Norwid, kolebka Ariów a Europa jako wielokulturowe „principium”

• Authors: Arent van Nieukerken

Title variants

EN

Norwid, the Cradle of the Aryans and Europe as a Multicultural „principium”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W czasie swej emigracji w Paryżu Cyprian K. Norwid bardzo się interesował współczesną mu mitologią porównawczą, a także językoznawstwem historycznym, które również stosował jako metodę komparatystyczną. Artykuł próbuje ustalić źrodła jego własnych spekulacji mitologicznych i lingwistycznych. Okazuje się, że znane mu były zarówno ówczesne autorytety w tym zakresie (np. Ernest Renan, Max Müller, którzy posługiwali się metodologią pozytywistyczną), jak i zbiorowe opracowania encyklopedyczne wydane przez katolickiego duchownego, ojca J.P. Migne, które próbowały uzgodnić odkrycia nauki pozytywistycznej z tradycją chrześcijańską. Norwid zaczerpnął swą wiedzę z obu źródeł, choć perspektywa katolickich dykcjonarzy była mu bliższa (nie akceptował jednak bezkrytycznie wszystkich ich ustaleń). „Archaiczne” (z punktu widzenia nauki pozytywistycznej) korzenie jego spekulacji mitologicznych i językoznawczych broniły go jednak przed pokusą ulegania (pseudo)naukowemu dyskursowi rasowemu. Jego chrześcijański uniwersalizm spotyka się tu z agnostycznym uniwersalizmem Renana. W obu przypadkach istotnym elementem owego uniwersalizmu było podkreślanie ponadnarodowej wartości tradycji związanych ze Starym Testamentem i judaizmem.

EN

Norwid, who lived in exile in Paris, took a great interest in comparative mythology and historical linguistics, using a similar methodology for both. This article attempts to establish the sources of his own mythological and linguistic speculations. It turns out that he knew both the writings of the acknowledged authorities in this field who used a positivist methodology, and the Catholic dictionaries published by the Abbé Migne which aimed at reconciling the discoveries of positivist science with the Christian tradition. Norwid’s knowledge derived from both sources, although he felt a greater closeness to the perspective of the Catholic dictionaries (even though he did not blindly accept all their findings). The “archaic” (from a positivist perspective) roots of his mythological and linguistic speculation defended him, however, against the temptation to give in to a [pseudo-]scientific racial discourse. Here, his Christian universalism goes hand-in-hand with Renan’s agnostic universalism. The essential element of this universalism derived, in both cases, from an emphasis on the supranational value of traditions linked with the Old Testament and Judaism.

Keywords

PL

Norwid; Renan; mitologia porównawcza; językoznawstwo historyczne; rasa; Norwid; Renan; mitologia porównawcza; językoznawstwo historyczne; rasa

EN

Norwid; Renan; comparative mythology; historical linguistics; race

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2021
• Volume: 69
• Issue: 1
• Pages: 27-50

Dates

published

2021-02-11

Contributors

author

Arent van Nieukerken

• University of Amsterdam, Netherlands

• https://orcid.org/0000-0002-4524-4637

References

• Biela, Bogusław. „Czy Norwid współpracował z Hyacinthe de Charency przy pisaniu Syna Panny?”. Studia Norwidiana 27-28, 2009-2010, ss. 149-183.
• Burnouf, Eugène. Introduction à l’histoire du Buddhisme Indien. Imprimerie Royale, 1854.
• Burnouf, Émile. La science des religions. Paris, 1872.
• Duchiński, Franciszek. Peuples Aryâs et Tourans. Agriculteurs et Nomades. Nécessité des reformes dans l’exposition de l’histoire des peuples Aryâs-Européens & Tourans. Particulièrement des Slaves et des Moscovites. Friedrich Klincksieck, 1864.
• Dupront, Alphonse. P. D. Huet et l’exégèse comparatiste au XVIIe siècle. E. Leroux, 1930.
• Głowiński, Michał. „Norwida wiersze-przypowieści”. Cyprian Norwid. W 150-lecie urodzin, red. Maria Żmigrodzka, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, ss. 72-109.
• Grzędzielska, Maria. „Nie nawiązane ogniwo poezji polskiej”. Cyprian Norwid. W 150-lecie urodzin, red. Maria Żmigrodzka, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973, ss. 124-150.
• Junkiert, Maciej. Grecja i jej historia w twórczości Cypriana Norwida. Wydawnictwo Naukowe UAM, 2012.
• Kalendarz życia i twórczości Cypriana Norwida, t. 1-3, oprac. Zofia Trojanowicz, Elżbieta Lijewska, Wydawnictwo Poznańskie, 2007.
• Lenormant, François. Manuel de l’histore ancienne de l’Orient jusqu’aux guerres médiques, t. 1. A. Levy Fils, 1868.
• Müller, Max. La science du langage [LSdL]. Cours professée à l’Institut Royale de la Grande-Bretagne en l’année 1861 par M. Max Müller [...]. Deuxième édition, revue et augmentée sur le cinquième édition anglaise, Paris, 1867.
• Norwid, Cyprian. Pisma wszystkie, t. 1-11, oprac. Juliusz W. Gomulicki, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
• Norwid, Cyprian. Dzieła zebrane, t. 1-2, oprac. Juliusz W. Gomulicki, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1966.
• Ott, Auguste. Manuel de l’histoire universelle. Chez Paulin, Libraire, 1844.
• Pniewski, Dariusz. Między obrazem i słowem. Studia o poglądach estetycznych i twórczości Norwida. Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.
• Rzońca, Wiesław. Premodernizm Norwida – na tle symbolizmu literackiego drugiej połowy XIX wieku. Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2013.
• Śniedziewski, Piotr. Mallarmé – Norwid. Milczenie i poetycki modernizm we Francji oraz w Polsce. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2008.
• Żmigrodzka, Maria, red. Cyprian Norwid w 150-lecie urodzin. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1973.

Identifiers

DOI

10.18290/rh21691-3