Apoteoza godła heraldycznego biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego (1768-1839) w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach lubelskich

• Authors: Agnieszka Strycharczuk , Jarosław R. Marczewski

Title variants

EN

Apotheosis of the Coat of Arms of Bishop Józef Marceli Dzięcielski (1768-1839) in the Latin Heraldic Poems in the Ordos of the Diocese of Lublin

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedstawiony w niniejszym artykule zbiór trzynastu łacińskich wierszy herbowych poświęcony jest biskupowi Józefowi Marcelemu Dzięcielskiemu. Był on pasterzem diecezji lubelskiej w latach 1825-1839. Wiersze na herby znane są w obiegu literackim od XV wieku. Te, które pojawiają się w rubrycelach, są rzadko analizowane i tłumaczone. Dzieje się tak ze względu na elitarny charakter tych druków użytkowych, docelowo kierowanych do duchowieństwa danej diecezji. Warto przedstawić je szerszemu gronu odbiorców, ponieważ stanowią one także element dorobku literackiego epoki. Artykuł i analizowane w nim utwory przybliżają postać biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego, jego herb i posługę.

EN

The collection of thirteen Latin heraldic poems presented in this article was dedicated to Bishop Józef Marceli Dzięcielski. He was a shepherd of the Diocese of Lublin in the years 1825-1839. The heraldic poems have been known in literary circuit since the 15th century. Those that appeared in dioecesan ordos have been rarely analyzed and translated. This is due to the elitist nature of these usable prints, ultimately directed to dioecesan clergy. It is all the more worth presenting them to a broader audience, as they are also an element of the literary output of the era. The article and the poems analyzed in it bring some more knowledge of Bishop Józef Marceli Dzięcielski, of his coat of arms, and of his ministry. They can also provoke a discussion on the completed translation and the solutions applied in it.

Keywords

PL

herb Korwin; poezja herbowa; biskup Józef Marceli Dzięcielski; diecezja lubelska; rubrycele; herb Korwin; poezja herbowa; biskup Józef Marceli Dzięcielski; diecezja lubelska; rubrycele

EN

Korwin coat of arms; heraldic poetry; Bishop Józef Marceli Dzięcielski; the Diocese of Lublin; ordo

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 3
• Pages: 111-132

Dates

published

2020-02-07

Contributors

author

Agnieszka Strycharczuk

• The John Paul II Catholic University of Lublin, The Department of Foreign Languages

• https://orcid.org/0000-0002-0785-6069

author

Jarosław R. Marczewski

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Theology

• https://orcid.org/0000-0002-7021-6806

References

• Barańczak, Stanisław. Ocalone w tłumaczeniu: szkice o warsztacie tłumacza poezji z dodatkiem małej antologii przekładów-problemów. Kraków: Wydawnictwo a5, 2004.
• Bieńkowski, Tadeusz. Antyk w literaturze i kulturze staropolskiej (1450-1750). Główne problemy i kierunki recepcji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
• Brożek, Mieczysław. „O tłumaczu i tłumaczeniu myśli wybrane”. Meander 51, nr 7-8(1996): 397-400.
• Buchwald-Pelcowa, Paulina. Emblematy w drukach polskich i Polski dotyczących XVI-XVIII w. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981.
• Buchwald-Pelcowa, Paulina. „Na pograniczu emblematów i stemmatów”. W Słowo i obraz. Materiały sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk, Nieborów, 29 września – 1 października 1977, red. Agnieszka Morawińska, 73-95. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
• Czarski, Bartłomiej. Stemmaty w staropolskich książkach, czyli rzecz o poezji heraldycznej. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie, 2012.
• Dzięcielski, Marek. „Józef Marcellin Dzięcielski (1768-1839), biskup lubelski (1825-1839)”. Studia Pelplińskie 42(2010): 75-101.
• Estreicher, Karol. Bibliografia polska. Cz. 3, t. XV. Kraków: Akademia Umiejętności, 1897.
• Forstner, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej. Tłumaczenie i opracowanie Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek i Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990.
• Godlewski, Michał. „Dzięcielski Józef Marcelin”. W Polski słownik biograficzny, t. VI, 179. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1948.
• Grotnik, Kazimierz. Józef Marcellin Dzięcielski (biskup lubelski) 1825-1839. Hazleton: K. Grotnik, 1988.
• Maciejowski, Wacław Aleksander. Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830. T. I-IV. Warszawa: Nakładem S. Orgelbranda, 1851-1852.
• Marczewski, Jarosław R. „Czas i miejsce urodzenia dwóch biskupów lubelskich: Józefa Marcelego Dzięcielskiego i Wincentego a Paulo Pieńkowskiego”. Archiwa Biblioteki i Muzea Kościelne 88(2007): 65-75.
• Marczewski, Jarosław R. „Programowy list pasterski biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego z 1827 roku”. Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej 80, nr 2(2006): 499-521.
• Pelc, Janusz. Obraz – słowo – znak. Studium o emblematach w literaturze staropolskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
• Pilarczyk, Franciszek. Stemmata w drukach polskich XVI wieku. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1982.
• Pszczołowska, Lucylla. „Potęga metrum: o Puszkinowskim przekładzie Czat”. Pamiętnik Literacki 92, z. 3(2001): 171-177.
• Skarbek, Jan. „Dzięcielski Józef Marceli”. W Encyklopedia katolicka, t. IV, 614. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1983.
• Skwara, Ewa. „Muza na nierównych kołach – czyli o przekładzie dystychu elegijnego w Ars amatoria Owidiusza”. Przekładaniec nr 1-2(2007): 55-70.
• Starnawski, Zygmunt. „Józef Marcelin Dzięcielski 1768-1839, biskup lubelski 1826-1839”. Wiadomości Diecezjalne Lubelskie 59, nr 5-7(1985): 117-119.
• Strycharczuk, Agnieszka i Jarosław R. Marczewski. „Apoteoza godła heraldycznego biskupa Wojciecha Skarszewskiego w łacińskich wierszach herbowych w rubrycelach chełmsko-lubelskich i lubelskich”. Roczniki Humanistyczne 63, z. 3(2015): 149-176.

Identifiers

DOI

10.18290/rh20683-7