Temat słowiański w twórczości literackiej i przesłaniu pastoralnym Karola Wojtyły – Jana Pawła II

• Authors: Grażyna Halkiewicz-Sojak

Title variants

EN

The Slavic Theme in the Literary Works and Pastoral Messages of Karol Wojtyła / John Paul II

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Punktem wyjścia jest w artykule pytanie: Czy istnieje związek między tematem słowiańskim we wczesnej poezji Karola Wojtyły a papieskim nauczaniem Jana Pawła II skierowanym do narodów słowiańskich? Rozpoznaniu głównych inspiracji i idei obecnych w juweniliach Wojtyły służy analiza trzech aspektów jego poezji: kreacji podmiotu, literackich pokrewieństw z wyboru oraz ewokowanych idei historiozoficznych. Wynik komparatystycznego badania wskazuje na zakorzenienie poetyckiej wyobraźni Autora przede wszystkim w Biblii i w twórczości polskich poetów romantycznych. Szczególnie uprzywilejowane miejsce zajmuje tutaj Cyprian Norwid jako autor poematów Promethidion i Fortepian Szopena. Koncepcja narodów i ich dziejowej misji ma i w poezji, i w nauczaniu papieskim liczne punkty wspólne z myślą słowiańską Adama Mickiewicza (prelekcje paryskie) i Norwida. Świadczą o tym wątki wybranych homilii oraz encyklika Slavorum apostoli.

EN

The starting point of this article is the question of whether there is a connection between the Slavic theme in the early poetry of Karol Wojtyła and the papal teaching of John Paul II addressed to the Slavic nations. The main inspirations and ideas present in Wojtyla’s juvenilia are identified through the analysis of three aspects of his poetry: the creation of the subject, the literary kinship by choice and the historiosophical ideas evoked. The results of this comparative research indicates that the author’s poetic imagination is rooted primarily in the Bible and in the works of the Polish Romantic poets. A particularly privileged place here is occupied by Cyprian Norwid, the author of the poems Promethidion and Chopin’s Piano. The concept of nations and their historical mission in the papal teaching has numerous points in common with the Slavic thoughts of Adam Mickiewicz (in his Paris lectures) and Norwid in his poetry. The threads of selected homilies and the encyclical Slavorum Apostoli testify to this.

Keywords

PL

poezja Karola Wojtyły; wątek słowiański; Słowiańszczyzna a chrześcijaństwo; historiozofia polskiego romantyzmu; Cyprian Norwid; Jan Paweł II; encyklika Slavorum apostoli; poezja Karola Wojtyły; wątek słowiański; Słowiańszczyzna a chrześcijaństwo; historiozofia polskiego romantyzmu; Cyprian Norwid; Jan Paweł II; encyklika Slavorum apostoli

EN

Karol Wojtyła’s poetry; Slavic thread; Slavicism and Christianity; historiosophy of Polish Romanticism; Cyprian Norwid; John Paul II; encyclical Slavorum Apostoli

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 387-404

Dates

published

2020-12-28

Contributors

author

Grażyna Halkiewicz-Sojak

• Nicolaus Copernicus University in Toruń, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-4622-7529

References

• Bernacki, Marek. „Słowiańska Pieśń Miłości – o funkcji poety i poezji w Sonetach – Zarysach Karola Wojtyły”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 171–178.
• Brodziński, Kazimierz. Pisma estetyczno-krytyczne, t. 1, oprac. Zbigniew J. Nowak, Ossolineum, 1964.
• Burek, Tomasz. „«A wszystko jest dziełem Łaski»; Gra z cieniem”, [przedruk z: Dziennik kwarantanny, 2001]. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss. 174–177.
• Burghart, Marta. „Poezje młodzieńcze Karola Wojtyły: analiza tekstologiczna”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 77–82.
• Dołęga Chodakowski, Zorian [wł. Adam Czarnocki]. O Sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem oraz inne pisma i listy, oprac. Julian Maślanka, PWN, 1967.
• Dybciak, Krzysztof. Karol Wojtyła a literatura. Biblos, 1991.
• Dybciak, Krzysztof. „Wprowadzenie”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019.
• Dziedzic, Stanisław. „Pieśń nie przebrzmiała. Juwenilia Karola Wojtyły”. Przestrzeń słowa. Twórczość literacka Karola Wojtyły – Jana Pawła II, red. Jan Machniak i Zofia Zarębianka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006, ss. 31–49.
• Halkiewicz-Sojak, Grażyna. „Autokreacja w Promethidionie”. Studia Norwidiana, 9/10, 1991/92, ss. 27–44.
• Halkiewicz-Sojak, Grażyna. Nawiązane ogniwo. Studia o poezji Cypriana Norwida i jej kontekstach. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010.
• Halkiewicz-Sojak, Grażyna. „Norwidowski wariant tematu słowiańskiego na romantycznym tle”. Studia Norwidiana, 31, 2013, ss. 17–39.
• Herder, Johann Gottfried. Wybór pism, oprac. Tadeusz Namowicz, BN II/222, Ossolineum, 1987.
• Jan Paweł II. Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Znak, 2005.
• Jan Paweł II. Pielgrzymki do Ojczyzny. Przemówienia i homilie. Znak, 2012.
• Jan Paweł II. „Slavorum apostoli”. Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II. Znak, 2000, ss. 215–252.
• Janion, Maria. „Kres paradygmatu”. Rzeczpospolita, nr 63, 1992.
• Janion, Maria. Niesamowita Słowiańszczyzna. Wydawnictwo Literackie, 2016.
• Klarnerówna, Zofia. Słowianofilstwo w literaturze polskiej lat 1800–1848. Warszawa, 1926.
• Kozłowska, Anna. Od psalmów słowiańskich do rzymskich medytacji. O stylu artystycznym Karola Wojtyły. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2013.
• Krasiński, Zygmunt. „Psalmy przyszłości”. Dzieła zebrane, red. Mirosław Strzyżewski, t. 2: Poematy, oprac. Maciej Szargot, Wydawnictwo Naukowe UMK, 2017, ss. 159–238.
• Krzemińska, Magdalena. „Synteza różnych kategorii i wzorów kultury we wczesnych sonetach Karola Wojtyły”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 157–164.
• Łużny, Ryszard. Myśl słowiańska Jana Pawła II. Zbiór artykułów, oprac. Jan Orłowski, Anna Woźniak, Wydawnictwo KUL, 2008.
• Maciejewski, Jarosław. „Karol Wojtyła i Jan Paweł II wobec literatury”, [przedruk z miesięcznika W drodze, nr 7, 8, 1983]. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss. 116–146.
• Mickiewicz, Adam. Dzieła, t. 8: Literatura słowiańska. Kurs pierwszy. Tłum. Leon Płoszewski, oprac. Julian Maślanka, „Czytelnik”, 1998.
• Miłosz, Czesław. „O autonomii polskiej literatury”. Tygodnik Powszechny, nr 18, 2002. Miłosz, Czesław. Prywatne obowiązki. Wydawnictwo Pojezierze, 1990.
• Miłosz, Czesław. Rok myśliwego. Znak, 1991.
• Norwid, Cyprian. Pisma wszystkie, oprac., wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył Juliusz Wiktor Gomulicki, t. 1–11, PIW, 1971–1976.
• Norwid, Cyprian. Promethidion. Rzecz w dwóch dialogach z epilogiem, oprac. i wstępem opatrzył Stefan Sawicki, „Biblioteka Polska”, Universitas, 1997.
• Ołdakowska-Kuflowa, Mirosława. „Literackość w encyklikach Jana Pawła II”. Scripta Humana. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, t. 10, 2018, ss. 95–113.
• Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Warszawsko-Praska), w przekładzie z języków oryginalnych opracował biskup Kazimierz Romaniuk, 1997.
• Piwińska, Marta. Juliusz Słowacki od Duchów. Wydawnictwo Pen, 1992.
• Popiel, Jacek. „ Karol Wojtyła i Mieczysław Kotlarczyk. Historia artystycznej przyjaźni”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss, 502–518.
• Popiel, Jacek. Los artysty w czasach zniewolenia. Teatr Rapsodyczny 1941–1967, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006.
• Rojek, Paweł. Liturgia dziejów. Jan Paweł II i polski mesjanizm, Biblioteczka „Pressji”, Wydawnictwo M, 2016.
• Sawicki, Stefan. „Wstęp”. C. Norwid. Promethidion, „Biblioteka Polska”, Universitas, 1997.
• Seul, Anastazja. Literatura polska w wypowiedziach Jana Pawła II: sacrum, prawda, dobro, piękno, Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2014.
• Seul, Anastazja. „Odwołania do kultury literackiej narodów słowiańskich podczas pielgrzymek Jana Pawła II do krajów Europy Środkowej”. Scripta Humana. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego, t. 10, 2018, ss. 115–129.
• Skwarnicki, Marek. „Poetycka droga papieża Wojtyły”. Wstęp. Karol Wojtyła. Poezje, dramaty, szkice. Jan Paweł II. Tryptyk rzymski. Znak, 2004, ss. 5–22.
• Słowacki, Juliusz. Dzieła, red. Juliusz Kleiner, t. VII, Ossolineum, 1952.
• Sokulski, Michał. „Echa mesjanizmów sarmackiego i romantycznego w wizji polskich dziejów Karola Wojtyły (Jeremiasz)/ Jana Pawła II (homilie z pielgrzymek do Ojczyzny)”. Karol Wojtyła/Jan Paweł II wobec tradycji kultury polskiej, red. Grażyna Halkiewicz-Sojak, Agnieszka Komorowska, Bartłomiej Łuczak, Michał Sokulski, Wydawnictwo Naukowe UMK, 2015, ss. 209–232.
• Szarek, Jarosław. „Niechciana katecheza”. Dekalog dla Polaków, Dom Wydawniczy „Rafael”, 2006, ss. 6–35.
• Szymański, Wiesław Paweł. „Zakorzenienie” [fragmenty książki Z mroku korzeni. (O poezji Karola Wojtyły). Kalwaria Zebrzydowska 1989]. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss. 156–173.
• Urbanowski, Maciej. „«Widma lepszych świtań»: Renesansowy psałterz Karola Wojtyły a poezja pokolenia wojennego”. Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, ss. 13–32.
• Walicki, Andrzej. Mesjanizm Adama Mickiewicza w perspektywie porównawczej. IBL PAN; IFiS PAN, 2006.
• Witkowska, Alina. „Ja, głupi Słowianin”, „Biblioteka Romantyczna”, Wydawnictwo Literackie, 1980. Wojtyła, Karol. „Słowo wstępne”. Słowa na pustyni. Antologia współczesnej poezji kapłańskiej, Oficyna Poetów i Malarzy, 1971, ss. 4–6.
• Wojtyła, Karol. Poezje i dramaty. Wybór i układ Marek Skwarnicki i Jerzy Turowicz, Znak, 1979.
• Wojtyła, Karol. Poezje, dramaty, szkice. Jan Paweł II. Tryptyk rzymski. Wstęp Marek Skwarnicki, Znak, 2004.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2068s-26