O normatywizacji pisowni polskiej terminologii prawosławnej (na przykładzie zapożyczeń cerkiewnosłowiańskich) – wybrane zagadnienia

• Authors: Anna Rygorowicz-Kuźma

Title variants

EN

About the Standardization of Polish Spelling of Orthodox Terminology (in the Case of Borrowings from Church Slavonic) – Selected Issues

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Terminologia prawosławna w języku polskim jest zagadnieniem rzadko poruszanym przez badaczy języka, gdyż dotyczy leksyki pozostającej na peryferiach zasobu leksykalnego. Jednakże od końca XX wieku widoczna jest jej aktywizacja. Coraz wyraźniej zauważalna jest też potrzeba uporządkowania tego słownictwa i ustalenia zasad jego pisowni, gdyż w tekstach pisanych dotyczących prawosławia bardzo często występują różne warianty tego samego terminu, np.: ektenia – ektenija, nabiedrennik – nabiedrenik, riza – ryza itp. Próby pewnej normatywizacji pisowni terminologii prawosławnej zostały już poczynione w wydanej w 2016 r. pionierskiej pracy: J. Kostiuczuk, J. Tofiluk, M. Ławreszuk, W. Misijuk, J. Charkiewicz, Specyfika polskiej terminologii prawosławnej. Koncepcja normatywizacji pisowni (Białystok). W danym artykule poruszone są niektóre problemy związane z funkcjonowaniem w języku polskim terminów zapożyczonych z języka cerkiewnosłowiańskiego oraz propozycje pewnych modyfikacji ustaleń dotyczących ich transkrypcji. Propozycje te stanowią przyczynek do całościowego opracowania zasad wzorcowej ortografii zapożyczeń cerkiewnosłowiańskich przyjętych w realizowanym przez zespół naukowców projekcie badawczym nt. Słownik polskiej terminologii prawosławnej (nr projektu 0083/ NPRH5/H11/84/2017).

EN

Orthodox terminology in the Polish language is a topic that is rarely addressed by linguists since it concerns a lexis that remains on the periphery of lexical resources. However, since the end of the 20th century, progress has been made. The need to organize the vocabulary and establish spelling rules is increasingly visible, since several variants of the same term appear in texts relating to Orthodoxy, e.g.: ektenia – ektenija, nabiedrennik – nabiedrenik, riza – ryza, etc. Attempts to standardize the spelling of Orthodox terminology commenced with the pioneering work published in 2016: J. Kostiuczuk, J. Tofiluk, M. Ławreszuk, W. Misijuk, J. Charkiewicz, Specyfika polskiej terminologii prawosławnej. Koncepcja normatywizacji pisowni [The Specific Nature of Polish Orthodox Terminology. A Concept of Standardizing Spelling], (Białystok). In this article, some issues associated with the function of terms borrowed from Church Slavonic in the Polish language are addressed and proposals regarding their transcription are made. These proposals are a contribution to a comprehensive elaboration of the principles of the model orthography of borrowed terms from Church Slavonic accepted in a research project conducted by a team of academics entitled Słownik polskiej terminologii prawosławnej [Dictionary of Polish Orthodox Terminology] (project number 0083/NPRH5/H11/84/2017).

Keywords

PL

terminologia prawosławna; język polski; cerkiewnosłowianizmy; normatywizacja pisowni; transkrypcja; terminologia prawosławna; język polski; cerkiewnosłowianizmy; normatywizacja pisowni; transkrypcja

EN

Orthodox terminology; Polish language; Church Slavonic terminology; standardizing spelling; transcription

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 6
• Pages: 169-181

Dates

published

2020-09-15

Contributors

author

Anna Rygorowicz-Kuźma

• University of Bialystok, Faculty of Philology

• https://orcid.org/0000-0002-5100-6045

References

• Bajerowa, Irena. Polski język ogólny XIX w. Stan i ewolucja. Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia, t. I. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1986.
• Charkiewicz, Jarosław. „Opracowanie listy źródeł Słownika polskiej terminologii prawosławnej”. Elpis, t. 20, 2018, ss. 181-186.
• Czarnecka, Katarzyna, i in. „Słownik polskiej terminologii prawosławnej – struktura artykułu hasłowego”. Elpis, t. 20, 2018, ss. 221-230.
• Doroszewski, Witold. „Objaśnienia wyrazów i zwrotów”. Poradnik Językowy, z. 7, 1956, ss. 272-280.
• Dulewiczowa, Irena. Transkrypcja i transliteracja wyrazów rosyjskich. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
• Karpluk, Maria. „Słownictwo cerkiewne w polszczyźnie XVI wieku. Wybór przykładów”. Chrześcijański wschód a kultura polska, red. Ryszard Łużny, Redakcja Wydawnictw KUL, 1989, ss. 146-162.
• Karpluk, Maria. „Z prawosławnego słownictwa ruskiego w polszczyźnie XVI wieku”. Staropolskie studia językoznawcze. Polska Akademia Umiejętności, 2010, ss. 227-233.
• Klemensiewicz, Zenon. Historia języka polskiego, t. I-III. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985.
• Kostiuczuk, Jakub, i in. Specyfika polskiej terminologii prawosławnej. Koncepcja normatywizacji pisowni. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2016.
• Kozyra, Anna. „Geminaty w językach słowiańskich”. LingVaria, III (2008), nr 1 (5), ss. 257-266.
• Kwiatkowska, Tatiana. Obcy w systemie: studium konfrontatywne wyrazów obcego pochodzenia w języku polskim i rosyjskim. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2015.
• Luciński, Kazimierz. Anglicyzmy w języku polskim i rosyjskim. Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego, 2000.
• Minczew, Georgi, red. Nowe tablice, czyli o cerkwi, liturgii, nabożeństwach i utensyliach cerkiewnych. Objaśnienia Beniamina arcybiskupa Niżnego Nowogrodu i Arzamasu. Wybór, przekład Ivan Petrov, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007.
• Mironowicz, Antoni. Kościół prawosławny w Polsce. Białoruskie Towarzystwo Historyczne, 2006.
• Polański, Edward. Wielki słownik języka polskiego PWN. Zasady pisowni i interpunkcji. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
• Serowik, Agnieszka. „Sposób realizacji geminat w polszczyźnie”. Acta Universitatis Nicolai Copernici, Studia Slavica 4, z. 337, 2000, ss. 159-177.
• Siatkowski, Janusz. „O cerkiewizmach w najstarszej polskiej terminologii chrześcijańskiej”. Polskie kontakty z piśmiennictwem cerkiewnosłowiańskim do końca wieku XV, Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego, Slawistyka 3, Uniwersytet Gdański, 1998, ss. 97-105.

Identifiers

DOI

10.18290/rh20686-10