Krakowska kurtyna Henryka Siemiradzkiego: alegorie i rebusy

• Authors: Agnieszka Kuczyńska

Title variants

EN

Henryk Siemiradzki’s Curtain in Kraków: Allegories and Rebuses

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest namalowana przez Henryka Siemiradzkiego kurtyna Teatru Miejskiego (obecnie Teatru im. Juliusza Słowackiego) w Krakowie traktowana jako przykład szczególnej formuły malarstwa alegorycznego na swój sposób pokrewnej rebusom, które – jak świadczą liczne zachowane w szkicownikach przykłady – z upodobaniem uprawiał artysta. Zidentyfikowanie nowych źródeł ikonograficznych (przede wszystkim Les Dieux antiques Stéphane’a Mallarmé) i poszerzenie kontekstu dotychczasowych analiz pozwoliło na nowo postawić pytania o źródła twórczości i rolę wyobraźni w malarstwie późnoakademickim. Zestawienie alegorycznego programu kurtyny z konstruowanymi przez malarza rebusami (ze szkicowników zachowanych w Muzeum Narodowym w Krakowie) problematyzuje charakterystyczne dla epoki relacje między słowem a obrazem.

EN

This article focuses on the curtain installed in the Municipal Theatre in Kraków (now the Juliusz Słowacki Theatre) painted by Henryk Siemiradzki. The giant composition is an example of the unique formula of allegoric painting related to rebuses, which, as attested by the many drawings preserved in his sketchbooks, was the artist’s favourite kind of pastime. The identification of new iconographic sources (primarily Les Dieux Antiques by Stéphane Mallarmé) and the broadening of the context for those already known has made it possible to ask questions anew about the sources of creativity and imagination in late academic painting. The juxtaposition of Siemiradzki’s allegorical curtain manifesto with the rebuses he devised (contained in the sketchbooks preserved in the National Museum in Kraków) problematises the issue of the relationship between word and image which was characteristic of that period.

Keywords

PL

alegoria; rebus; kurtyna teatralna; Henryk Siemiradzki; malarstwo XIX wieku; alegoria; rebus; kurtyna teatralna; Henryk Siemiradzki; malarstwo XIX wieku

EN

allegory; rebus; theatre curtain; Henryk Siemiradzki; 19th-century painting

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2021
• Volume: 69
• Issue: 4
• Pages: 405-424

Dates

published

2021-05-10

Contributors

author

Agnieszka Kuczyńska

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-4436-0038

References

• Boniecki, Edward. „Jak Henryk Siemiradzki malował kurtynę dla Teatru Miejskiego w Krakowie. Listy malarza do Konrada Wentzla”. Pamiętnik Teatralny, nr 1, 2019, ss. 113-119.
• Boys-Stones, George R. „Introduction”. Metaphor, Allegory, and the Classical Tradition. Ancient Thought and Modern Revisions, red. George R. Boys-Stones, Oxford University Press, 2003, ss. 1-5.
• Sztuka Europy Wschodniej, t. V: Co znajduje się w obrazach Siemiradzkiego?, red. Jerzy Malinowski, Tako Publishing House, 2018.
• Didi-Huberman, Georges. „Obraz jako rozdarcie i śmierć wcielonego Boga”. Tłum. Mirosław Loba, Artium Quaestiones, nr 10, 2000, ss. 229-303.
• Dizionario d’ogni mitologia ed antichità, t. I-VI, red. Girolamo Pozzoli, Milano, Batelli e Fanfani, 1819-1824.
• Gadamer, Hans-Georg. Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
• Gielarowski, Andrzej. Kryzys kultury, kryzys człowieka. Fenomenologiczna krytyka kultury: Husserl, Lévinas, Henry. Wydawnictwo WAM, 2016.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Wykłady o estetyce. t. 1. Tłum Janusz Grabowski i Adam Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1964.
• Heidegger, Martin. „Czas światoobrazu”. Drogi lasu. Tłum. Krzysztof Wolicki, Fundacja Aletheia, 1997, ss. 67-96.
• Kraj, nr 13, 1894, s. 19.
• Kuczyńska, Agnieszka. Malowane kurtyny teatralne Henryka Siemiradzkiego. Towarzystwo Naukowe KUL, 2010.
• Mallarmé, Stéphane. Les Dieux antiques. Nouvelle mythologie illustrée d'après George W. Cox et les travaux de la science moderne à l’usage des lycées, pensionnats, écoles et des gens du monde. Paris, J. Rotschild, 1880.
• Markowski, Michał Paweł. „Nicość i czcionka. Wprowadzenie do lektury „Rzutu kośćmi” Stéphane’a Mallarmé”. Stéphane Mallarmé. Rzut kośćmi nigdy nie zniesie przypadku. Tłum. Tomasz Różycki, Korporacja Ha!art, 2005, ss. 9-23.
• Nietzsche Friedrich. Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm [1872]. Tłum. Leopold Staff, J. Mortkowicz, 1907.
• Nowakowska-Sito, Katarzyna. Między Wawelem a Akropolem. Antyk i mit w sztuce polskiej przełomu XIX i XX wieku. Historia pro Futuro, 1996.
• Ochorowicz, Julian. Wiedza tajemna w Egipcie. Opowiadanie historyczno-przyrodnicze. Warszawa, Drukarnia Granowskiego i Sikorskiego, 1898.
• Brisset, Claire-Akiko, Florence Dumora i Marianne Simon-Oikawa, redaktorzy. Rébus d’ici et d’ailleurs: écriture, image, signe. Maisonneuve&Larose/hémisphère, 2018.
• Okoń, Waldemar. Stygnąca planeta. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2002.
• Sarnecki, Zygmunt. „Henryk Siemiradzki. Szkic okolicznościowy”. Tygodnik Ilustrowany, nr 50, 1900, s. 992.
• Schopenhauer, Arthur. W poszukiwaniu mądrości życia. Parerga i paralipomena, t. 2. Tłum. Jan Garewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
• Vernus, Pascal. „La naissance de l’écriture dans l’Égypte ancienne”. Archéo-Nil, nr 3, 1993: «Lectures de l’espace figuratif dans l’Égypte ancienne», ss. 75-108.
• Wyspiański, Stanisław. Listy zebrane, t. 2: Listy do Lucjana Rydla, red. Leon Płoszewski i Maria Rydlowa, cz. 1, Wydawnictwo Literackie, 1979, list z 6.03.1895, ss. 278-281.
• „Spis książek Henryka Siemiradzkiego”, Biblioteka książąt Czartoryskich, rkps 1588.

Identifiers

DOI

10.18290/rh21694-18