Постмодерністський проєкт і сучасна українська література

• Authors: Yaroslav Polishchuk

Title variants

EN

Postmodernistic Project and Contemporary Ukrainian Literature

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Projekt postmodernistyczny a współczesna literatura ukraińskaPrzedmiotem rozważań autora jest zanikanie postmodernizmu jako doktryny filozoficznej i jako praktyk estetycznych. Z punktu widzenia współczesnej kultury ukraińskiej, która z trudem wychodzi z cienia uzależnienia kolonialnego, postmodernizm nie stał się zjawiskiem uniwersalnym. Zaistniał w latach 1986-1991 jako odpowiedź na popularny na Zachodzie światopogląd. Zmierzch postmodernizmu autor kojarzy z wydarzeniami z lat 2013-2014, które spowodowały ukształtowanie się nowego społeczeństwa ukraińskiego i kultury narodowej. Skutki owych wydarzeń – w mediach, w opinii publicznej, ale również w literaturze – podważają postulaty postmodernizmu, które w zaistniałych okolicznościach cechuje oczywista dysfunkcyjność. Postmodernistyczna gra oraz kompletny sceptycyzm mogą być, jak się okazało, nie tylko postawą niezależnego intelektualisty, ale także strategią pozorowania, maskującą doktrynę imperialną, podającą się za projekt liberalny. Odróżnienie pierwszego od drugiego bywa trudne, a czasami wręcz niemożliwe. Zarysowuje się zatem koniec postmodernizmu – profanacji ulegają jego główne zasady, co powoduje radykalnie różne interpretacje i oznacza potrzebę dekonstrukcji całego projektu. Dlatego teza o śmierci postmodernizmu ma swoje uzasadnienie na Wschodzie Europy. Czasowa i przestrzenna perspektywa ukraińska zaprzecza postmodernizmowi w jego zachodnim ujęciom, jednocześnie pobudza do poszukiwania alternatywnych modeli światopoglądowo-estetycznych. Ta sytuacja może jednak w swoisty sposób motywować ukraińskiego intelektualistę, odkrywając nowe horyzonty poznania. Zaprzeczając postmodernizmowi, literatura przywraca swój autorytet jako instytucja społecznie zaangażowana.

EN

The main subject of the research in this article is the exhaustion of postmodernism as a philosophical doctrine and aesthetical practice. Postmodernism has not became a universal phenomenon in contemporary Ukrainian literature, which is reliving the difficult process of emerging from colonial dependence. It existed in Ukraine between 1986-1991 as an answer to the worldview that was popular in the West. The end of this artistic direction the author associates with those events which took place in 2013-2014, when Ukrainian society and Ukrainian culture moved into a new phase of existence. The consequences of these events, reflected in the media, public opinion and also in literature, led to the rejection of the postulates of postmodernism. It should be said that these postulates reveal a clear dysfunctionality. The postmodernist play and general scepticism, as can be seen, can be not only a position taken by an independent, intellectual person, but also an imitation strategy that conceals a neo-imperial doctrine which is portrayed as a liberal project. Sometimes it is too difficult to distinguish one from the other. Thus, the boundaries of postmodernism are clearly defined, or more precisely, the prevalence of its basic principles are. Over time, this phenomenon has received radically different interpretations, which is why a systemic deconstruction of the whole project is required. From such a point of view, therefore, a thesis about the death of postmodernism has its reasons, especially in Eastern Europe. From the Ukrainian perspective, the characteristic crossing of time and place (Eastern Europe) has put the Western project of postmodernism into a stupor, prompting us to search for alternative worldviews and aesthetic models. However, this artistic direction can motivate modern Ukrainian intellectuals in its own way, opening up new horizons in the comprehension of this epoch.

Keywords

PL

postmodernizm; doktryna; społeczeństwo; kultura; dysfunckcjonalność; język; literatura; postmodernizm; doktryna; społeczeństwo; kultura; dysfunckcjonalność; język; literatura

EN

postmodernism; doctrine; society; culture; dysfunction; language; literature

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 7
• Pages: 115-128

Dates

published

2020-08-13

Contributors

author

Yaroslav Polishchuk

• Adam Mickiewicz University in Poznań, Faculty of Modern Languages and Literatures

• https://orcid.org/0000-0001-9081-7900

References

• Андрухович, Юрій. “Постмодернізм – не напрям, не течія, не мода”. Слово і Час. № 3, 1999, сс. 56-66 [Andrukhovich, Yurіy. “Postmodernіzm – ne napryam, ne techіya, ne moda”. Slovo і Chas. № 3, 1999, ss. 56-66].
• Гундорова, Тамара. Післячорнобильська бібліотека. Український літературний постмодерн. Критика, 2005 [Gundorova, Tamara. Pіslyachornobil’s’ka bіblіoteka. Ukraїns’kiy lіteraturniy postmodern. Kritika, 2005].
• Гундорова, Тамара. Транзитна культура. Симптоми постколоніальної травми. Грані-Т, 2013 [Gundorova, Tamara. Tranzitna kul’tura. Simptomi postkolonіal'noї travmi. Grani-T, 2013].
• Деррида, Жак. О грамматологии. Пер. Н. Автономовой. Ad Marginem, 2000 [Derrida, Zhak. O grammatologii. Per. N. Avtonomovoj. Ad Marginem, 2000].
• Забужко, Оксана. „І знов я влізаю в танк…”. Вибрані тексти 2012-2016: Статті, есе, інтерв’ю, спогади. Комора, 2016 [Zabuzhko, Oksana. „I znov ya vlizayu v tank…”.Vybrani teksty 2012-2016: Statti, ese, interv’’yu, spohady. Komora, 2016].
• “Епоха постмодернізму вже закінчується: Розмова з академічною жінкою”, вела Є. Кононенко. Україна молода, № 30, 2007, с. 19 [“Epokha postmodernizmu vzhe zakinchuyet’sya: Rozmova z akademichnoyu zhinkoyu”, vela Ye. Kononenko. Ukrayina moloda, № 30, 2007, s. 19].
• Левинас, Эммануэль. “Тотальность и бесконечное”. Пер. И.С. Вдовиной. Избранное: Тотальность и бесконечное. Университетская книга, 2000 [Levinas, Emmanuel’. „Total’nost’ i beskonechnoye”. Per. I.S. Vdovinoy. Izbrannoye: Total’nost’ i beskonechnoye. Universitetskaya kniga, 2000].
• Лиотар, Жан-Франсуа. Состояние постмодерна. Пер. Н.А. Шматко, Алетейя, 1998 [Liotar, Zhan-Fransua. Sostoyaniye postmoderna. Per. N.A. Shmatko, Aleteyya, 1998].
• Лосик, Ореста. Феномен свободи і французький постмодернізм. Видавництво НТШ, 2016 [Losyk, Oresta. Fenomen svobody i frantsuz’kyy postmodernizm. Vydavnytstvo NTSH, 2016].
• Скоропанова, Ирина. Русская постмодернистская литература. Флинта – Наука, 2007 [Skoropanova, Irina. Russkaya postmodernistskaya literatura. Flinta – Nauka, 2007].
• Павлишин, Марко. Українська культура з погляду постмодернізму. Канон та іконостас. Час, 1997, с. 213-222 [Pavlyshyn, Marko. Ukrayins’ka kul’tura z pohlyadu postmodernizmu. Kanon ta ikonostas. Chas, 1997, ss. 213-222].
• Харчук, Роксана. Сучасна українська проза. Постмодерний період. Академвидав, 2008 [Kharchuk, Roksana. Suchasna ukrayins’ka proza. Postmodernyy period. Akademvydav, 2008].
• Эпштейн, Михаил. Постмодерн в русской литературе. Высшая школа, 2005 [Epshteyn, Mikhail. Postmodern v russkoy literature.Vysshaya shkola, 2005].
• Erll, Astrid. Memory of Culture. Trans. S.B. Young. Palgrave Macmillan, 2011.
• Fiut, Аkelsander. Być (albo nie być) Środkowoeuropejczykiem. Obrazy współczesności. Wydawnictwo Literackie, 1999.
• Fiut, Aleksander. Spotkanie z Innym. Wydawnictwo Literackie, 2006.
• Hassan, Ihab. Toward a Concept of Postmodernism. Ohio State UP, 1987.
• Co dalej, literaturo? Jak zmienia się współcześnie pojęcie i sytuacja literatury, edited by Andrzej Werner, Alina Brodzka, Hanna Gos, IBL i Fundacja Akademia Humanistyczna, 2008.
• Latour, Bruno. Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej. Przeł. Maciej Gdula, Oficyna Naukowa, 2011.
• Matejko, L’ubor. „От „советской литературы” к национальным литературам на постсоветском пространстве: случаи Украины, Беларуси и Азербайджана” [„Ot ‘sovetskoy literatury’ k natsional’nym literaturam na postsovetskom prostranstve: sluchai Ukrainy”]. Literature and Social Change: A Voyage Through the History of Slavic Studies, edited by L’ubor Matejko, Porta Danubiana 2017, pp. 110-121.
• Postmodernizm. Antologia przekładów, red. Ryszard Nycz, Wydawnictwo Baran i Suszyński, 1996.
• Ukraiński palimpsest. Oksana Zabużko w rozmowie z Izą Chruślińską. Przedmowa Аdam Michnik, Wydawnicwo KEW im. J. Nowaka-Jeziorańskiego, 2013.
• Walas, Teresa. Zrozumieć swój czas. Kultura polska po komunizmie. Rekonesans. Wydawnictwo Literackie, 2003.

Identifiers

DOI

10.18290/rh20687-8