Myślenie widzenia

• Authors: Jerzy Olek

Title variants

EN

Thoughtful Seeing

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Świadomy odbiór dzieł sztuki zawsze wymagał ze strony widza odpowiedniego przygotowania. Z czasem potrzeba wyspecjalizowanej kompetencji odbiorcy stała się wręcz niezbywalna, co szczególnie nasiliło się w pierwszych dekadach XX wieku, kiedy to niezwykle skomplikowały się narracje wizualne, formułowane za pośrednictwem wyrafinowanych języków. Przyczyniła się do tego w znacznym stopniu abstrakcja, która niosła powstającymi w jej obrębie formami zupełnie nowe sensy. Skończył się czas dosłownej referencyjności. Sztuka przestała być prostym zwierciadłem, odbijającym zrozumiale dookolną rzeczywistość.

EN

Conscious reception of works of art has always required adequate knowledge on the part of the viewer. With time, the need for specialized competences of the viewer has grown more and more essential. This process was particularly intensified in the first decades of the 20th century, when visual narratives, formulated through sophisticated languages, became extremely complicated. One of the most responsible factors in this respect as abstraction, because the forms it created carried completely new meanings. Thus the time of literal referentiality has come to an end. Art has ceased to be a simple mirror reflecting the surrounding reality in a comprehensible way.

Keywords

PL

światło; widzenie; oko; figury niemożliwe; kody; symbole; znaki; sztuka; fotografia; przestrzeń; perspektywa; światło; widzenie; oko; figury niemożliwe; kody; symbole; znaki; sztuka; fotografia; przestrzeń; perspektywa

EN

light; seeing; eye; impossible figures; codes; symbols; signs; art; photography; space; perspective

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2021
• Volume: 12
• Issue: 3
• Pages: 7-33

Dates

published

2021-09-30

Contributors

author

Jerzy Olek

• Univeristy of the Arts, Poznań

• https://orcid.org/0000-0002-1267-6273

References

• Arendt, Hannah. Myślenie. Tłum. Hanna Buczyńska-Garewicz. Seria: Nowy Sympozjon, Warszawa: Czytelnik, 1991.
• Arnheim, Rudolf. Sztuka i percepcja wzrokowa. Tłum. Jolanta Mach. Warszawa: WAiF 1978.
• Baltrušaitis, Jurgis. Anamorfozy albo Thaumaturgus opticus. Tłum. Tomasz Stróżyński. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2009.
• Barrow, John D. Księga nieskończoności. Tłum. Tomasz Krzysztoń. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2008.
• Barthes, Roland. Światło obrazu. Tłum. Jacek Trznadel Warszawa: Aletheia, 1996.
• Baudrillard, Jean. Spisek sztuki. Tłum. Sławomir Królak.Warszawa: Sic!, 2006
• Baudrillard, Jean. Symulakry i symulacja. Tłum. Sławomir Królak.Warszawa: Sic!, Warszawa 2005.
• Belting, Hans. Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie. Tłum. Mariusz Bryl. Kraków: Univeritas, 2007.
• Bogdanowicz, Piotr. Człowiek i przestrzeń. Kultura przestrzeń sztuka. Warszawa: WSiP, 1997.
• Brach-Czajna. Jolanta. Błony umysłu. Warszawa: Sic!, 2003.
• Coveney, Peter, i Roger Highfield. Granice złożoności. Poszukiwania porządku w chaotycznym świecie. Tłum. Piotr Amsterdamski. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1997.
• Deręgowski, Jan B. Oko i obraz – studium psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1990.
• Derrida, Jacques. Prawda w malarstwie. Tłum. Małgorzata Kwietniewska. Seria: Eseje o Sztuce, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2003.
• Eco, Umbert. Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych. Tłum. Alina Kreisberg, Krzysztof Żaboklicki, Jadwiga Gałuszka, Lesław Eustachiewicz. Warszawa: W.A.B., 1994.
• Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolice magiczno-religijnej. Tłum. Magda Rodak i Paweł Rodak. Warszawa: Aletheia, 1998.
• Gombrich, E[rnst] H[ans]. Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawienia obrazowego. Tłum. Jan Zarański. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.
• Heller, Michał. Nauka i wyobraźnia. Kraków: Znak, 1995.
• Hockney, David. Wiedza tajemna. Sekrety technik malarskich Dawnych Mistrzów. Tłum. Joanna Holzman. Kraków: Universitas, 2006.
• Jakubowicz, Michał. Rozchodzenie się w przestrzeni wielowymiarowej. W: katalog Neokomplex symplexu, Galeria Sztuki pARTer, Kłodzko 2009.
• Kępińska, Alicja. Wstęp do katalogu Bezwymiaru iluzji J. Olka. Czarny Salon BWA, Lublin 1996.
• Lorenc, Iwona. Świadomość i obraz. Studia z filozofii przedstawienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2001
• Malewicz, Kazimierz. Wiersze i teksty. Warszawa: Open, 2004
• Merleau-Ponty, Maurice. Fenomenologia percepcji. Tłum. Małgorzata Kowalska i Jacek Migasiński. Warszawa: Aletheia, 2001.
• Merleau-Ponty, Maurice. Widzialne i niewidzialne. Tłum. Małgorzata Kowalska. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1996
• Olek, Jerzy. „Aby widzieć, trzeba wiedzieć”. W: Ewa Dobierzewska-Mozrzymas i Adam Jezierski (red.), Przyroda, ekologia, kultura. Seria: Studium Generale. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012, s. 283-298
• Olek, Jerzy. „Czy przestrzeń…”. W: Katalog Komplex symplexu, Galeria Sztuki KOK, Kłodzko 2000.
• Olek, Jerzy. „Piramidalnie…”. Katalog wystawy Piramidalnie, Galeria Szyperska, Poznań 2008.
• Panofsky, Erwin. Perspektywa jako „forma symboliczna”. Tłum. i oprac. Grażyna Jurkowlaniec. Seria: Communicare: historia i kultura. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
• Penrose, Roger. Cienie umysłu. Tłum. Piotr Amsterdamski. Poznań: Zysk i S-ka 2000
• Strzemiński, Władysław. Teoria widzenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974.
• Uspienski, Piotr Demianowicz. Czwarty wymiar. Przegląd ważniejszych teorii i prób zbadania dziedziny niezmierzalnego. Tłum. Hanna Prosnak. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2001.
• Wiesing, Lambert. Widzialność obrazu. Historia i perspektywy estetyki formalnej. Tłum. Krystyna Krzemieniowa. Seria: Terminus. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2008.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult21123-1