Odpowiedzialność prawna za niezgodne z prawem postępowanie ze zwłokami podczas badań archeologicznych

• Authors: Michał Najman

Title variants

EN

Liability for Unlawful Handling With Human Remains Amid Archaeological Investigations

Abstracts

EN

Despite numerous legal and ethical doubts legal status of human corpse has still not been clearly defined. Such a legal gap creates a state of uncertainty for many professions. Among them are undoubtedly archaeologists. For them, improper handling of cadavers can give rise to legal consequences under the grounds of the Criminal Code, the Law on cemeteries and the burying the dead, the Law on the protection and care of historical monuments, and even the Civil Code. Thus, what needs to be discussed is how to deal with human remains discovered during archaeological investigations. It shall be consider how to deal with corpses in various stages of decomposition, as well as determining the convergence in the subject of exhumation and archaeological research, and consequently, whether the rules for handling human remains applicable to the subject of exhumation can or should be also applied by archaeologists.

PL

Pomimo licznych wątpliwości natury prawnej i etycznej status prawny zwłok ludzkich wciąż nie został jednoznacznie określony. Ta luka prawna stwarza stan niepewności dla wielu zawodów. Wśród nich niewątpliwie znajdują się archeologowie. W przypadku tego zawodu niewłaściwe postępowanie ze zwłokami może rodzić konsekwencje prawne na gruncie kodeksu karnego, ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz wydanych do niej rozporządzeń, ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a nawet kodeksu cywilnego. Tym samym omówienia wymaga sposób postępowania ze zwłokami ludzkimi odkrytymi podczas prowadzenia badań archeologicznych. Rozważenia wymaga również określenie sposobu postępowania ze zwłokami w różnym stadium rozkładu, jak również ustalenie konwergencji w przedmiocie ekshumacji oraz badań archeologicznych, a co z tego wynika, rozważenia, czy zasady postępowania ze zwłokami ludzkimi obowiązujące podmiot przeprowadzający ekshumację mogą lub powinny być stosowane również przez archeologów i na odwrót.

Keywords

EN

human corpse; archeological investigation; liability

PL

zwłoki; badania archeologiczne; odpowiedzialność prawna

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Prawnych
• Year: 2023
• Volume: 33
• Issue: 3
• Pages: 23-41

Dates

published

2023

Contributors

author

Michał Najman

• University of Lodz

• https://orcid.org/0000000182078458

References

• Andrejew Igor, Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1989.
• Birnbacher Dieter, Philosophisch-ethische Überlegungen zum Status des menschlichen Leichnams, [w]: Körper ohne Leben: Begegnung und Umgang mit Toten, red. Norbert Stefenelli, Wiedeń: Böhlau Verlag 1998.
• Bojarski Tadeusz, Odmiany podstawowych typów przestępstw w polskim prawie karnym, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze 1982.
• Buchała Kazimierz, Odpowiedzialność za przestępstwa kwalifikowane przez następstwa czynu, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” (1972), nr 1, s. 18-30.
• Florek Marek, Badania archeologiczne, poszukiwanie zabytków, wydawanie pozwoleń na nie. Absurdy, wewnętrzne sprzeczności, niekonsekwencje i braki w przepisach prawnych ich dotyczących oraz propozycje zmian, „Raport” (2019), nr 14, s. 137-149.
• Florek Marek, Ekshumacje czy badania archeologiczne, „Raport” (2020), nr 15 s. 369-375.
• Florek Marek, Kilka uwag o ustawowych definicjach zabytku archeologicznego i badań archeologicznych oraz ich konsekwencjach, „Ochrona Zabytków” (2019), nr 2, s. 11-29.
• Gardocka Teresa, Czy zwłoki ludzkie są rzeczą i co z tego wynika?, [w:] Non omnis moriar. Osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka. Zagadnienia wybrane, red. J. Gołaczyński, J. Mazurkiewicz, J. Turłukowski, D. Karkut, Wrocław: Oficyna Prawnicza 2015, s. 268-280.
• Górecki Adam, Metody wykorzystywane przez polskich kryminalistyków i archeologów przy eksploracji mogił – różnice i zbieżności, „Folia Archaeologica” (2017), nr 32, s. 23-46.
• Górniok Oktawia, Kodeks karny. Komentarz. Tom 2: Komentarz do artykułów 117-363, Gdańsk: Arche 2005.
• Jastrzębska Emilia, Prawne aspekty eksponowania szczątków ludzkich w muzeach polskich, „Prawo w Muzeach” (2015), nr 56, s. 183-189.
• Kalita Tomasz, Śmierć mózgu jako granica prawnokarnej ochrony życia człowieka, „Prokuratura i Prawo” (2016), nr 7-8, s. 39-53.
• Lach Arkadiusz, Komentarz do art. 262 Kodeksu karnego, [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. Violetta Konarska-Wrzosek, LEX 2016.
• Lernell Leszek, Wykład prawa karnego. Część ogólna, Tom 1, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1969.
• Morciniec Piotr, Ludzkie zwłoki jako obiekt badawczy: dowolność działań czy normowanie?, „Diametros” (2009), nr 3, s. 78-92.
• Mozgawa Marek, Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2013.
• Mozgawa Marek, Komentarz do art. 262 KK [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. Marek Mozgawa, Warszawa: Wolters Kluwer 2015, nr 486987, LEX/el. 2023.
• Raglewski Janusz, Komentarz do art. 216, [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117-277 k.k., red. Andrzej Zoll, LEX 2013.
• Raport NIK, Ochrona zabytków archeologicznych odkrytych w związku z realizacją inwestycji budowlanych; https://www.nik.gov.pl/plik/id,18180,vp,20777.pdf [dostęp: 20.07.2022].
• Rudnicki Seweryn [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, red. Seweryn Rudnicki, Stanisław Dmowski, Warszawa: LexisNexis 2009.
• Stefański Ryszard, Przestępstwo znieważenia zwłok, prochów ludzkich lub grobu (art. 262 k.k.), „Prokuratura i Prawo” (2004), nr 10, s. 19-28.
• Śliwowski Jerzy, Prawo karne, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1975.
• Thomas Louis-Vincent, Trup. Od biologii do antropologii, Łódź: Ethos 1991.
• Tomasini Floris, Research on the recently dead: an historical and ethical examination, „British Medical Bulletin” (2008), nr 1, s. 7-16.
• Wasilkowski Jan, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1963.
• Wicclair Mark, Informed consent and research involving the newly dead, „Kennedy Inst. Ethics” (2002), nr 12, s. 351-372.
• Witter Héctor, Der Leichnam aus der Sicht der Philosophie, [w:] „Deutsche Zeitschrift für Philosophie” (2008), nr 1, s. 97-118.
• Wolter Władysław, Wykład prawa karnego. Część I, zeszyt 1, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 1970.
• Wytyczne do prowadzenia badań archeologicznych. Cz. 2. Badania inwazyjne, oprac. Misiuk Zbigniew, Jakub Wrzosek, Agnieszka Oniszczuk, Michał Sekuła, Marcin Sabaciński, Karol Czajkowski, Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa 2019.

Identifiers

DOI

10.18290/rnp23333.2

Biblioteka Nauki

29551787