Poetyckie symfonie Karola Wojtyły

• Authors: Agata Seweryn

Title variants

EN

The Poetic Symphonies of Karol Wojtyła

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tematem artykułu jest cykl Symphonie – Scalenia zawarty w juwenilnym tomie poezji Karola Wojtyły zatytułowanym Psałterz Dawidów (Księga Słowiańska). Autorka, koncentrując się na semantyce terminu „symfonia” użytego przez młodego poetę w kontekście genologicznym, wskazuje na tradycje literackie, z których można wywieść koncepcję łączenia gatunków literackich i muzycznych, zwłaszcza na romantyczną correspondance des arts. Idąc tym tropem, pokazuje, że poemat Mοuσικη [Mousike] można czytać jako literacki odpowiednik allegra sonatowego. Przede wszystkim interesuje ją jednak sama idea „symfoniczności” w ujęciu Wojtyły, która ewoluowała w późniejszej myśli o muzyce Jana Pawła II. W uprzywilejowaniu przez Papieża sztuki dźwięków jako mistycznej „mowy bez słów” pozwalającej na harmonijne połączenie wymiaru ludzkiego z Boskim, autorka dostrzega przetworzenie młodzieńczej idei „symfoniczności” pojmowanej w kategoriach mediacyjnych (jako „scalanie”, „uzgadnianie”, „łączenie”).

EN

The subject of this article is the Symphonie – Scalenia [Symphonies – Unifications] series contained in the juvenilia volume of Karol Wojtyła’s poetry entitled Psałterz Dawidów (Księga Słowiańska) [The Psalter of David (The Slavonic Book)]. The author, focusing on the semantics of the term “symphony,” points to those literary traditions from which the concept of combining literary and musical genres can be derived, especially the romantic correspondance des arts. Following this lead, the article shows that the poem Mοuσικη [Music] can be understood as the literary equivalent of a sonata-allegro. Above all, however, the author is interested in the very idea of the “symphony” in Wojtyła’s approach, which evolved in the later writings of John Paul II on music. The Pope’s favouring of the art of sounds as a mystical “speech without words,” which enables the harmonious combination of the human and the divine, is here presented as the transformation of his youthful idea of a “symphony” as comprehended in mediatorial terms (“merging,” “reconciliation,” “connecting”).

Keywords

PL

Karol Wojtyła; juwenilia; muzyka i literatura; korespondencja sztuk; tradycja romantyczna; Karol Wojtyła; juwenilia; muzyka i literatura; korespondencja sztuk; tradycja romantyczna

EN

Karol Wojtyła; juvenilia; music and literature; correspondance des arts; romantic tradition

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2020
• Volume: 68
• Issue: 1
• Pages: 51-63

Dates

published

2020-12-28

Contributors

author

Agata Seweryn

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-3818-8195

References

• Burghardt, Marta. Wadowickie korzenie Karola Wojtyły. Wadowickie Centrum Kultury im. Macieja Wadowity, 2013.
• Chrząstowska, Bożena. „»Pieśni – przeczucia« – młodzieńcze poezje Karola Wojtyły”. Polonistyka, nr 9, 2009, ss. 30–35.
• Dybciak, Krzysztof. Karol Wojtyła a literatura. Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, 1991.
• Dybciak, Krzysztof. „Wprowadzenie”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 10–48.
• Dziedzic, Stanisław. „Pieśń nieprzebrzmiała. Juwenilia Karola Wojtyły”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 470–504.
• Dziedzic, Stanisław. „«Pieśń polskim i słowiańskim duchem przepojona». O juveniliach literackich Karola Wojtyły”. Roczniki Humanistyczne, z. 7: Słowianoznawstwo, t. 45/46, 1997–1998, ss. 149–160.
• Fubini, Enrico. Historia estetyki muzycznej. Tłum. Zbigniew Skowron, Musica Iagiellonica, 1997. Hejmej, Andrzej. Muzyczność dzieła literackiego. Wydawnictwo Funna, 2001.
• Jan Paweł II. Wstańcie, chodźmy! Wydawnictwo św. Stanisława BM, 2004.
• Karol Wojtyła – poeta, red. Jacek Głażewski i Witold Sadowski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006.
• Karol Wojtyła / Jan Paweł II wobec tradycji kultury polskiej, red. Grażyna Halkiewicz-Sojak i in.. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2015.
• Kleiner, Juliusz. Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości, t. II: Od „Balladyny” do „Lilli Wenedy”. Wstęp i oprac. Jerzy Starnawski, Wydawnictwo Literackie, 1999.
• Kolbuszewski, Stanisław. „Muzyczność Pana Tadeusza”. Stanisław Kolbuszewski. Romantyzm i modernizm: studia o literaturze i kulturze. Wydawnictwo „Śląsk”, 1959, ss. 189–196.
• Konik, Marcin. „Muzyka u Boecjusza i w filozofii średniowiecznej”. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, t. 50–51, 2006, ss. 51–74.
• Kozłowska, Anna. Od psalmów słowiańskich do rzymskich medytacji. O stylu artystycznym Karola Wojtyły. Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2013.
• Kozłowska, Anna. „Wobec tradycji literackiej: poezja z ducha Norwida”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019, ss. 524–548.
• Krasiński, Zygmunt. „List do Konstantego Gaszyńskiego z 9 stycznia 1837”. Zygmunt Krasiński. Listy do Konstantego Gaszyńskiego, oprac. Zbigniew Sudolski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971, ss. 149–150.
• Lisiecka, Małgorzata. Staropolska melopoesis. Słowo i muzyka w poezji polskiej 1600–1750 wobec refleksji teoretycznej. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2016.
• Maciejewski, Jarosław. „Karol Wojtyła i Jan Paweł II wobec literatury”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 168–218.
• Maciejewski, Marian. „Sławianie – synowie sławy (epos jako wartość)”. Marian Maciejewski Poetyka – Gatunek – Obraz. W kręgu poezji romantycznej. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, ss. 11–25.
• Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, oprac. Andrzej Hejmej, Universitas, 2002.
• Pociej, Bohdan. „Muzyczność Uspokojenia”. Potrącić strunę poezji kamienną. Szkice o „Uspokojeniu” Juliusza Słowackiego, red. Stanisław Makowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, ss. 70–82.
• Popiel, Jacek. „Wprowadzenie”. Karol Wojtyła – Jan Paweł II. Dzieła literackie i teatralne, t. I: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019.
• Przesmycki, Zenon. „Komentarze”. Cyprian Norwid. Pisma zebrane, t. A cz. 2, wyd. Zenon Przesmycki, Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza, 1912, ss. 748–749.
• Przestrzeń słowa. Twórczość literacka Karola Wojtyły – Jana Pawła II, red. Zofia Zarębianka i Jan Machniak, Wydawnictwo św. Stanisława BM, 2006.
• Przybylska, Agata. „O Renesansowym psałterzu Karola Wojtyły”. Ruch Literacki, nr 3, 2000, ss. 355–365.
• Przybylska, Agata. Samotność możliwa w człowieku. Mistyczny aspekt „Poezji i dramatów” Karola Wojtyły. Arcana, 2002.
• Przybylska, Agata. „Źródła mistyki Poezji i dramatów”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, PIW, 2019.
• Puchalska, Iwona. Muzyka w okolicznościach lirycznych. Zapisy słuchania muzyki w poezji polskiej XX i XXI wieku. Księgarnia Akademicka, 2017.
• Ritter, Cezary. „Muzyka – piękno, dobro, świętość. Bibliografia wypowiedzi Jana Pawła II z lat 1978– 2005”. Ethos, nr 1–2 (73–74), 2006, ss. 379–386.
• Sadowski, Witold. „Czy Wojtyła pisał wiersze kotlarczykiem”. Pisarstwo Karola Wojtyły – Jana Pawła II w oczach krytyków i uczonych. Antologia, oprac. Krzysztof Dybciak, Państwowy Instytut Wydawniczy, 2019, ss. 441–457.
• Scher, Steven Paul. „Literature and Music”. Interrelations of Literature, ed. Jean-Pierre Barricelli, and Joseph Gibaldi, Modern Language Association of America, 1982, pp. 225–250.
• Seul, Anastazja. Literatura polska w wypowiedziach Jana Pawła II. Sacrum, Prawda, Dobro, Piękno. Wydawnictwo Rys, 2014.
• Seweryn, Agata. „«Najsubtelniejszy muzyk w poezji»? Juliusz Słowacki a muzyka”. Roczniki Humanistyczne, t. 55, z. 1, 2006, ss. 149–235.
• Sułek, Małgorzata. Stanisław Moniuszko i inni kompozytorzy wobec poezji Adama Mickiewicza. Studium komparatystyczne. Musica Iagiellonica, 2016.
• Szymański, Wiesław Paweł. Z mroku korzeni. O poezji Karola Wojtyły. Calvarianum, 1989.
• Św. Augustyna traktat „O muzyce”. Tłum. Leon Witkowski, red. Remigiusz Popowski, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1999.
• Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. Dzieła literackie i teatralne, t. 1: Juwenilia (1938–1946), red. Jacek Popiel i in., Znak, 2019.
• Wojtyła, Karol – Jan Paweł II. Muzyka. Antologia tekstów, red. Dariusz Radziechowski. Wyd. 2, Akademia Muzyczna w Krakowie, 2015.
• Wyka, Kazimierz. Cyprian Norwid. Poeta i sztukmistrz. Polska Akademia Umiejętności, 1948.
• Zarębianka, Zofia. Spotkanie w Słowie. O twórczości literackiej Karola Wojtyły. Wydawnictwo Pasaże, 2018.
• Zgorzelski, Czesław. „Elementy «muzyczności» w poezji lirycznej”. Muzyka w literaturze. Antologia studiów powojennych, red. Andrzej Hejmej, Universitas, 2002, ss. 79–100.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2068s-4