„Zapowiada się nadzwyczajny aktor”. Karol Wojtyła w podziemnym Teatrze Rapsodycznym

• Authors: Stanisław Dziedzic

Title variants

EN

“He Seems an Extraordinary Actor.” Karol Wojtyła in the Underground Rhapsodic Theatre

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Gdy w 1938 roku Karol Wojtyła, po zdaniu matury w wadowickim Państwowym Gimnazjum Męskim im. Marcina Wadowity, obrał studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, decyzję tę przyjęto w rodzinnych Wadowicach bez oznak zaskoczenia. Powszechnie znano tam jego zainteresowania i predyspozycje teatralne: aktorskie i reżyserskie. Był filarem gimnazjalnego Kółka Teatralnego, występował także w Amatorskim Teatrze Powszechnym, prowadzonym przez Mieczysława Kotlarczyka, a także na scenie tamtejszego Domu Katolickiego. Jego mistrzem w zakresie sztuki teatralnej był Mieczysław Kotlarczyk. Gimnazjalista Wojtyła podejmował już wówczas próby poetyckie, być może z tego okresu pochodziły liryki z zaginionego zbioru Ballady beskidzkie. Chciał być aktorem, rozwijał też aktywność literacką. Kraków z jego środowiskami twórczymi oraz studenckie grono rówieśnicze sprzyjały rozwojowi poszukiwań teatralnych i literackich. Obok studiów uniwersyteckich, kształcił swój warsztat aktorski w Studium Dramatycznym 39. W okresie okupacji hitlerowskiej „rozbitkowie” Studia 39 w warunkach konspiracyjnych kontynuowali działalność teatralną, a po przyjeździe do Krakowa Mieczysława Kotlarczyka (1941) zespół przekształcono w Teatr Rapsodyczny. Wojtyła występował we wszystkich siedmiu premierach tego zespołu. Z jego talentem i możliwościami aktorskimi, a także głęboką wiedzą teoretyczną uczestnicy konspiracyjnych występów wiązali wielkie nadzieje teatralne. Doceniał jego talent sam Juliusz Osterwa, czołowy polski aktor teatralny, który stwierdził po przedstawieniu Króla-Ducha Juliusza Słowackiego: „Zapowiada się nadzwyczajny aktor” i zamierzał go zatrudnić po wojnie w swoim teatrze. Ale nadszedł czas ostatecznego wyboru: Karol Wojtyła jesienią 1942 roku wstąpił do Seminarium Duchownego. Rapsodyczne doświadczenia i literackie dokonania były probierzem umiejętności „porywania” wielomilionowych rzesz przez charyzmatycznego papieża.

EN

Karol Wojtyła’s decision to start Polish Philology at the Jagiellonian University after graduating from the State Marcin Wadowita Secondary School was no surprise to those who knew him in Wadowice. His theatrical interests and talents, mainly acting and directing, were widely known. He helped found a high school theatrical group, acted in the Amateur Universal Theatre run by Mieczysław Kotlarczyk, and on the stage of the Catholic House. His mentor in the field of the theatre was Mieczysław Kotlarczyk. As a secondary school student, Wojtyła had already started writing poetry, and possibly his Beskid Ballads had already been created. He wanted to become an actor, but also developed as a writer. Cracow, with its creative environment and student peers, supported his theatrical and literature endeavours. Besides his university studies, he also developed his acting skills in the Studio 39 theatre group. During the Nazi occupation of Poland, Studio 39 members continued their underground activities. After Mieczysław Kotlarczyk arrived in Cracow in 1941, the Studio was transformed into the Rhapsodic Theatre. Wojtyła participated in all 7 premiere performances. With his talent and acting capabilities, together with his deep theatrical knowledge, he was a rising hope for his underground companions in the field of acting. His skills were appreciated by such famous actors as Juliusz Osterwa. Osterwa, the chief Polish actor of those times, stated “We seem to have an extraordinary actor” after Juliusz Słowacki’s Król-Duch was performed with Wojtyła starring. He intended to employ Wojtyła after the war. However, the time to make definitive choices finally arrived and Karol Wojtyła entered the Higher Seminary for Priests in 1942. His rhapsodic experience and literary achievements were to be the measurement of his charismatic call to millions of followers and believers as the future Pope.

Keywords

PL

Karol Wojtyła; Teatr Rapsodyczny; Studio Dramatyczne; ulica Tyniecka; Mieczysław Kotlarczyk; Karol Wojtyła; Teatr Rapsodyczny; Studio Dramatyczne; ulica Tyniecka; Mieczysław Kotlarczyk

EN

Karol Wojtyła; Rhapsodic Theatre; Studio 39; Tyniecka Street; Mieczysław Kotlarczyk

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 153-171

Dates

published

2020-12-28

Contributors

author

Stanisław Dziedzic

• Jagiellonian University in Krakow, Poland

References

• Burghardt, Marta. Wadowickie korzenie Karola Wojtyły. Wadowickie Centum Kultury, 2013.
• Ciechowicz, Jan. Dom opowieści. Ze studiów nad Teatrem Rapsodycznym Mieczysława Kotlarczyka. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1992.
• Dziedzic, Małgorzata. Teatr Rapsodyczny w Krakowie (1941–1967), Kraków, mps, 1987.
• Dziedzic, Stanisław. „Pomocnik światła. Rapsodyczne lata Karola Wojtyły”. Rzeczy minionych pamięć. Studia dedykowane Perofesorowi Tadeuszowi Ulewiczowi w 90. rocznicę urodzin, red. Andrzej Borowski i Jakub Niedźwiedź, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2007.
• Dziedzic, Stanisław. „Romantycy w inscenizacjach podziemnego Teatru Rapsodycznego”. Dialog dwóch kultur 2018, red. Grzegorz Nowik, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, 2019, ss. 83–96.
• Dziedzic, Stanisław. Romantyk Boży. Wydawnictwo M, 2014.
• Dziedzic, Stanisław. „Rozbitek ze Studia 39”. Profesor Jolancie Żurawskiej. Studia ofiarowane przez kolegów i przyjaciół, red. Nullo Minissi i Wacław Walecki, Collegium Columbinum, 2008.
• Jan Paweł II. Dar i Tajemnica. Wydawnictwo św. Stanisława BM, 1996.
• Kotlarczyk, Mieczysław, i Karol Wojtyła. O Teatrze Rapsodycznym. Wstęp i oprac. Jacek Popiel, Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna w Krakowie, 2001.
• Kotlarczyk, Mieczysław. „Teatr Rapsodyczny w latach 1941–1945”. Pamiętnik Teatralny, t. 12, nr 1–4, 1963, ss. 155–164.
• Kotlarczyk, Mieczysław. XXV lat Teatru Rapsodycznego w Krakowie, 1941–1966. Teatr Rapsodyczny, 1966.
• Kwiatkowska, Halina. Porachunki z pamięcią. Wydawnictwo Kwadrat, 2002. Kwiatkowska, Halina. Wielki Kolega. Wydawnictwo Kwadrat, 2003.
• Kwiatkowski, Tadeusz. „Karol”. Młodzieńcze lata Karola Wojtyły, red. Juliusz Kydryński, Oficyna Cracovia, 1990.
• Kwiatkowski, Tadeusz. Płaci się każdego dnia. Wydawnictwo Literackie, 1986. Malak, Tadeusz. „Polska będzie Lolusiu”. Teatr, nr 11, 1991, ss. 21–26.
• Michałowska, Danuta. Karol Wojtyła. Artysta i kapłan. Wydawnictwo Prospekt, 2000. Michałowska, Danuta. Kronika Teatru Rapsodycznego, rkps, 1949.
• Michałowska, Danuta. Pamięć nie zawsze święta. Wspomnienia. Wydawnictwo Literackie, 2004. Michałowska, Danuta. „Spotkanie z aktorem Teatru Rapsodycznego”. Dialog Kościoła z kulturą, t. 1, red. ks. Stefan Misiniec, Kuria Metropolitalna w Krakowie, 1986.
• Młodzieńcze lata Karola Wojtyły, red. Juliusz Kydryński, Oficyna Cracovia, 1990.
• Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019.
• Popiel, Jacek. Los artysty w czasach zniewolenia. Teatr Rapsodyczny 1941–1967. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
• Słowacki, Juliusz. Dzieła, t. 4: Król-Duch, red. Julian Krzyżanowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1949.
• Szczypka, Józef. Jan Paweł II. Rodowód. Instytut Wydawniczy PAX, 1989.
• Taborski, Bolesław. Wprost w moje serce uderza droga wszystkich. O Karolu Wojtyle – Janie Pawle II: szkice, wspomnienia, wiersze. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004.
• Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia, (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019.
• Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. Dzieła literackie i teatralne, t. 2: Utwory poetyckie (1946–2003), red. Zofia Zarębianka, Znak, 2020.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2068s-11