Dissolution and Separation of Marriage and Their Effects as Envisaged by Drafts of Marriage Law in Interwar Poland

• Authors: Judyta Dworas-Kulik

Title variants

EN

Dissolution and Separation of Marriage and Their Effects as Envisaged by Drafts of Marriage Law in Interwar Poland

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rozwiązanie i rozłączenie małżeństwa oraz ich skutki w projektach prawa małżeńskiego w Drugiej Rzeczypospolitej Istotą małżeństwa była stałość wspólnego pożycia małżeńskiego mająca na celu wzajemną pomoc oraz zrodzenie i wychowywanie dzieci. Podzielone społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej toczyło spory wokół charakteru prawa małżeńskiego, przez co nie doszło do ujednolicenia tej gałęzi prawa w okresie międzywojennym. Konsekwencje na gruncie prawa cywilnego wywołane międzywojenną mozaiką prawną były odczuwane jeszcze w okresie Polski Ludowej. Projekt Komisji Kodyfikacyjnej ogłoszony publicznie i poddawany opinii społecznej w postaci ankiet oraz publicznych dyskusji został skrytykowany przez środowisko konserwatywne. Dwóch przedstawicieli tegoż środowiska przygotowało swoje projekty prawa małżeńskiego. Byli nimi Zygmunt Liskowski, którego projekt prawa małżeńskiego oparty na systemie wyznaniowym poparł Episkopat oraz projekt księdza Jerzego Jaglarza w dużej mierze powielający rozwiązania prawne zawarte w projekcie Karola Lutostańskiego. Z uwagi na to, że celem niniejszego artykułu jest przedstawienie instytucji rozwodu i separacji oraz ich skutków w powyższych projektach prawa małżeńskiego okresu międzywojennego, zastosowano tu przede wszystkim metodę historyczno-prawną oraz komparatystyczną.

EN

The essence of marriage was the stability of conjugal life with a view to helping each other and to give birth to and raise children. The society of interwar Poland was polarised over the nature of matrimonial law, which was why this branch of law was not never unified in the interwar period. The civil-law consequences caused by the legal mosaic of that time were still felt in the era of Polish People’s Republic. The draft of the Codification Committee, which was announced and submitted for public scrutiny in the form of questionnaires and public discussions, was criticized by the legal conservative circles. Two representatives of this community prepared their drafts of marriage law: Zygmunt Liskowski, whose draft marriage law was based on religious law and enjoyed the support of the Polish Bishops’ Council, and Father Jerzy Jaglarz, whose draft largely reproduced the legal solutions envisaged by Karol Lutostański's draft. Since the aim of this article is to present the institution of divorce and separation and their effects as proposed by the above-mentioned drafts of interwar marriage law, it relies mainly on the historical-legal and comparative methods.

Keywords

PL

projekt Lutostańskiego; projekt Lisowskiego; projekt Jaglarza; prawo małżeńskie; rozwód; separacja; kodyfikacja prawa małżeńskiego; projekt Lutostańskiego; projekt Lisowskiego; projekt Jaglarza; prawo małżeńskie; rozwód; separacja; kodyfikacja prawa małżeńskiego

EN

Lutostański’s draft; Lisowski’s draft; Jaglarz’s draft; marriage law; divorce; separation; codification of marriage law

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2020
• Volume: 30
• Issue: 3
• Pages: 31-43

Dates

published

2021-06-17

Contributors

author

Judyta Dworas-Kulik

• Johan Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-1990-5497

References

• Allerhand Maurycy: Jurysdykcja władz wyznaniowych w sprawach małżeńskich, „Czasopismo Sędziowskie” 1937, XI, no 3, p. 113–123, no 4, p. 176–182.
• Allerhand Maurycy: O wpływie orzeczeń w sprawach małżeńskich wydanych przez sądy duchowne w b. zaborze rosyjskim na stosunki prawne w innych dzielnicach Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów: published by the author 1925.
• Bilczewski Józef: Listy pasterskie, odezwy, kazania i mowy okolicznościowe, Lwów: Bibljoteka Religijna, vol 3, 1924.
• Biskupski Stanisław: O nowe prawo małżeńskie w Polsce, Włocławek: Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej 1932.
• Biskupski Stanisław: Reforma prawa małżeńskiego w Polsce, Reprint from „Ateneum Kapłańskiego” vol. 25, Włocławek: Księgarnia Powszechna 1930.
• Czerwiński Adam: Problem unifikacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce, „Czasopismo Sędziowskie” 1936, X, no 1, p. 11–26, no 2, p. 65–78.
• Dworas-Kulik Judyta: Przyczyny i skutki legalnej bigamii w Polsce w okresie międzywojennym, [in:] Pogranicza w historii prawa i myśli polityczno-prawnej, eds. D. Szpoper, P. Dąbrowski, Gdańsk–Olsztyn: GSW 2017, p. 109–129.
• Dworas- Kulik Judyta: Prawne regulacje dotyczące bigamii w Polsce w latach 1918–1939, Lublin: KUL 2019.
• Fastyn Arkadiusz: Jurysdykcja sądu konsystorskiego w świetle przepisów prawa małżeńskiego z 1836 r., „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010, LXII, no 1, p. 111–132.
• Godlewski Jerzy Feliks: Problem laicyzacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce międzywojennej, „Państwo i Prawo” 1967, 22, no 11, p. 756–759.
• Gołąb Stanisław: Polskie prawo małżeńskie w kodyfikacji, Warszawa: Bibljoteka Prawnicza 1932.
• Gołąb Stanisław: Zasady prawa małżeńskiego (Z obrad Sekcji Prawa Cywilnego Komisji Kodyfikacyjnej), „Palestra” 1925, 2, no 2, p. 593–595.
• Górnicki Leonard: Koncepcja i konstrukcja prawna małżeństwa w projekcie osobowego prawa małżeńskiego z 1929 r. [in:] Regulacje prawne dotyczące małżeństwa w rozwoju historycznym, ed. T. Dolata, Wrocław: Atut 2018, p. 171–201.
• Górnicki Leonard: Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939, Wrocław: Kolonia Limited 2000.
• Gwiazdomorski Jan: Skuteczność orzeczeń sadów duchownych b. Król. Kongr. W sprawach małżeńskich wobec prawa państwowego, „Przegląd Prawa i Administracji” 1932, LVII, no 1, p. 4–23.
• Gwiazdomorski Jan: Trudności kodyfikacji osobowego prawa małżeńskiego w Polsce, Reprint from „Czasopisma Prawniczego”, Kraków: Drukarnia UJ 1935.
• Jaglarz Jerzy: Projekt prawa małżeńskiego, [in:] Problem kodyfikacji prawa małżeńskiego w Polsce, Poznań: Dziennik Poznański 1934.
• Jędrejek Grzegorz: Separacja w projekcie Prawa małżeńskiego z 1929 roku, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2001, no 2, p. 57–65.
• Katolicyzm, kapitalizm, socjalizm. List pasterski biskupów austrjackich, ed. S. Wyszyński, Lublin: Towarzystwo Wiedzy Chrześcijańskiej 1928.
• Krasowski Krzysztof: Episkopat katolicki w II Rzeczypospolitej. Myśl o ustroju państwa – postulaty – realizacja, Warszawa–Poznań: Polski Dom Wydawniczy „Ławica,” Maciej Roman Bombicki 1992.
• Krasowski Krzysztof: Próby unifikacji osobowego prawa małżeńskiego w II Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 1994, III, no 3, p. 467–502 and 529–542.
• Lutostański Karol: O metodach stosowanych w polemice z Projektem Prawa Małżeńskiego Komisji Kodyfikacyjnej, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932a , LX, no 21, p. 289–292.
• Lutostański Karol: Uwagi z powodu projektu pracy L. Domańskiego „O małżeństwie”, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932b , LX, no 37, p. 525–530, no 38, p. 541–546, no 39, p. 557–562.
• Lutostański Karol. Zasady projektu prawa małżeńskiego, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1932c, LX, no 3, p. 29–31.
• Mika Krzysztof. Małżeńskie prawo osobowe w projekcie Zygmunta Lisowskiego z 1934 r., [in:] Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, ed. M. Mikuła, Kraków: UJ 2007, p. 79–85.
• Prawo małżeńskie (projekt ustawy), edited by Z. Lisowski, Poznań: published by the author 1934.
• Projekt prawa małżeńskiego uchwalony przez Komisję Kodyfikacyjną w dniu 28 maja 1929, Komisja Kodyfikacyjna. Podsekcja I Prawa cywilnego, Warszawa: Komisja Kodyfikacyjna, 1931, vol. I, no 1.
• Rulikowski Wincenty: Z dziejów prawa małżeńskiego w Polsce, jak je kler katolicki zwalczał, „Wolnomyśliciel Polski” 1932, 5, no 6, p. 161–170.
• Szczepaniak Damian: Stanowisko kościoła katolickiego w Polsce wobec projektu osobowego prawa małżeńskiego Karola Lutostańskiego, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2015, 2, no 2, p. 96–104.
• Świątkowski Henryk: Jeszcze o działalności sądów konsystorskich, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1934, LXII, no 5, p. 67–69.
• Świątkowski Henryk: Problem legalnej bigamii w Polsce przedwrześniowej, „Nowe Prawo”, 1959, no 10, p. 1150–1158.
• Świątkowski Henryk: Z praktyki sądów konsystorskich, „Głos Sądownictwa” 1938, X, no 2, p. 107–114.
• Woźniczek Agata: Rozbiór krytyczny małżeństwa. Spory o kodyfikację prawa małżeńskiego w II RP, „Więź” 2011, no 5-6, p. 132–141.
• W sprawie projektu ustawy o małżeństwie. Orędzie Episkopatu Polski, „Miesięcznik Kościelny dla Archidyecezyi Gnieźnieńskiej i Poznańskiej” 1931, 46, no 11, p. 206–208.
• X., Zamachy na małżeństwo katolickie a egzamin przedślubny, „Ateneum Kapłańskie” 1932, 29, no 4, p. 375–377.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp20303-2