Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2022 | 70 | 8 | 155-179

Article title

Traducción del mundo animal: El caso del Vocabulario de lengua guarani de Blas Pretovio

Authors

Content

Title variants

EN
Translating the Animal World: The Case of the Vocabulario de lengua guarani by Blas Pretovio
PL
Tłumaczenie świata zwierząt: przypadek Vocabulario de lengua guarani Blasa Pretovio

Languages of publication

Abstracts

PL
Celem niniejszego artykułu jest analiza ekwiwalentów leksykograficznych w dwujęzycznym słowniku hiszpańsko-guarani autorstwa jezuity Blasa Pretovio Vocabulario de lengua guarani (1728), którego kopia znajduje się obecnie w Bibliotece Jagiellońskiej. Korpus badawczy stanowią wyekscerpowane nazwy zwierząt, ponieważ jest to pole semantyczne, w którym, jak możemy zakładać, różnice w rzeczywistości pozajęzykowej znajdą swoje odbicie w różnorodnych mechanizmach przekładu. Chociaż na pierwszy rzut oka mamy do czynienia z klasyczną listą ekwiwalentów w słowniku dwujęzycznym, okazuje się, że mikrostruktura słownika wiele mówi o świadomości leksykograficznej autora, zarówno jeśli chodzi o definiendum (które nazwy wydają się ważne dla potencjalnego użytkownika) jak i o definiens (za pomocą jakich ekwiwalentów i jak są tłumaczone nazwy zwierząt, jakie inne informacje znajdziemy w hasłach słownikowych itp.). Ponadto praca może stanowić przyczynek do badań nad XVIII-wiecznym hiszpańskim i tzw. jezuickim guarani, używanym na terenach byłych redukcji, a jednocześnie mówi wiele o świecie pozajęzykowym i kontaktach językowo-kulturowych w redukcjach jezuickich. Powyższe studium sytuuje się w ramach tzw. językoznawstwa misyjnego i jest próbą uzupełnienia rozległego i stosunkowo mało rozwiniętego obszaru leksykografii hispanoamerykańskiej.
EN
The objective of this article is to analyse the lexicographic equivalents in the Spanish-Guarani bilingual dictionary composed by the Jesuit Blas Pretovio, Vocabulary of the Guarani language (1728), a copy of which is currently in the Jagiellonian Library. The research corpus consists of the excerpted names of animals because it is a semantic field in which, we can assume, the differences in the extra-linguistic reality will be reflected in various translation mechanisms. Although at first glance we are dealing with a classic list of equivalents in a bilingual dictionary, it turns out that the microstructure of the dictionary reveals a lot about the author’s lexicographic awareness, whether it is the definiendum (which names seem important to the potential dictionary reader) and the definiens (how the names of the animals are translated, what other information we find in the dictionary entries, etc.). In addition, this study constitutes material to help investigate the state of the Spanish language in the 18th century and the so-called Jesuit Guarani used in the Guarani missions and, to the same degree, it reveals much about the extralinguistic world and linguistic-cultural contacts in the Jesuit reductions. This study, beyond its evident lexicographic focus, is situated within the so-called missionary linguistics and, even partially, is an attempt to help complete the vast and relatively little-explored area of Hispanic-Amerindian lexicography.
FR
Le but de cet article est d’analyser les équivalents lexicographiques du dictionnaire bilingue espagnol-guarani du jésuite Blas Pretovio Vocabulario de lengua guarani (1728), dont un exemplaire se trouve aujourd’hui à la Bibliothèque Jagellonne. Les noms d’animaux choisis pour l’analyse forment un champ sémantique dans lequel, comme on peut le supposer, les différences de la réalité extra-linguistique trouveront leur reflet dans divers mécanismes de traduction. Bien qu’à première vue on ait affaire à une liste classique d’équivalents dans un dictionnaire bilingue, il s’avère que la microstructure du dictionnaire en dit long sur la conscience lexicographique de l’auteur, tant pour le definiendum (quels noms semblent importants pour un utilisateur potentiel) que pour le definiens (quels sont les équivalents et comment les noms d’animaux sont traduits, quelles autres informations peuvent se trouver dans les entrées du dictionnaire, etc.). En outre, le travail peut contribuer à l’étude de l’espagnol du XVIIIe siècle et de la langue appelée « le guarani jésuite » utilisé dans les zones d’anciennes réductions, et en même temps fournit des informations sur le monde extra-linguistique et sur les contacts linguistiques et culturels dans les réductions jésuites. L’étude ci-dessus fait partie de ce qu’on appelle « linguistique missionnaire » et tente de compléter le domaine vaste et relativement peu étudié de la lexicographie hispano-américaine.

Year

Volume

70

Issue

8

Pages

155-179

Physical description

Dates

published
2022

Contributors

author
  • Jagiellonian University in Kraków, Poland

References

  • Acero Durántez, Isabel. «La lexicografía plurilingüe del español». Lexicografía Española, coord. Antnia M. Medina Guerra, Ariel Lingüística, 2003, págs. 175-204.
  • Alexander-Bakkerus, Astrid. «Examples of transcultural processes in two colonial linguistic documents on Jebero (Peru)». Colonialism and Missionary Linguistics, ed. Klaus Zimmermann y Birte Kellermeier-Rehbein, Mouton de Gruyter, 2015, págs. 117-132.
  • Arias Álvarez, Beatriz. «Los textos de alfabetización en el Nuevo Mundo: tradición e innovación en las cartillas novohispanas». Lingüística Misionera. Aspectos lingüísticos, discursivos, filológicos y pedagógicos, ed. Rodolfo Cerrón-Palomino, Álvaro Ezcurra Rivero y Otto Zwartjes, Fondo Editorial, 2019, págs. 23-48.
  • Armatto de Welti, Zulema. Diccionario guaraní de usos. Entolexicología estructural del guaraní yopará. Fundación Ross, 1988.
  • Bravo García, Eva. «Lenguas indígenas y problemas de contacto lingüístico en las relaciones geográficas del siglo XVI». Philologia Hispalensis, a. II, vol. II, facs. I, 1988, págs. 118-132.
  • Caballos Piñero, Antonio. Etnografía guaraní según el Tesoro de la lengua guaraní de Antonio Ruiz de Montoya. Centro de Estudios Paraguayos, 2013.
  • Cadogan, León. Diccionario mbya-guarani-castellano. CEPAG, 1992.
  • Calvo Pérez, Julio. «Fonología y ortografía de las lenguas indígenas de América del Sur a la luz de los primeros misioneros gramáticos». Missionary Linguistics II. Lingüística misionera II, ed. Cristona Altman, Otto Zwartjes, John Benjamins, 2005, págs. 37-170.
  • Cerno, Leonardo, y Franz Obermeier. «Nuevos aportes de la lingüística para la investigación de documentos en guaraní de la época colonial (siglo XVIII)». Folia Histórica del Nordeste, 2013, págs. 33-56.
  • Cerno, Leonardo. «Hermana, dize el varón a su hermana o prima’. Ruiz de Montoya, la lexicografía jesuítica y el parentesco guaraní». Estudios Paraguayos, vol. 36, nº 1, 2018, págs. 19-43.
  • Czopek, Natalia. «The Guarani language in the Manuscript of Berlin Collection of the Jagiellonian Library». Fibula 1, 2008, págs. 25-29.
  • Chamorro, Graciela. «El artista de la lengua guaraní: vida y obra del misionero Paulo Restivo». Bérose – Encyclopédie internationale des histoires de l’anthropologie, 2018, www. berose.fr/article1483.html?lang=fr. Acceso 16.09.2021.
  • Dietrich, Wolf. El idioma chiriguano. Gramática, textos, vocabulario. Instituto de Cooperación Iberoamericana, 1986.
  • Dooley, Robert A. Léxico Guaraní, dialeto Mbyá: versão para fins acadêmicos; com acréscimos do dialeto nhandéva e outros subfalares do sul do Brasil. Sociedad Internacional de Lingüística, 1988.
  • Estigarribia, Bruno. A Grammar of Paraguayan Guarani. UCL Press, 2020.
  • Gregores, Emma, y Jorge Suárez. A description of Colloquial Guarani. De Gruyter Mouton, 1967.
  • Gruda, Szymon. Language and Culture Contact Phenomena in the Sixteenth-Century. Vocabulario trilingüe in Spanish, Latin and Nahuatl. Faculty of “Artes Liberales” at University of Warsaw, 2018.
  • Guasch, Antonio, y Diego Ortiz. Diccionario castellano-guaraní – guaraní-castellano: sintáctico, fraseológico, ideológico. CEPAG, 1998.
  • Hernández, Esther. «Vocabularios hispano-mayas del siglo XVI». Lingüística Misionera IV, ed. Otto Zwartjes, Ramón Arzápalo Marín y Thomas C. Smith-Stark, John Benjamins, 2009, págs. 129-149.
  • Hernández, Esther. Lexicografía hispano-amerindia 1550-1800. Vervuert Iberoamericana, 2018.
  • Hernández, Esther. «El impacto de las lenguas indígenas en los vocabularios indoamericanos de los jesuitas (siglo XVIII)». Lingüística Misionera. Aspectos lingüísticos, discursivos, filológicos y pedagógicos, ed. Rodolfo Cerrón-Palomino, Álvaro Ezcurra Rivero y Otto Zwartjes, Fondo Editorial, 2019, págs. 269-288.
  • Li, Xue. Los diccionarios bilingües en la enseñanza de español a sinohablantes de nivel inicial: análisis y propuestas, tesis de doctorado, 2018. core.ac.uk/download/pdf/287747452.pdf. Acceso 07.07.2021.
  • Montero Martínez, Silvia. «Diccionarios bilingües generales/ Estructuración conceptual y formalización terminográfica de frasemas en el subdominio de la oncología». Estudios de Lingüística del Español (ELiEs), vol. 19, 2003, elies.rediris.es/elies19/index.html. Acceso 07.07.2021.
  • Oesterreicher, Wulf. «La gramática colonial en América como forma histórica del saber lingüístico». Lingüística Misionera. Aspectos lingüísticos, discursivos, filológicos y pedagógicos, Rodolfo Cerrón-Palomino, Álvaro Ezcurra Rivero, Otto Zwartjes (eds.), Fondo Editorial, 2019, págs. 409-439.
  • Perusset, Macarena. «Guaraníes y españoles. Primeros momentos del encuentro en la tierras del anitguo Paraguay». Anuario del Centro de Estudios Históricos «Prof. Carlos S. A. Segreti», a. 8, nº 8, 2008, págs. 245-264.
  • Poggi, Alfredo. «Los primeros libros del Río de la Plata, una resistencia simbólica impresa con yerba mate en las misiones jesuíticas guaraníes». Dieciocho 40.2, 2017, págs. 233-246.
  • Rodríguez, Yliana. «Primeros registros lexicográficos de algunos préstamos del guaraní». Res Diachronicae, vol. 15, 2017, págs. 52-69.
  • Ruiz de Montoya, Antonio. Arte de la lengua guarani. 1724. openlibrary.org/books/OL252 25238M/Arte_de_la_lengua_guarani. Acceso 10.09.2021.
  • Stala, Ewa. «Historia de la lexicografía hispanoamericana». Studia Iberystyczne, no 19, 2020, págs. 223-251.
  • Stala, Ewa. «Słownictwo religijne w Vocabulario de lengua guarani o. Blasa Pretovio ‒ przyczynek do badań nad leksykografią hispanoamerykańską». Discours religieux : langages, textes, traductions, ed. Barbara Marczuk y Iwona Piechnik, Biblioteka Jagiellońska, 2020, págs. 89-102.
  • Zaldívar, Jon Igelmo. «Fray Andrés de Olmos (1485-1571): de Oña a la Huasteca mexicana». www.onienses.com/PDFS/Andresdeolmos.pdf. Acceso 07.07.2021.
  • Zgusta, Ladislav. Manual of Lexicography. Mouton, 1971.
  • Zimmermann, Klaus. «Las gramáticas y vocabularios misioneros: entre la conquista y la construcción transcultural de la lengua del otro». V Encuentro Internacional de Lingüística en Acatlán, ed. Pilar Maynéz y María Rosario Dosal G., Universidad Nacional Autónoma de México, 2006, págs. 319-356.
  • Zimmermann, Klaus, y Birte Kellermeier-Rehbein, editores. Colonialism and missionary linguistics. Walter de Gruyter, 2015.
  • Zwartjes, Klaus. «The missionaries’ contribution to translation studies in the Spanish colonial period». Missionary Linguistics V. Lingüística misionera V, Otto Zwartjes, Klaus Zimmermann, Martina Schrader-Kniffki (eds.), John Benjamins, 2014, págs. 1-50.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

Biblioteka Nauki
31341827

YADDA identifier

bwmeta1.element.ojs-doi-10_18290_rh22708_7
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.