Mit „ciemnego” średniowiecza we współczesnym dyskursie społecznym

• Authors: Wanda Bajor , Małgorzata Gruchoła

Title variants

EN

The Myth of the “Dark” Middle Ages in the Contemporary Social Discourse

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W refleksji na temat europejskiej tożsamości kulturowej odwołujemy się do trzech jej źródeł: filozofii greckiej, prawa rzymskiego i chrześcijaństwa. Jeśli chodzi o trzecie źródło - chrześcijaństwo, to stanowi ono serce kultury średniowiecznej, która tworzyła Europę opartą na ewangelicznych wartościach, takich jak: prawda, miłość, współczucie, pokora, równość, braterstwo, wolność, godność osoby ludzkiej. Mimo to epoka średniowieczna, jak żadna inna, jest ciągle deprecjonowana i ignorowana. Mit „ciemnego” średniowiecza, wylansowany w odrodzeniu, przekazywany i pogłębiany w kolejnych epokach, utrwalił się i zajął stałe miejsce w potocznej świadomości. Mediewiści stawiają sobie pytanie, dlaczego tak się dzieje. Ciągle słyszymy w powszechnym dyskursie epitet o „ciemnym” średniowieczu. Celem prezentowanych badań było określenie stanu wiedzy na temat kultury średniowiecznej, a także współczesnego postrzegania tejże epoki. Wyniki badań ankietowych, mających na celu zbadanie obecności mitu „ciemnego” średniowiecza w świadomości dzisiejszego społeczeństwa, mogą stanowić przyczynek do dalszych badań nad tym zjawiskiem. Doniosłość tej problematyki leży w tym, że odzwierciedla ona odniesienie współczesnego człowieka do wartości, jakie reprezentuje kultura średniowieczna.

EN

In our reflection on Europe’s cultural identity, we will refer to its three sources: Greek philosophy, Roman law, and Christianity. The third source, Christianity, is considered to be the heart of medieval culture, which created Europe based on evangelical values ​​such as truth, love, compassion, humility, equality, fraternity, freedom, and human dignity. Nevertheless, the medieval era is still being depreciated and ignored like no other. The myth of the “dark” Middle Ages, promoted in the Renaissance, passed on and deepened in subsequent eras, became permanent and has a lasting place in the common consciousness. Medievalists ask: “why is this happening?” In popular discourse, we constantly hear the epithet about the “dark” Middle Ages. The presented research aims to determine the state of knowledge about medieval culture as well as contemporary people’s perceptions of that era. The results of surveys aimed at examining the presence of the myth about the “dark” Middle Ages in the awareness of contemporary society may be a contribution to further research on this phenomenon. The importance of this problem lies in the fact that it reflects contemporary man’s relationship to the values ​​represented by medieval culture.

Keywords

PL

mit; „ciemne” średniowiecze; kultura; wartość; rozum; wolność; kryzys kulturowy; analiza ilościowa i jakościowa; badania ankietowe; sondaż diagnostyczny; mit; „ciemne” średniowiecze; kultura; wartość; rozum; wolność; kryzys kulturowy; analiza ilościowa i jakościowa; badania ankietowe; sondaż diagnostyczny

EN

myth; “dark” Middle Ages; culture; value; reason; freedom; cultural crisis; quantitative and qualitative analysis; questionnaire research survey; diagnostic survey

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2020
• Volume: 11
• Issue: 4
• Pages: 71-116

Dates

published

2021-02-26

Contributors

author

Wanda Bajor

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Philosophy, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-2121-0608

author

Małgorzata Gruchoła

• John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Social Science, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-2367-0416

References

• Copleston, Frederick. Historia filozofii, t. 6: Od Wolffa do Kanta. Przeł. Jerzy Łoziński. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2005.
• Dawson, Christopher. Szkice o kulturze średniowiecznej. Przeł. Jan Sulowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1966.
• Delpech, Thérèse. Powrót barbarzyństwa w XXI wieku. Przeł. Wiktor Dłuski. Warszawa: Media Lazar Nadir, 2008.
• Delsol, Chantal. Nienawiść do świata. Totalitaryzmy i ponowoczesność. Przeł. Marek Chojnacki. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2017.
• Génicot, Léopold. Powstaje nowy świat. Przeł. Jan Stanisław Łoś. Warszawa: Ossolineum, 1964.
• Le Goff, Jacques. Inteligencja w wiekach średnich. Przeł. Eligia Bąkowska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, Dom Wydawniczy Bellona, 1997.
• Górny, Grzegorz. „Pożar Notre Dame: znak do odczytania”. „Niedziela” (ogólnopolska) 2019, nr 17. Niedziela.pl. Dostęp 22 lutego 2021. https://www.niedziela.pl/artykul/142506/nd/Pozar-Notre-Dame-znak-do-odczytania.
• Jan Paweł II. Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2005.
• Kazimierczak, Zbigniew. „U źródeł automitycznej religijności Nietzschego”. W: Ateny, Rzym, Bizancjum. Mity Śródziemnomorza w kulturze XIX i XX wieku, red. Jarosław Ławski i Krzysztof Korotkich. Antyk Romantyków, 75–80. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana, 2008.
• Krasicki, Jan. Po „śmierci Boga”. Eseje eschatologiczne. Kraków: Homini, 2011.
• Saint-Exupéry, Antoine de. Mały Książę. Przeł. Jan Szwykowski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1971.
• Scruton, Roger. Pożytki z pesymizmu i niebezpieczeństwa fałszywej nadziei. Przeł. Tomasz Bieroń. Poznań: Zysk i S-ka, 2012.
• Tatarkiewicz, Władysław. Historia filozofii, t. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
• Wielgus, Stanisław. Z badań nad średniowieczem. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1995.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult20114-4