Niezawinione poczucie winy i iluzoryczna niewinność

• Authors: Barbara Chyrowicz

Title variants

EN

Non-Culpable Feeling of Guilt and Illusory Innocence

Abstracts

EN

The analyses conducted in this paper are an attempt to sort out the possible relations between guilt and feeling of guilt. The problem of feeling guilt turns out to be complicated due to the ambiguous relationship with actual culpability. Guilt is not necessarily preceded by the execution of an action, for which we might blame someone, and the belief that one is guilty is not the same as actual guilt. When the guilty claim to be innocent, it can be the result of both a misunderstanding of moral standards and a loss of moral sensitivity often combined with a belief in their own impunity. Wrong judgment is also one of the reasons why the innocent claim to be guilty. The innocent also feel guilty for causing evil of which they were only involuntary, physical makers, or over which, through an unfortunate coincidence, they seemed to have only a minimal and ineligible influence.

PL

Prowadzone w artykule analizy są próbą uporządkowania możliwych relacji między winą a poczuwaniem się do winy. Problem poczuwania się do winy okazuje się skomplikowany ze względu na niejednoznaczny związek z rzeczywistym zawinieniem. Poczuwanie się do winy nie jest z konieczności poprzedzone spełnieniem działania, za które moglibyśmy kogoś winić, a przekonanie o byciu winnym nie jest równoznaczne z rzeczywistym zawinieniem. Kiedy winni twierdzą, że są niewinni, może to być zarówno wynikiem błędnego rozumienia moralnych standardów, jak i zaniku moralnej wrażliwości, połączonego często z przekonaniem o własnej bezkarności. Błędne rozeznanie to także jeden z powodów, dla których niewinni utrzymują, że są winni. Niewinni poczuwają się też do winy za spowodowanie zła, którego byli jedynie niedobrowolnymi, fizycznymi sprawcami, albo też na które - poprzez nieszczęśliwy zbieg okoliczności - zdawali się mieć jedynie minimalny, niekwalifikujący do uznania za sprawców wpływ.

Keywords

PL

wina; poczuwanie się do winy; żal; wstyd

EN

guilt; feeling of guilt; regret; shame

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 3
• Pages: 35-64

Dates

published

2022

Contributors

author

Barbara Chyrowicz

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000000209193844

References

• Arystoteles. 1996. Etyka Nikomachejska. W: Dzieła wszystkie, t. 5. Tłum. Daniela Gromska, 77–300. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Arystoteles. 2001. Retoryka. W: Dzieła wszystkie, t. 6. Tłum. Henryk Podbielski, 302–478. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Chyrowicz, Barbara. 2017. „Dyskretny urok wstydu”. Ethos 118: 17–35. DOI: https://doi.org/10.12887/30-2017-2-118-03.
• Chyrowicz, Barbara. 2021. Widok stąd. Dlaczego działamy tak, a nie inaczej? Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Deonna, Julien A., i Fabrice Teroni. 2012. The Emotions. A Philosophical Introduction. London, New York: Routledge.
• Deonna, Julien A., Raffaele Rodogno i Fabrice Teroni. 2012. In Defence of Shame. The Faces of an Emotion. New York: Oxford University Press.
• Greenspan, Patricia S. 2002. „Nieunikniona wina”. Tłum. Dariusz Gałecki. W: Filozofia moralności. Wina, kara, przebaczenie, red. Jacek Hołówka, 83–138. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Grynberg Mikołaj. 2018. Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Isenberg Arnold. 1980. „Natural Pride and Natural Shame”. W: Explaining Emotions, red. Amélie Oksenberg Rorty, 355–383. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Katchadourian, Herrant. 2010. Guilt. The Bite of Conscience. Stanford: Stanford University Press.
• Landman, Janet. 1993. Regret. The Persistence of the Possible. New York, Oxford: Oxford University Press.
• Levi, Primo. 2007. Pogrążeni i ocaleni. Tłum. Stanisław Kasprzysiak. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Mason, Michelle. 2010. „On Shamelesness”. Philosophical Papers 39: 401–425. DOI: https:// doi.org/10.1080/05568641.2010.538916
• McConnell, Terrance C. 1996. „Moral Residue and Dilemmas”. W: Moral Dilemmas and Moral Theory, red. H.E. Mason, 36–47. New York, Oxford: Oxford University Press.
• Morgan Michael L. 2008. On Shame. New York, London: Routledge.
• Morris, Herbert. 1987. „Nonmoral guilt”. W: Responsibility, Character, and the Emotions, red. Ferdinand Schoeman, 220–240. Cambridge: Cambridge University Press.
• Nagel Thomas. 1997. „Traf w życiu moralnym”. W: Pytania ostateczne. Tłum. Adam Romaniuk, 37–53. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Nussbaum, Martha C. 2001. The Intelligence of Emotions, Cambridge: Cambridge University Press.
• Peschke, Christian. 1999. Christian Ethics. Moral Theology in the Light of Vatican II. Vol. I: General Moral Theology. Bangalore: Theological Publication in India.
• Prinz, Jesse J., i Shaun Nichols. 2010. „Moral Emotions”. W: The Moral Psychology Handbook, red. John M. Doris, 111–146. New York: Oxford University Press.
• Rawls, John. 1994. Teoria sprawiedliwości. Tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek i Adam Romaniuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Roberts Robert C. 2003. Emotions. An Essay in Aid of Moral Psychology, Cambridge: Cambridge University Press.
• Rorty, Amélie Oksenberg. 1980. „Agent regret”. W: Explaining Emotions, red. Amélie Oksenberg Rorty, 489–506. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Rosen, Gideon. 2003. „Culpability and Ignorance”. Proceedings of the Aristotelian Society. New Series 103: 61–84. DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9264.00128.
• Sartre, Jean-Paul. 2007. Byt i nicość. Zarys ontologii fenomenologicznej. Tłum. Jan Kiełbasa. Wielkie dzieła filozoficzne. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
• Scarantino, Andrea. 2016. „The Philosophy of Emotions and Its Impact on Affective Science”. W: Handbook of Emotions, red. Lisa Feldman Barrett, Michael Lewis i Jeanette M. Haviland-Jones, 3–48. New York: The Guilford Press.
• Scholz, Franz. 1976. Wege, Umwege und Auswege der Moraltheologie. Ein Plädoyer für begründete Ausnahmen. Don Bosco Verlag: München.
• Statman, Daniel. 1995. Moral Dilemmas, Amsterdam, Atlanta: Rodopi.
• Teroni, Fabrice. 2007. „Emotions and Formal Objects”. Dialectica 61: 395–415. DOI: https:// doi.org/10.1111/j.1746-8361.2007.01108.x.
• Taylor, Gabriele. 1985. Pride, Shame, and Guilt. Emotions of self-assessement. New York: Clarendon Press.
• Thomae Aquinatis. 1894. Summa theologica. I-IIae. Romae: Ex Typographia Forzani et S.
• Thomason, Krista L. (2018), Naked. The Dark Side of Shame and Moral Life. New York: Oxford University Press.
• Twain, Mark. 2009. Przygody Hucka. Tłum. Magdalena Machay. Kraków: Wydawnictwo Greg.
• Wallace, R. Jay. 2013. The View From Here. On Affirmation, Attachment, and the Limits of Regret. New York: Oxford University Press.
• Williams, Bernard. 1993. Shame and Necessity. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
• Williams, Bernard. 1999. „Traf moralny”. Tłum. Michał Szczubiałka. W: Ile wolności powinna mieć wola?, 215–238. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Wolf, Susan. 1987. „Sanity and the metaphysics of responsibility”. W: Responsibility, Character, and the Emotions. New Essays in Moral Psychology, red. Ferdinand Schoeman, 46-62. Cambridge: Cambridge University Press.

Identifiers

DOI

10.18290/rf22703.2

Biblioteka Nauki

31232291