Obraz ekologii we współczesnym świecie

• Authors: Magdalena Lubiarz

Title variants

EN

Ecology in the Present Day

Abstracts

EN

The paper presents a variety of issues to which ecology as a discipline of biological sciences directly or indirectly relates. Ecology is associated with sustainable development, biodiversity conservation, ecosystem services, pollution prevention, or modern pro-environmental technologies. The multiple perceptions of ecology are due in part to the interdisciplinary nature of the issues raised in the field of ecology, but also to the misuse of the terms ecology and ecological in the media, business, advertising or everyday language. However, it is not the purpose of the article to indicate how ecology should be viewed. Although it is worth emphasizing that the essence of ecological research is to understand the interactions that occur in the natural environment so that effective tools for its protection can be developed.

PL

Artykuł prezentuje różnorodność zagadnień, do których bezpośrednio lub pośrednio odnosi się ekologia jako dyscyplina nauk biologicznych. Ekologia jest łączona ze zrównoważonym rozwojem, ochroną bioróżnorodności, usługami ekosystemowymi, przeciwdziałaniem zanieczyszczeniom środowiska, czy nowoczesnymi technologiami prośrodowiskowymi. Wielorakie postrzeganie ekologii wynika po części z interdyscyplinarności zagadnień podejmowanych w zakresie ekologii, ale także z nadużywania terminów „ekologia” i „ekologiczny” w mediach, biznesie, reklamie czy języku potocznym. Celem artykułu nie jest jednak wskazywanie jak ekologia powinna być postrzegana. Warto jednak podkreślić, że istotą badań ekologicznych jest zrozumienie interakcji zachodzących w środowisku naturalnym, aby możliwe było opracowanie skutecznych narzędzi jego ochrony.

Keywords

EN

ecology; ecological; science; sustainable development; biodiversity

PL

ekologia; ekologiczny; nauka; zrównoważony rozwój; bioróżnorodność

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Kulturoznawcze
• Year: 2023
• Volume: 14
• Issue: 2
• Pages: 59-77

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Lubiarz

• John Paul II Catholic University of Lublin

• https://orcid.org/000000016690019X

References

• Adamski, Paweł. „Czym jest bioróżnorodność i jej ekologiczne uwarunkowania”. W: Integralna ochrona przyrody, red. Monika Grzegorczyk, 45–54, Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2007.
• Allee Warder, Clyde, Orlando Park, Alfred E. Emerson, Thomas Park i Karl P. Schmidt. Principles of Animal Ecology. Philadelphia, London: W. B. Sunders Company, 1949.
• Bednarek-Gejo, Anna, Mariusz Mianowany, Paweł Skoczylas i Anna Głowacka. „Świadomość ekologiczna studentów”. Hygeia Public Health 47, no. 2 (2012): 201–206.
• Boczek, Jan, i Mariusz Lewandowski. Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Warszawa: Wydawnictwo SGGW, 2016.
• Chapin, Francis Stuart, Pamela A. Matson i Peter M. Vitousek, red. Principles of Terrestrial Ecosystem Ecology, New York: Springer, 2011.
• Chèze, Benoît, Maia David i Vincent Martinet. „Understanding Farmers’ Reluctance to Reduce Pesticide Use: a Choice Experiment”. Ecological Economics 167 (2020): 106349 https:// www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0921800919300552.
• Chudzicka, Elżbieta. „Wpływ struktury zieleni miejskiej na skład gatunkowy i liczebność fitofagów koron (na przykładzie Tilia sp.)”. W: Warunki rozwoju drzew i ich fauny w Warszawie - Materiały Konferencji Naukowo-Technicznej, 74–83. Wrocław, Warszawa, Kraków. Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1979.
• Cichocka Elżbieta, i Wojciech Goszczyński. „Mszyce zasiedlające drzewa przyuliczne w Warszawie”. Mszyce, ich bionomia, szkodliwość i wrogowie naturalni, red. Elżbieta Cichocka i Wojciech Goszczyński, 9–18, Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1991.
• Clements, Frederic Edward. Research Methods in Ecology, Lincoln, NE: Press of Jacob Worth and Company, 1905.
• Collins, James P. „‘Evolutionary Ecology’ and the Use of Natural Selection in Ecological Theory”. Journal of the History of Biology 19, no. 2 (1986): 257–288.
• Commission of The European Communities. „Communication from the Commission - Europe’s environment: What directions for the future? The global assessment of the European community programme of policy and action in relation to the environment and sustainable development, ‘Towards sustainability’”. EUR-Lex, 1999. Dostęp 07.02.2023. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:51999DC0543&qid=1676835317721&from=EN.
• Das, Kasturi. „Towards a Smoother Transition to Organic Farming”. Economic and Political Weekly 42, no. 24 (2007): 2243–2245.
• Dix, Naville J., i John Webster. Fungal ecology, London: Chapman & Hall, 1995.
• Długosz, Natalia. „Język jako narzędzie kształtowania postaw proekologicznych - o polskich i bułgarskich złożeniach z komponentem eko- w dyskursie publicystycznym”. Poznańskie Studia Slawistyczne 8 (2015): 333–348.
• Egerton, Frank N. „History of Ecological Sciences, Part 47: Ernst Haeckel’s Ecology”. Bulletin of the Ecological Society of America 94, no. 3 (2013): 222–244.
• „Ekologia”. Słownik Języka Polskiego PWN, Serwis internetowy Wydawnictwa Naukowego PWN. Dostęp 10.02.2023. https://sjp.pwn.pl/szukaj/ekologia.html.
• „Ekologiczna energetyka”. Encyklopedia PWN, Serwis internetowy Wydawnictwa Naukowego PWN. Dostęp 10.02.2023. https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/ekologiczna-energetyka;3896987.html.
• „Ekologiczny”. Słownik Języka Polskiego PWN, Serwis internetowy Wydawnictwa Naukowego PWN. Dostęp 10.02.2023. https://sjp.pwn.pl/sjp/ekologiczny;2456409.html.
• „Ekologiczny prąd”. Zintegrowana Platforma Edukacyjna - Platforma edukacyjna Ministerstwa Edukacji i Nauki. Dostęp 10.02.2023 https://zpe.gov.pl/a/ekologiczny-prad/DwjQGBHN7
• Forman, Richard T.T., Daniel Sperling, John A. Bissonette, Anthony P. Clevenger, Carol D. Cutshall, Virginia H. Dale, Lenore Fahrig, Robert L. France, Charles R. Goldman, Kevin Heanue, Julia Jones, Frederick Swanson, Thomas Turrentine i Thomas C. Winter. Road Ecology: Science and Solutions. Washington, Covelo, London: Island Press, 2003.
• Frankie, Gordon W., i Carlton S. Koehler. Perspectives in Urban Entomology, New York: Academic Press, 1978.
• Frankie, Gordon W., Lester E. Ehler. „Ecology of Insects in Urban Environments”. The Annual Review of Entomology 23 (1978): 367–387.
• Gabriel, Doreen, Steven M. Sait, William E. Kunin, Tim G. Benton. „Food Production vs. Biodiversity: Comparing Organic and Conventional Agriculture” Journal of Applied Ecology , 50, no. 2 (2013): 355–364.
• Gregory, Andrew, Emma Spence, Paul Beier i Emily Garding. „Toward Best Management Practices for Ecological Corridors”. Land 10 (2021): 140.
• Gross, Jürgen, i Gerhard Gündermann, „Principles of IPM in Cultivated Crops and Implementation of Innovative Strategies for Sustainable Plant Protection”. W: Advances in Insect Control and Resistance Management, red. A. Rami Horowitz i Isaac Ishaaya, 9–26. Cham: Springer, 2016.
• Grüm, Leszek. „Ecology: Changing Options”. Studia Ecologiae et Bioethicae 1 (2003): 213–222.
• Haeckel, Ernst Heinrich. Generelle Morphologie der Organismen. Allgemeine Grundzüge der organischen Formen-Wissenschaft, mechanische Begründet durch die von Charles Darwin reformirte Descendenz-Theorie. Vol. I: Allgemeine Anatomie der Organismen. Vol. II: Alllgemeine Entwickelungsgeschichte der Organismen. Berlin: Georg Reimer, 1866.
• Haines-Young, Roy, i Marion Potschin. „Common International Classification of Ecosystem Services (CICES) V5.1 and Guidance on the Application of the Revised Structure”, opracowanie dla EEA, 2018. Dostęp 10.02.2023. https://cices.eu/content/uploads/sites/8/2018/01/ Guidance-V51-01012018.pdf
• Hałaczek, Bernard. „Wkład ekologii w naukę”. Studia Ecologiae et Bioethicae 1 (2003): 15–24.
• Hataway, James. „Eugene Odum: The Father of Modern Ecology”. University of Georgia. Campus News Science & Technology, 2018. Dostęp 09.02.2023, https://news.uga.edu/the-father-of-modern-ecology/.
• Hłobił, Agnieszka. „Teoria i praktyka edukacji ekologicznej na rzecz zrównoważonego rozwoju”. Problemy Ekorozwoju 5, no. 2 (2010): 87–94.
• Huffaker, Carl Barton, i Powers Slater Messenger, red. Theory and Practice of Biological Control. New York: Academic Press Inc., 1976.
• Jackson Wes, i Jon Piper. „The Necessary Marriage Between Ecology and Agriculture”. Ecology 70, no. 6 (1989): 1591–1593.
• Johnston, Robert J. „Ecosystem Services”. Encyclopaedia Britannica, 2018. Dostęp 08.02.2023, https://www.britannica.com/science/ecosystem-services.
• Kalinowska, Anna. Ekologia - wybór przyszłości. Warszawa: Editions Spotkania, 1995.
• Kistowski, Mariusz. Regionalny model zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska Polski a strategie województw. Gdańsk, Poznań: Uniwersytet Gdański - Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2003.
• Kondracki, Stanisław, i Jan Udała. „Edukacja ekologiczna”. W Quo vadis, zootechniko? II Kongres Zootechniki Polskiej, 211-222. Warszawa: Polskie Towarzystwo Zootechniczne im. Michała Oczapowskiego, 2021.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz. U. 1997 nr 78 poz. 483.
• Kozłowski, Stefan. Przyszłość ekorozwoju. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2007.
• Kozłowski, Stefan. W drodze do ekorozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
• Krebs, Charles J. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności. Tłum. Michał Kozakiewicz, Jakub Szacki i Anna Kozakiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
• La Notte, Alessandra, Dalia D’Amato, Hanna Mäkinen, Maria Luisa Paracchini, Camino Liquete, Benis Egoh, Davide Geneletti i Neville D. Crossman. „Ecosystem Services Classification: A Systems Ecology Perspective of the Cascade Framework”. Ecological Indicators 74 (2017): 392–402.
• Lack, David. „Evolutionary Ecology”. Journal of Animal Ecology 34, no. 2 (1965): 223–231.
• Łopucki, Rafał, Iwona Mróz, Łukasz Berliński i Marzena Burzych, „Effects of Urbanization on Small-Mammal Communities and the Population Structure of Synurbic Species: An Example of a Medium-Sized City”. Canadian Journal of Zoology 91 (2013): 554–561.
• Lubiarz, Magdalena. „Domination Structure of Group of Phytophagous Hemipterous Insects, Aphids and Scale Insects on Quercus robur L. in Natural and Degraded Landscape of the Region of Lublin”. Aphids and Other Hemipterous Insects 15 (2009): 133–150.
• Lubiarz, Magdalena, Elżbieta Cichocka i Wojciech Goszczyński. „Landscape Type and Species Richness and Composition of Arthropoda. Part. II: Urban landscape”. Aphids and Other Hemipterous Insects 17 (2011): 39–51.
• Mackoś-Iwaszko Ewa, i Magdalena Lubiarz. „Abundance Dynamics of the Lime Aphid Eucallipterus tiliae (L., 1758) on the Small-Laved Lime (Tilia cordata Mill.) in the City of Lublin (South-Eastern Poland)”. W: Urban fauna. Animal, Man, and the City - Interactions and Relationships, red. Piotr Indykiewicz i Jörg Böhner, 77–85. Bydgoszcz: ArtStudio, 2014.
• Malinowski, Andrzej. „Wstęp do ekologii człowieka”. W: Ekologia - jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy, red. Alicja Kurnatowska, 171–187. Warszawa, Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
• Mellos, Koula. Perspectives on Ecology. London: The Macmillan Press LTD, 1988.
• Milburn, Richard. „Mainstreaming the Environment into Postwar Recovery: The Case for ‘Ecological Development’”. International Affairs 88, no. 5 (2012): 1083–1100.
• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. „Rolnictwo ekologiczne”, 2022. Dostęp 12.02.2023, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/rolnictwo-ekologiczne1
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 grudnia 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo ochrony środowiska. Dz. U. 2022 poz. 2556.
• Odum, Eugene P. Fundamentals of Ecology, Philadelphia, London: W.B. Saunders Company, 1953.
• „OECD Recommendation on Policy Coherence for Sustainable Development”. OECD Legal Instruments, OECD 2019, Dostęp 07.02.2023, https://www.oecd.org/gov/pcsd/recommendation-on-policy-coherence-for-sustainable-development-eng.pdf.
• Perepeczko, Barbara. „Postawy proekologiczne mieszkańców wsi i ich uwarunkowania”. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej 95 (2012): 5–22.
• Pianka, Eric R., Evolutionary Ecology. Seventh Edition, San Francisco, CA: Benjamin Cummings, 2011.
• Pickett, Steward T. A., Mary L. Cadenasso. „Urban Ecology”. W: Ecological Systems, red. Rik Leemans, 273-301. New York: Springer Science+Business Media, 2012.
• Pisarski, Bohdan. „Presja urbanizacyjna a zespoły fauny”. W: Warunki rozwoju drzew i ich fauny w Warszawie. Materiały Konferencji Naukowo-Technicznej, 116–120. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1979.
• Pisarski, Bohdan, Elżbieta Chudzicka, Eligiusz Nowakowski, Ewa Skibińska i Wojciech Jędryczkowski. „Rola fauny na terenach zieleni miast na przykładzie Warszawy”. W: Wpływ zieleni na kształtowanie środowiska miejskiego, red. Halina Barbara Szczepanowska, 203–217. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
• Piwowar, Arkadiusz. „The Use of Pesticides in Polish Agriculture after Integrated Pest Management (IPM) Implementation”. Environmental Science and Pollution Research 28 (2021): 26628–26642.
• Raupp, Michael J., Paula M. Shrewsbury i Daniel A. Herms. „Ecology of Herbivorous Arthropods in Urban Landscapes”. The Annual Review of Entomology 55 (2010):19–38.
• Rebele, Franz. „Urban Ecology and Special Features of Urban Ecosystems”. Global Ecology and Biogeography Letters 4, no. 6 (1994): 173–187.
• Regulation (EU) 2018/848 of the European Parliament and of the Council of 30 May 2018 on organic production and labelling of organic products and repealing Council Regulation (EC) No. 834/2007.
• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych. Dz.U. 2011 nr 179 poz. 1065 - uchylone.
• Rychlik, Barbara. „Liczebność i struktura dominacyjna mszyc występujących na liściach dębu szypułkowego (Quercus robur L.) w różnych typach zieleni miejskiej”. W: Warunki rozwoju drzew i ich fauny w Warszawie. Materiały Konferencji Naukowo-Technicznej, 88-94, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1979.
• Shen, Yongchang, Shiqian Sun, Shujing Yue i Xiaoling Sun. „Ecological Development Efficiency Index of Tropics and Subtropics in China”. Environmental Science and Pollution Research 27 (2020): 14160-14174.
• Shrewsbury, Paula M., i Michael J. Raupp. „Do Top-Down or Bottom-Up Forces Determine Stephanitis pyrioides Abundance in Urban Landscapes?” Ecological Applications 16, no. 1 (2006): 262–272.
• Sivaranjani S., i Amitava Rakshit. „Organic Farming in Protecting Water Quality”. W: Organic Farming, red. C. Sarath Chandran, Sabu Thomas i M.R. Unni, 1–9. Cham: Springer, 2019.
• Sommer, Hanna, i Grzegorz Zakrzewski. „Założenia dla edukacji ekologicznej czy bezpieczeństwa ekologicznego”. Humanities and Social Sciences 22, nr 24 (2017): 271–286.
• Steciąg, Magdalena. „Słowa-klucze w ekologii i ich krytyka z perspektywy ekolingiwistycznej”. Problemy Ekorozwoju 4, nr 2 (2009): 61–68.
• Symonides, Ewa. „Różnorodność biologiczna Polski - jej stan, zagrożenia i prawno-organizacyjne aspekty ochrony”. Przyszłość. Świat - Europa - Polska 30, nr 2 (2014): 12–35.
• Symonides, Ewa. „Znaczenie powiązań ekologicznych w krajobrazie rolniczym”. Woda. Środowisko. Obszary Wiejskie 10, nr 4 (2010): 249–263.
• Szujecki, Andrzej. Ekologia owadów leśnych, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.
• Tansley, Arthur George. „The Use and Abuse of Vegetational Concepts and Terms”. Ecology 16, no. 3 (1935): 284–307.
• Tracy, Clarence Richard, J. Scott Turner, George A. Bartholomew, Albert Bennett, W.D. Billings, Brian F. Chabot, David M. Gates, Bernd Heinrich, Raymond B. Huey, Daniel H. Janzen, James R. King, Polley Ann McClure, Brian K. McNab, Phillip C. Miller, Park S. Nobel i Boyd R. Strain. „What Is Physiological Ecology?”. Bulletin of the Ecological Society of America, 63, no. 4 (1982): 340–347.
• Trojan, Przemysław. Ekologia ogólna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
• Tuszyńska, Ligia. „Edukacja ekologiczna w perspektywie zrównoważonego rozwoju”. Studies in Global Ethics and Global Education 7 (2017): 43-56.
• Uchwała nr 105 Rady Ministrów z dnia 24 września 2019 r. w sprawie przyjęcia „Strategii Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku”. Monitor Polski 2019 r. poz. 1054.
• Uchwała nr 123 Rady Ministrów z dnia 15 października 2019 r. w sprawie przyjęcia „Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa 2030”. Monitor Polski 2019 r. poz. 1150.
• Uchwała nr 67 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2019 r. w sprawie przyjęcia „Polityki ekologicznej państwa 2030 - strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej”. Monitor Polski 2019 r. poz. 794.
• United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Sustainable Development. „Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development”, 2015. Dostęp 07.02.2023, https://sdgs.un.org/sites/default/files/publications/21252030%20Agenda%20for%20Sustainable%20Development%20web.pdf.
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880 ze zmianami.
• Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej. Dz.U. 2022 poz. 1370
• Wiens, John A. „Ecology 2000: An Essay on Future Directions in Ecology”. Bulletin of the Ecological Society of America 73, no. 3 (1992): 165–170.
• Zheng, Hao, JiXi Gao, GaoDi Xie, ChangXin Zou i Yu Jin. „Ecological corridor”. Journal of Ecology and Rural Environment 35, no 2 (2019):137–144.
• Zięba, Stanisław, Natura i człowiek w ekologii humanistycznej. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1998.
• Zielińska, Anetta, „Durability Principles Versus Sustainable Development, Eco-development with Reference to Forms of Natural Valuable Areas”. Economics & Sociology 5, no. 2 (2012): 124–131.

Identifiers

DOI

10.18290/rkult23142.3

Biblioteka Nauki

31233905