Wypowiedzi definiujące anglicyzmy w internetowych artykułach informacyjnych

• Authors: Cecylia Galilej

Title variants

EN

Anglicism-Defining Statements in Informational Articles on the Internet

FR

Les énoncés définitoires des anglicismes dans les articles de presse en ligne

Abstracts

FR

Les mots empruntés à l’anglais pénètrent de plus en plus dans la langue polonaise contemporaine. Ils désignent des phénomènes sociaux, économiques et culturels qui apparaissent dans le monde, et plus tard en Pologne aussi. Certains d’entre ces emprunts ont des équivalents polonais, d’autres pas (encore) et sont donc écrits selon leur orthographe étrangère d’origine. Cet article présente des modes de définir les anglicismes dans les articles de presse en ligne pour expliquer leurs significations aux lecteurs des médias numériques (par exemple, types de définitions des emprunts et leurs marqueurs linguistiques, types de sèmes inclus dans les définitions). L’analyse porte sur la structure interne d'un énoncé définitoire : definiendum, marqueur définitoire et, surtout, definiens qui donne le sens du lexème. Les recherches ont démontré que les journalistes utilisent diverses méthodes pour définir les anglicismes, telles que : définition lexicographique, classique, contextuelle ; partielle, complète ; explicite, métaphorique. Les énoncés définitoires relevés de la presse numérique sont diversifiés sur le plan lexical, syntaxique, structurel, stylistique. L’auteur d’un article en ligne exploite cette diversité pour expliquer le sens d’un emprunt et – dans le cas d'un texte médiatique – pour rendre la forme de communication plus attrayante.

EN

More and more words borrowed from English are penetrating contemporary Polish. Such lexemes give name to the social, economic and cultural phenomena that are appearing all over the world, and which later arrive in Poland. Some of them have Polish equivalents, whilst others do not (yet) have, so they function in their original, foreign language form. This article presents ways of defining anglicisms in informational articles on the Internet in order to explain their meanings to new readers of the media (e.g. the types of borrowing and their linguistic determinants, the types of sems used in the definitions, etc.). The analysis focuses on the description of the internal structure of the defining utterance: the definiendum, the definition hyphen and, above all, the definiens, which is the basic transmitter of the meaning of the lexeme. Research has shown that journalists use various methods for defining anglicisms, such as: dictionary, classical, contextual, and cognitive definitions; partial and complete definitions; and neutral and metaphorical definitions. The Internet definition statements are characterised by linguistic diversity (lexical, syntactic, structural, and stylistic), used by the media broadcaster to explain the meaning of the borrowing, and – more importantly, for a media text – to make the form of communication more attractive.

PL

Do współczesnej polszczyzny przenika coraz więcej wyrazów zapożyczonych z języka angielskiego. Leksemy te nazywają zjawiska społeczne, gospodarcze, kulturowe, które pojawiają się na świecie, a później także w Polsce. Część z nich ma polskie odpowiedniki, inne (jeszcze) nie, funkcjonują więc w oryginalnej, obcojęzycznej postaci. Niniejszy artykuł przedstawia sposoby definiowania anglicyzmów w internetowych artykułach informacyjnych w celu wyjaśnienia ich znaczeń odbiorcom nowych mediów (m.in. typy definiowania zapożyczeń i ich wyznaczniki językowe, rodzaje semów wykorzystywane w definicjach). Analiza koncentruje się wokół opisu wewnętrznej struktury wypowiedzi definiującej: definiendum, łącznika definicyjnego i przede wszystkim definiensa, który jest podstawowym przekaźnikiem znaczenia leksemu. Jak dowodzą badania, dziennikarze stosują różne sposoby definiowania anglicyzmów, np. definiowanie słownikowe, klasyczne, kontekstowe; częściowe, całościowe; wyraźne, metaforyczne. Internetowe wypowiedzi definicyjne cechują się różnorodnością językową (leksykalną, składniową, strukturalną, stylistyczną), stosowaną przez nadawcę medialnego w celu wyjaśnienia znaczenia zapożyczenia, a także – co ważne dla tekstu medialnego – uatrakcyjnienia formy przekazu.

Keywords

PL

anglicyzm; definicja; definiendum; definiens; sem; artykuł internetowy

EN

anglicism; definition; definiendum; definiens; sem; Internet article

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2022
• Volume: 70
• Issue: 8
• Pages: 33-75

Dates

published

2022

Contributors

author

Cecylia Galilej

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000000263799361

References

• Ajdukiewicz, Kazimierz. Logika pragmatyczna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
• Bajerowa, Irena. Zarys historii języka polskiego 1939-2000. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
• Bańko, Mirosław, Maria Krajewska i Elżbieta Sobol (red.). Słownik języka polskiego. Suplement. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.
• Bartwicka, Halina. „Analiza semowa jako instrument doboru ekwiwalentów w słowniku dwujęzycznym”. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy. Studia filologiczne, z. 45: Filologia Rosyjska (19), 1999, ss. 107-115.
• Bielińska, Monika, redaktor. Leksykografia. Słownik specjalistyczny. Wydawnictwo Univer¬sitas, 2020.
• Charciarek, Andrzej. Polskie wyrażenia metatekstowe o funkcji fatycznej i ich odpowiedniki czeskie i rosyjskie. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010.
• Doroszewski, Witold. Z zagadnień leksykografii polskiej. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1954.
• Doroszewski, Witold, redaktor. Słownik języka polskiego, t. I-XI. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958-1969.
• Doroszewski, Witold, redaktor. Słownik poprawnej polszczyzny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
• Dubisz, Stanisław. „Rozwój współczesnej polszczyzny”. Przegląd Humanistyczny, z. 5, 1995, ss. 69-88.
• Dubisz, Stanisław, redaktor. Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1-4. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003.
• Dunaj, Bogusław, redaktor. Słownik współczesnego języka polskiego. Wydawnictwo Wilga, 1996.
• Dunaj, Bogusław. „Tendencje rozwojowe najnowszej leksyki polskiej”. Współczesna leksyka, red. Kazimierz Michalewski, cz. I, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001, ss. 76-84.
• Gajewska, Urszula. „Metatekstowe sygnalizatory tematu rozważań w encyklikach Jana Pawła II”. SŁOWO. Studia językoznawcze, 8, 2017, as. 58-72. DOI: 10.15584/slowo.2017.8.04
• Galilej, Cecylia. „O sposobach kształtowania nagłówków w dwu popularnych tygodnikach na Zamojszczyźnie – ‘Tygodniku Zamojskim’ i ‘Kronice Tygodnia’ (cz. I)”. Zamojski Kwartalnik Kulturalny, nr 2 (123), 2015, ss. 73-75; O sposobach kształtowania nagłówków w dwu popularnych tygodnikach na Zamojszczyźnie – ‘Tygodniku Zamojskim’ i ‘Kronice Tygodnia’ (cz.I I)”. Zamojski Kwartalnik Kulturalny, nr 3 (124) 2015, ss. 93-97.
• Grochala, Beata. „Intertekstualność w nagłówkach ‘Gazety Wyborczej’”. Tekst w mediach, red. Kazimierz Michalewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2002, ss. 222-229.
• Grochowski, Maciej. Zarys leksykologii i leksykografii. Zagadnienia synchroniczne. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1982.
• Kamińska-Szmaj, Irena, redaktor. Słownik wyrazów obcych. Wydawnictwo Europa, 2002.
• Kasiak, Mateusz. „Pozyskiwanie odbiorcy w tytułach prasowych. Analiza wybranych przykładów z tygodników opinii”. Acta Humana, t. 7, 2016, ss. 119-131.
• Kawka, Maciej. „Metatekst i metajęzyk w ‘Panu Kleksie’ Jana Brzechwy”. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, z. 138, 1991, Prace Pedagogiczne 12, ss. 121-144.
• Kotarbiński, Tadeusz. Kurs logiki dla prawników. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1955.
• Kotarbiński, Tadeusz. Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Ossolineum, 1961.
• Kwiatkowski, Tadeusz. Wykłady i szkice z logiki ogólnej. Wydawnictwo UMCS, 2008.
• Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Angielskie elementy leksykalne w języku polskim. Wydawnictwo Universitas, 1994.
• Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Angielsko-polskie kontakty językowe. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
• Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. „Projekt global Anglicism Database (GLAD) – stan prac”. Wybrane zagadnienia lingwistyki tekstu, analizy dyskursu, komunikacji międzykulturowej. In memoriam Profesor Anny Duszak (1950-2015), red. Urszula Okulska, Urszula Topczewska i Anna Jopek-Bosiacka, Instytut Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, 2018.
• Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Słownik zapożyczeń angielskich w polszczyźnie. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
• Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta. Tendencje rozwojowe współczesnych zapożyczeń angielskich w języku polskim. Wydawnictwo Universitas, 1995.
• Markowski, Andrzej. „Zapożyczenie”. Nauka o języku, red. Andrzej Markowski, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, 2006, s. 316-317.
• Markowski, Andrzej. Wykłady z leksykologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
• Mikołajczak-Matyja, Nawoja. Definiowanie pojęć przez przeciętnych użytkowników i przez leksykografów. Wydawnictwo Sorus, 1998.
• Naruszewicz-Duchlińska, Alina. „Inforozrywka (infotainment) w portalach informacyjnych tvn.24.pl i tvn.info”. Prace Językoznawcze, t. 15/3, 2013, ss. 65-73.
• Okoń, Wincenty. Słownik pedagogiczny. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
• Olszański, Leszek. Dziennikarstwo internetowe. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2006.
• Ostromęcka-Frączak, Bożena. „‘Co Sejm pichci’, czyli o niekonwencjonalności nagłówków w ‘Gazecie Wyborczej’”. Humor i karnawalizacja we współczesnej komunikacji językowej, red. Jan Mazur, Magdalena Rumińska, Wydawnictwo UMCS, 2007, s. 51-60.
• Ożóg, Kazimierz. „Atrakcyjna amerykanizacja w kulturze polskiej i w języku polskim”. Składnia, stylistyka, struktura tekstu, red. Maria Krauz i Kazimierz Ożóg, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2002, s. 18-26.
• Ożóg, Kazimierz. „Operatory metatekstowe w polszczyźnie potocznej”. Tekstologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, cz. II, Wydawnictwo UMCS, 2004, s. 134-144.
• Ożóg, Kazimierz. Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Fraza, 2001.
• Ożóg, Kazimierz. „Zmiany we współczesnym języku polskim i ich kulturowe uwarunkowania”. Acta Universitatis Wratislavensis, nr 3060, Język a Kultura, t. 20, 2008, ss. 59-79.
• Pałuszyńska, Edyta. Nagłówki w „Gazecie Wyborczej” (ekspresywna leksyka, frazematyka, metaforyka). Wydawnictwo Piktor, 2006.
• Pawłowska, Ilona. „Nagłówek w sieci: budowa i funkcja nagłówków prasowych na przykładzie internetowego portalu miejskiego e-sosnowiec.pl”. Rocznik Prasoznawczy, t. 4, 2010, ss. 105-118.
• Piotrowski, Tadeusz. Zrozumieć leksykografię. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
• Pisarek, Walery, redaktor. Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka polskiego na przełomie tysiącleci. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999.
• Pluskota, Jolanta. „Metatekst w tekstach felietonów Stefana Kisielewskiego”. Tekstologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, cz. II, Wydawnictwo UMCS, 2004, s. 162-174.
• Seretny, Anna. Definicje i definiowanie. Wydawnictwo Nomos, 1998.
• Słownik języka polskiego PWN [wersja elektroniczna], sjp.pwn.pl.doroszewski/lista. Dostęp 5.07.2022.
• Surendra, Anna. Moda językowa na zapożyczenia angielskie w prasie kobiecej. Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM, 2019.
• Szober, Stanisław. Słownik poprawnej polszczyzny. Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.
• Szymczak, Mieczysław, redaktor. Słownik języka polskiego, t. 1-3. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992.
• Szymoniak, Krzysztof. „Między gazetą a Internetem – nowe gatunki dziennikarskie, paragatunki czy hybrydy?”. Język, Komunikacja, Informacja, t. 3, 2008, ss. 121-138.
• Tokarski, Jan, redaktor. Słownik wyrazów obcych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979.
• Waszakowa, Krystyna. „Derywowane anglicyzmy jako wyraz ekspansji słownictwa potocznego i środowiskowego w języku mediów ostatniego ćwierćwiecza”. Slavia Meridionalis, t. 9, 2009, ss. 89-102.
• Waśkiel, Jacek. „Jak napisać dobry artykuł”. Zarabiaj na pisaniu.com, zarabiaj napisaniu. com/jak-napisac-artykul. Dostęp 5.07.2022.
• Weber, Marek. Anglicyzmy w polskim socjolekcie informatycznym. Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, 2008.
• Wieluniecka, Aleksandra. „Ekspansja anglicyzmów w języku reklamy prasowej”. Linguistica Copernicana, t. 4, nr 2, 2010, ss. 263-272.
• Wierzbicka, Anna. „Metatekst w tekście”. Tekstologia, red. Jerzy Bartmiński i Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, cz. II, Wydawnictwo UMCS, 2004, ss. 109-120.
• Wiśniewska-Białas, Hanna. Wpływ języka angielskiego na polszczyznę blogów. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
• Wiśniewski, Artur. „Kilka uwag na temat obiektów odniesienia wyrażenia metajęzyk”. Prace Językoznawcze, z. 16/3, 2014, ss. 73-83.
• Witalisz, Alicja. „Nowsze anglosemantyzmy w języku polityki”. Język Polski, z. 5, 2004, ss. 340-346.
• Witalisz, Alicja. Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. Biblioteczka Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego nr 27, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 2016.
• Wolny-Zmorzyński, Kazimierz, Andrzej Kaliszewski i Wojciech Furman. Gatunki dzien¬nikarskie. Teoria, praktyka, język. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2009.
• Zabawa, Marcin. „Jeszcze o nowych zapożyczeniach semantycznych w polszczyźnie”. Poradnik Językowy, z. 9, 2008, ss. 28-41.
• Zgółkowa, Halina, redaktor. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 1-50. Wydawnictwo Kurpisz, 1994-2005.
• Żmigrodzki, Piotr, redaktor. Wielki Słownik Języka Polskiego [wersja elektroniczna], wsjp.pl. Dostęp 5.07.2022.
• Żmigrodzki, Piotr. Wprowadzenie do leksykografii polskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2009.

Identifiers

DOI

10.18290/rh22708.2

Biblioteka Nauki

31341824