„Elegia o rzece” (Heshang) – spór o symbole, interpretację przeszłości i wizję przyszłości Chin

• Authors: Lidia Kasarełło

Title variants

EN

“River Elegy” (Heshang): An Argument about Symbols, Interpretation of China’s Past and a Vision of Its Future

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Serial telewizyjny „Elegia o rzece” (Heshang 河殇) z 1989 r. w reżyserii Xia Juna, wyprodukowany z inspiracji środowisk uczestniczących w debacie kulturowej (wenhua re 文化热) lat 80. XX wieku, to jeden z najważniejszych tekstów kultury należącym do dyskursu tożsamościowego, w którym podjęto temat sporu cywilizacyjnego między Chinami i światem zachodnim. W dwóch okresach otwarcia Chin na świat, kontekstualizujących zjawisko współczesnego nacjonalizmu kulturowego (Zhongguowenhua minzuzhuyi 中国文化民族主义) odbywała się ważna debata naukowa i społeczna na temat wyboru przyszłej drogi rozwoju Chin. Zarówno w latach 20., jak i 80. XX wieku ten spór ten dotyczył oceny przeszłości oraz fundamentalnej dychotomii między tradycją i nowoczesnością, najogólniej reprezentowanej przez konserwatystów (neotradycjonalistów) i zwolenników okcydentalizacji. „Elegia o rzece” niejako syntezuje dyskusję chińskich elit intelektualnych na ten temat. W wielopoziomowej narracji, zbudowanej z głównej opowieści, materiałów dokumentalnych, wywiadów, dyskusji oraz licznych cytatów, emblematy kulturowe Chin (np. smok) i wyraziste metafory pełnią funkcję nici przewodnej splatającej całość przekazu. Jego emocjonalny odbiór wzmacnia wprowadzenie modelu polaryzującego kolor i symbole kardynalne Chin. Na dwóch biegunach znajduje się m.in. Żółta Rzeka, uosabiająca zacofaną cywilizację feudalnych Chin, i błękitny ocean, reprezentujący nowoczesny, przemysłowy Zachód oraz Wielki Mur i Jedwabny Szlak – symbole izolacji i otwarcia. Analiza filmu pokazuje, że pierwotny cel służący wzmocnieniu obozu reformatorskiego nie został osiągnięty. Emisja filmu skończyła się zajadłą kampanią polityczną, natomiast sami twórcy, zamiast deklarowanej aprobaty dla projektu oświeceniowego, odsłonili przywiązanie do idei wielkich Chin.

EN

Heshang (河殇, “River Elegy”), a TV miniseries (1989) directed by Xia Jun and produced due to the inspiration from various circles participating in the cultural debates (wenhua re 文化热) of the 1980s, is one of the most important cultural texts belonging to identity discourse which deals with the issue of the controversy between Chinese and Western civilisation. During two periods of China’s opening up to the world, which contextualised the phenomenon of contemporary cultural nationalism (Zhongguo wenhua minzuzhuyi 中国文化民族主义), an important scientific and social debate on the choice of paths for China’s development took place. Both in the 1920s and 1980s, this dispute concerned an assessment of the past and the fundamental dichotomy between tradition and modernity. The “River Elegy”, which synthesised, in a way, the discussion of the Chinese intellectual elites on this subject, is divided into six episodes: “In Search of a Dream” (Xunmeng 寻梦), “Destiny” (Mingyun 命运), “A Glimmering Light” (Lingguang 灵光), “A New Epoch” (Xinjiyuan 新纪元), “Sorrows and Crises” (Youhuan 忧患) and “Azure” (Weilanse 蔚蓝色). In the multi-level narrative built around the main story, documentary materials, interviews, discussions and numerous quotations, Chinese cultural emblems (e.g. the dragon) and expressive metaphors serve as the guiding thread intertwining the whole message: Old China can only rejuvenate its culture via modernisation and Westernisation. Its emotional reception is reinforced by the introduction of a model that polarises the colour and cardinal symbols of China. The two poles include the Yellow River, which epitomises the backward civilisation of feudal China, and the blue ocean, representing the modern, industrial West, and the Great Wall, as well as the Silk Road-symbols of isolation and openness. An analysis of Heshang shows that the original goal of strengthening the reformer camp was not achieved. The broadcasting of the series ended with a fierce political campaign, while the filmmakers themselves, instead of declaring their approval for the Enlightenment project, revealed their attachment to the idea of a Great China.

Keywords

PL

miniserial telewizyjny Heshang (河殇, „Elegia o rzece”); chińskie debaty kulturowe; chiński nacjonalizm kulturowy; Wielkie Chiny; tradycja; modernizacja; westernizacja; miniserial telewizyjny Heshang (河殇, „Elegia o rzece”); chińskie debaty kulturowe; chiński nacjonalizm kulturowy; Wielkie Chiny; tradycja; modernizacja; westernizacja

EN

TV miniseries Heshang (河殇, “River Elegy”); Chinese cultural debates; Chinese cultural nationalism; Great China; tradition; modernity; westernization

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 9
• Pages: 119-138

Dates

published

2020-10-08

Contributors

author

Lidia Kasarełło

• Unversity of Warsaw

• https://orcid.org/0000-0002-9206-6300

References

• Miniserial Heshang, dostępny na kanale youtube w języku chińskim: www.youtube.com/watch?v=4R9IUH_VhGU&list=PLe-ezdNCtRbP9dpA9w7yXZY0Ns8QE_ywI&index1-6.
• Barmé, Geremie R. In the Red. On Contemporary Chinese Culture. Columbia University Press, 1999.
• Barmé, Geremie. „The Chinese Velvet Prison: Culture in the ‘New Age’ 1979-89”. Issues and Studies, vol. 25, no. 8, 1989, ss. 54-79.
• Barmé, Geremie R., i Linda Jaivin. New Ghosts, Old Dreams: Chinese Rebel Voices. Times Books, 1992.
• Bourdieu, Pierre. Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Przeł. Piotr Biłos, Scholar, 2005.
• Bourdieu, Pierre. Medytacje pascaliańskie. Przeł. Krzysztof Wakara, Oficyna Naukowa, 2006.
• Bourdieu, Pierre. Zmysł praktyczny. Przeł. Maciej Falski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
• Bourdieu, Pierre. Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego. Przeł. Andrzej Zawadzki, Universitas, 1998.
• Chen, Xiaomei. „Occidentalism as Counterdiscourse: ‘He Shang’ in Post-Mao China”. Critical Inquiry, vol. 18, no. 4, 1992, ss. 686-712,
• Chen, Zu-yan. „River elegy as reportage literature: generic experimentation and boundaries.” China information, no. 7(4), 1993, ss. 20-32.
• Cui, Wenhua. 河殇论 ‘Heshang’ lun | O ‘Elegii o rzece’. 文化艺术出版社 Wenhua yishu chubanshe, 1988.
• Cui, Wenhua. 海外 ‘河殇’大讨论Haiwai ‘Heshang’ da taolun | Wielka debata na temat ‘Elegii o rzece’ za granicą. 黑龙江教育出版社 Heilongjiang jiaoyu chubanshe, 1988.
• Du, Weiming 杜维明, „儒学第三期发展的前景问题”Ruxue disanqi fazhan de qianjing wenti | Problem przyszłości rozwoju konfucjanizmu w trzecim stadium. 明报月刊 Mingbao yuekan, vol. 21, no. 1, 1986, ss. 27-32; vol. 21, no. 2, 1986, ss. 36-38; vol. 21, no. 3, 1986, ss. 65-68.
• From youthful manuscripts to river elegy. The Chinese popular cultural movement and political transformation 1979-1989, red. Chen Fong-ching i Guantao Jin, Chinese University of Hong Kong Press, 1997.
• Gawlikowski, Krzysztof. „Procesy okcydentalizacji Chin oraz innych krajów Azji wschodniej i ich stosunek do cywilizacji zachodniej”. Wietnamczycy: systemy wartości – stereotypy Zachodu, red. Adam Jelonek, Scholar, ss. 26-86.
• Góralczyk, Bogdan. Wielki renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje. Dialog, 2018.
• Gu, Edward X. „The Irrationalistic View of Aesthetic Freedoom and the Philosophical Sources of Social Discontent of Liu Xiaobo”, 140.119.170.21/attachments/journal/add/4/v32-1-5.pdf). Dostęp 17.02.2019.
• Heshang baimiu 河殇百缪 | Setki błędów w ‘Elegii o rzece’, red. Li Fengxian, Zhongguo wenlian chuban gongsi 中国文联出版公司, 1990.
• Heshang pipan 河殇批判 | Krytyka ‘Elegii o rzece’, red. Hua Yan, Wenhua yishu chubanshe, 1989.
• Heshang 河殇 | Elegia o rzece, red. Su Xiaokang i Wang Luxiang, Xiandai chubanshe, 1988.
• Hu, Jiren, ‘Heshang’ – he shang, [‘Elegia o rzece’ – rani rzekę]. Yuanjing, 1989.
• Jin, Guantao 金冠涛, 再来的表象北侯 Zai lishi de biaoxiang beihou | Poza reprezentacją historii. 四川人民出版社 Sichuan renmin chubanshe, 1984.
• Kasarełło, Lidia. Chińska kultura symboliczna. Jej współczesne metamorfozy w literaturze, teatrze i malarstwie. Dialog, 2011.
• Kasarełło, Lidia. Totemy życia. Chińska literatura poszukiwania korzeni. Dialog, 2000.
• Lang-Tan, Goat Koei. „Die Macht des Drachen: Kulturktitik und Identitatssuche in Heshang”. Gelbe Kultur, red. Sabine Peschel, Unkel/Bad Honeff, 1991, ss. 129-140.
• Li, Zonggui 李宗贵, „现代新儒学思潮研究的由来和宣州会议的证明 Xiandai xinruxue sichao yanjiu’ de youlai he Xuanzhou huiyi de zhengming | Dokumentacja ‘studiów na temat nowoczesnej myśli konfucjańskiej i konferencji w Xuanzhou’]”. 现代新儒学研究论集 Xiandai xinruxue yanjiu lunji | Zbiór esejów poświęconych nowoczesnej myśli konfucjańskiej, red. Fang Keli i Li Jinquan, Zhongguo shehui chubanshe 中国社会出版社, 1989, ss. 333-335.
• Liu, T.J. „Restless Chinese Nationalist Currents in the 1980s and the 1990s: A Comparative Reading of River Elegy and China Can Say No”. Contributions to the study of world history no. 91, 2001, ss. 205-232.
• Lu Xun 魯迅. 長城 Changcheng | Wielki mur. 魯迅全集 Lu Xun quanji, t. 3, 人民文学出版社Renmin wenxue chubanshe, 2011.
• Ma, Shu-Yun. „The Role of Power Struggle and Economic Changes in the ‘Heshang Phenomenon’ in China”. Modern Asian Studies, vol. 30, no. 1, 1996, ss. 29-50.
• Meissner, Werner. „China’s Search for Cultural and National Identity from the Nineteenth Century to the Present”. China Perspectives, no. 68, 2006, ss. 42-54. DOI: 10.4000/chinaper spectives.3103.
• Mi, Jialu. „视觉的想象社群: 论河殇中的媒介整体, 虚拟公民主体与海洋乌托邦 Shijue de xiangxiang she qun: Lun ‘He shang’ zhong de meijie zhengti, xuni gongmin zhuti yu haiyang wutuobang | Wizualnie wyobrażona społeczność: o polityce mediów w ‘Elegii o rzece’, wirtualnych obywatelach i oceanicznej utopii”. 中国现代文学 Zhongguo xiandai wenxue | Chińska literatura współczesna, no. 30, 2016, ss. 21-40.
• Nader, Christina. „Legitimations- und Identitätskrise in China. Die Debatte um die chinesische Serie Flusselegie”. Chinesisches Selbstverständnis und kulturelle Identität: Wenhua Zhongguo. Project Verlag, (Edition Cathay, vol. 2), 1996, ss.143-156.
• River elegy. The Chinese popular cultural movement and political transformation 1979-1989, red. Jin Guantao, Chinese University of Hong Kong Press, 1997.
• Rosenbaum, Arthur. „Introduction”. Society in China, red. Arthur Rosenbaum, Westview Press, 1992.
• Schwarcz, Vera. The Chinese Enlightenment: intellectuals and the legacy of the May Fourth Movement of 1919. University of California Press, 1986
• Su, Xiaokang 苏晓康. 河殇集 外集 Heshang jiwaiji | Zbiór krytycznych głosów na temat Heshang. 风云时代 Fengyun shidai, 1990.
• Su, Xiaokang 苏晓康. 从 ‘五四’ 到 ‘河殇’ Cong ‘Wusi’ dao ‘Heshang’ | Od ‘Czwartego Maja’ do ‘ Elegii o rzece’. 风云时代 Fengyun shidai, 1992.
• Su, Xiaokang 苏晓康. 龙年的悲疮 – 河殇札记 Longnian de beichuan – guanyu Heshang zhaji | Żałoba w roku smoka – notatki z lektury ‘Elegii o rzece’. Cui, Wenhua. 海外 ‘河殇’大讨论Haiwai ‘Heshang’ da taolun | Wielka debata na temat ‘Elegii o rzece’ za granicą. 黑龙江教育出版社 Heilongjiang jiaoyu chubanshe, 1988, ss. 79-80
• Su, Xiaokang 苏晓康. 龙龍年的悲怆 - ‘河殇’ 筝鸣与回应 Longnian de beichuang – ‘Heshang’ zhengming yu huiying | Żałoba w roku smoka – dyskurs i spojrzenie wstecz na ‘Elegię o rzece’. 三联书店 Sanlian shudian, 1989.
• Townsend, James. „Chinese Nationalism”.The Australian Journal of Chinese Affairs, no. 27, 1992, ss. 97-130, www.jstor.org/stable/i348633.
• Tu, Wei-ming 杜维明 (Du Weiming 杜維明). „文化中国初探 Wenhua Zhongguo chutan | Wstępne rozważania o Chinach kulturowych”. 九十年代 Jiushi niandai, no. 245, 1990, ss. 60-61.
• Tu, Wei-ming. „Cultural China. The Periphery as the Center”. „Daedalus”, vol. 120, no. 2, 1991, ss. 1-32. DOI: 10.1162/001152605774431545.
• Wakeman, Frederic E., Jr. „All the Rage in China”. New York Review of Books, 1989, 2 March, ss. 19-21.
• Wang, Jing. High Culture Fever, Politics, Aesthetics, and Ideology in Deng’s China. University of California Press, 1996.
• Wasserstrom, Jeffrey N. „China’s political colours: from monochrome to palette”, 14.05.2008, Open Democracy. Free Thinking for the world, www.opendemocracy.net/article/institutions/ china-s-political-colours-from. Dostęp 2.02.2019.
• Xu, Ben. „Chinese Populist Nationalism: Its Intellectual Politics and Moral Dilemma”. Representations, vol. 76, no. 1, 2001, ss. 120-140, www.jstor.org/stable/10.1525/ rep.2001.76.1.120.
• Xu, Guangqiu. „Anti- Western Nationalism in China, 1989–99”. World Affairs, vol. 163, no. 4, 2001, ss. 151-162, www.jstor.org/stable/20672613.
• Xu, Jilin. „Intellectual Currents behind Contemporary Chinese Nationalism”. Exploring Nationalisms of China: Themes and Conflicts, red. C.X. George Wei, Xiaoyuan Liu, Greenwood Press, 2002.
• Yu, Yingshi „余英时. 中国近世宗教伦理与商人精神” Zhongguo jinshi zongjiao lunliyu shangren jingshen | Religia i etyka we współczesnych Chinach a mentalność kupca”. 知识分子 Zhishi fenzi, no. 2, 1986, ss. 3-45.
• Zhao, Suisheng. „Chinese Intellectuals Quest for National Greatness and Nationalistic Writing in the 1990s”. The China Quarterly, no. 152, 1997, ss. 725-745, www.jstor.org/stable/655557.
• Zhao, Suisheng. „Nationalism’s Double Edge”. The Wilson Quarterly, no. 4, 2005, nr. 4, ss. 76-82.

Identifiers

DOI

10.18290/rh20689-6