Język wobec czynników społecznych. Nowa leksyka języka polskiego 2. połowy XX – początków XXI wieku jako zwierciadło życia społecznego

• Authors: Włodzimierz Wysoczański

Title variants

EN

Language and Social Factors: The New Lexis of the Polish Language from the Second Half of the 20th Century to the Beginning of the 21st Century as a Mirror of Social Life

Abstracts

EN

Taking the reference of language to social life as a starting point, the influence of social factors within the new lexis of the Polish language from the second half of the 20th to the beginning of the 21st century is examined. The study of socially conditioned lexis (new words and word compounds) allows us both to perceive the basis of social nominative demand and the regularities of the social function of names, as well as to throw light on selected social fields. The analysis shows, in particular, the social stratification, attitudes and social activity of people, reflects the realities and circumstances of civic-social life, and illustrates, in a multifaceted way, the coexistence of people within the community.

PL

Obierając za punkt wyjścia odniesienie języka do płaszczyzny życia społecznego, rozpatruje się wpływ czynników społecznych w nowej leksyce języka polskiego 2. poł. XX – pocz. XXI wieku. Przeprowadzone dociekania społecznie uwarunkowanej leksyki (nowych słów i związków wyrazowych) pozwalają zarówno dostrzec podstawy społecznego zapotrzebowania nominacyjnego oraz prawidłowości społecznej funkcji nazw, jak i naświetlić wybrane dziedziny społecznego. Analiza ukazuje zwłaszcza rozwarstwienie społeczne, postawy oraz aktywność społeczną ludzi, odzwierciedla realia i okoliczności życia obywatelsko-społecznego, wieloaspektowość współbycia ludzi w społeczności.

Keywords

PL

nowa leksyka; neologizmy; słownictwo; frazeologia; język polski; czynniki społeczne; uwarunkowania społeczne

EN

new lexis; neologisms; vocabulary; phraseology; Polish language; social factors; social conditions

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 6
• Pages: 221-232

Dates

published

2022

Contributors

author

Włodzimierz Wysoczański

• University of Wrocław, Poland

• https://orcid.org/0000000335163240

References

• Bajerowa, Irena. Wpływ techniki na ewolucję języka polskiego. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1980.
• Buttler, Danuta. „Zmiany w polszczyźnie 25-lecia”. Przegląd Humanistyczny, nr 6, 1969, ss. 65-80.
• Grabias, Stanisław. Język w zachowaniach społecznych, wyd. 2. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 1997.
• Graliński, Filip, i Piotr Wierzchoń. „Jak powstaje słownik efemeryd leksykalnych polszczyzny XIX i XX wieku?”. Wokół 300 tysięcy polskich słów. Wstęp do hasłownikologii, red. Jan Wawrzyńczyk i Piotr Wierzchoń, Bel Studio, 2017, ss. 103-118.
• Kropiwnicka, Zofia, i Jadwiga Petrusówna. „Słownictwo polityczne i społeczno-gospodarcze lat 1951–1953”. Językoznawca, nr 20, 1969, ss. 34-40.
• Ożóg, Kazimierz. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Biblioteka Frazy, 2001.
• Smółkowa, Teresa. Neologizmy we współczesnej leksyce polskiej. Polska Akademia Nauk – Instytut Języka Polskiego. Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, 2001.
• Smółkowa, Teresa. „Nowe słownictwo polskie”. Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2001, ss. 397-404.
• Smółkowa, Teresa. Nowe słownictwo polskie. Badania rzeczowników. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976.
• Smółkowa, Teresa, i Danuta Tekiel. Nowe słownictwo polskie. Przymiotniki i przysłówki. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1977.
• Sobczak, Barbara. „Słownictwo wprowadzone do polszczyzny w drugiej połowie XX wieku”. Słownictwo współczesnej polszczyzny w okresie przemian, red. Jan Mazur, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2000, ss. 39-49.
• Wesołowska, Danuta Natalia. „Zmiany semantyczne w polskim słownictwie 30-lecia”. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, z. 34, 1976, ss. 35-40.
• Wierzchoń, Piotr. Depozytorium leksykalne języka polskiego. Nowe fotomateriały z lat 1901-2010, t. 1. Bel Studio, 2010.
• Wierzchoń, Piotr. Z cudzysłowów do poczekalni leksykograficznej. Wydawnictwo Takt, 2005.
• Zarębina, Maria. „Przyczyny zmian w systemie leksykalnym. Wzajemny stosunek wyrazów wychodzących z użycia i nowo powstałych”. Studia Linguistica Polono-Slovaca, t. 3, 1990, ss. 23-29.

Identifiers

DOI

10.18290/rh22706.12

Biblioteka Nauki

31342653