Odwrócone spektrum aksjologiczne, dobro po prostu i podstawy moralności

• Authors: Stanisław Judycki

Title variants

EN

Inverted Axiological Spectrum, Simply Good, and the Foundations of Morality

Abstracts

EN

The article consists of three parts. In the first part, the possibility is taken into account that people, and perhaps also all other finite epistemic subjects that have the ability to formulate moral judgments, are subject to the universal illusion regarding the hierarchy of moral values by which they act, so that they have reversed axiological spectrum. In the second part, the thesis is justified that the only means to exclude the possibility of being subjected to a radical axiological illusion by finite epistemic subjects is to refer to the metaphysical concept of God understood as the concept of the most perfect being and to His knowledge about what is good and what is bad. The question of the existence of God and the indication of how the concept of God should be religiously concretized are not discussed. To carry out the argument presented in the article, it is enough that God is understood as a person with the attribute of omniscience and perfect goodness. The third part is devoted to remarks on moral relativism, moral dilemmas and the problem of the essence of moral good.

PL

Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej części pod uwagę brana jest możliwość, że ludzie, a być może także wszystkie inne skończone podmioty poznające, które dysponują zdolnością do formułowania ocen moralnych, podlegają uniwersalnemu złudzeniu co do hierarchizacji wartości moralnych, według których działają, a więc że mają odwrócone spektrum aksjologiczne. W części drugiej jest uzasadniana teza, że jedynym środkiem, pozwalającym wykluczyć możliwość podlegania radykalnej iluzji aksjologicznej przez skończone podmioty poznające, jest odwołanie się do metafizycznego pojęcia Boga, rozumianego jako pojęcie istoty najdoskonalszej, i do Jego wiedzy na temat tego, co jest dobre, a co jest złe. Kwestia istnienia Boga oraz wskazanie, w jaki sposób należałoby religijnie konkretyzować pojęcie Boga, nie są podejmowane. Do przeprowadzenia prezentowanej w artykule argumentacji wystarczy, że Bóg będzie rozumiany jako osoba dysponująca atrybutem wszechwiedzy. Część trzecia jest poświęcona uwagom na temat relatywizmu moralnego, zagadnieniu tzw. dylematów moralnych oraz pojęciu istoty dobra moralnego.

Keywords

EN

moral good and evil; inverted axiological spectrum; justification of morality; relativism

PL

dobro i zło moralne; odwrócone spektrum aksjologiczne; uzasadnienie moralności; relatywizm

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2023
• Volume: 71
• Issue: 1
• Pages: 213-229

Dates

published

2023

Contributors

author

Stanisław Judycki

• University of Gdańsk

• https://orcid.org/000000033586846X

References

• Baggett, David, i Jerry L. Walls. 2011. Good God: The Theistic Foundations of Morality. Oxford: Oxford University Press.
• Bieri, Peter (red.). 1987. Analytische Philosophie der Erkenntnis. Frankfurt am Main: Athäneum.
• Chalmers, David J. 2002. Philosophy of Mind: Classical and Contemporary Readings. Oxford: Oxford University Press.
• Clarke, Thompson. 1972. „The Legacy of Scepticism”. Journal of Philosophy 69, no. 20: 754–769.
• Descartes, René. 1960. Zasady filozofii. Tł. Izydora Dąmbska. Warszawa: PWN.
• Descartes, René. 2010. Medytacje o pierwszej filozofii. Zarzuty uczonych mężów i odpowiedzi autora. Rozmowa z Burmanem. Tł. Maria i Kazimierz Ajdukiewiczowie, Stefan Swieżawski i Izydora Dąmbska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Hartmann, Nicolai. 1949. Ethik. Wyd. 3. Berlin: Walter de Gruyter & Co.
• Hartmann, Nicolai. 1965. Platos Logik des Seins. Wyd. 2. Berlin: Walter de Gruyter & Co.
• Hauska, Jan. 2008a. „Dispositions and Normal Conditions”. Philosophical Studies” 139: 219–232. DOI: https://doi.org/10.1007/s11098-007-9114-z
• Hauska, Jan. 2008b. „In Defence of Causal Bases”. Australasian Journal of Philosophy 86, issue 1: 23–43. DOI: https://doi.org/10.1080/00048400701846509.
• Judycki, Stanisław. 2007. „Co wiemy o istocie dobra?”. Roczniki Filozoficzne 55, nr 2: 21–41. [Przedruk w: Teologia filozoficzna. Wokół książki Stanisława Judyckiego Bóg i inne osoby, red. Janusz Pyda, 95–118. Poznań, Kraków: W drodze, 2013].
• Judycki, Stanisław. 2010. Bóg i inne osoby. Próba z zakresu teologii filozoficznej. Poznań: W drodze.
• Judycki, Stanisław. 2012. „Descartes’ Ontological Proof: An Interpretation and Defense”. European Journal for Philosophy of Religion 4, no. 2: 187–195. DOI: https://doi.org/ 10.24204/ejpr.v4i2.304. [Przedruk w: Teologia filozoficzna. Wokół książki Stanisława Judyckiego Bóg i inne osoby, red. Janusz Pyda, 297–307. Poznań, Kraków: W drodze, 2013].
• Judycki, Stanisław. 2018. „How do we recognize God? The most important epistemological question of Christian philosophy”. European Journal for Philosophy of Religion 10, no. 1: 117–128. DOI: https://doi.org/10.24204/ejpr.v10i1.1916.
• Kant, Immanuel. 1984. Uzasadnienie metafizyki moralności. Tł. Mścisław Wartenberg. Warszawa: PWN.
• Kripke, Saul. 2007. Wittgenstein o regułach i języku prywatnym. Tłum. Krzysztof Posłajko i Leszek Wroński. Warszawa: Aletheia.
• Kügler, Peter. 2002. Die Philosophie der primären und sekundären Qualitäten. Paderborn: Mentis.
• McLaughlin, Brian P. 1995. „Disposition”. W: A Companion to Metaphysics, red. Jaekwon Kim i Ernest Sosa, 121–124. Oxford: Blackwell.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. 1971. Poznań, Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum.
• Platon. 1982. Eutyfron. W: Platona Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton. Tłum. Władysław Witwicki. Warszawa: PWN.
• Platon. 2003. Państwo. Tł. Władysław Witwicki. Kęty: Antyk.
• Stroud, Barry. 1979. „The Significance of Scepticism”. W: Transcendental Arguments and Science: Essays in Epistemology, red. Peter Bieri, Rolf-P. Horstmann i Lorenz Krüger, 277–297. Dordrecht: D. Reidel.
• Szutta, Artur. 2018. Intuicje moralne. O poznaniu dobra i zła. Lublin: Wydawnictwo Academicon.
• Tye, Michael. 2000. Consciousness, Color, and Content. Cambridge, MA: MIT Press.
• Vetter, Barbara. 2015. Potentiality: From Dispositions to Modality. Oxford: Oxford University Press.
• Wittgenstein, Ludwig. 2000. Dociekania filozoficzne. Tł. Bogusław Wolniewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Identifiers

DOI

10.18290/rf23711.10

Biblioteka Nauki

31232717