: https://doi.org/10.1093/mind/fzq033.
• Simons, Peter. 2003. „Bocheński and Balance: System and History in Analytic Philosophy”. Studies in East European Thought 55: 281–297. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1025344204927.
• Thomasson, Amie L. 1999. Fiction and Metaphysics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tiuryn, Tomasz. 2022. „Arystoteles i początki pojęcia powszechnika”. Roczniki Filozoficzne 70, nr 3: 297–324. DOI: https://doi.org/10.18290/rf22703-13.
• Węgrecki, Jakub. 2022. Rec. „P. Rojek, Tropy i uniwersalia”. Principia (w druku).

Identifiers

DOI

10.18290/rf22703.12

Biblioteka Nauki

31231982