Collectivism, Individualism, and Cardinal Stefan Wyszyński’s Personalistic Concept of Man

• Authors: Ryszard Ficek

Abstracts

PL

Kolektywizm, indywidualizm i Kardynała Stefana Wyszyńskiego personalistyczna wizja człowieka Artykuł omawia kwestię kolektywizmu i indywidualizmu w kontekście personalistycznej wizji człowieka w ujęciu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Prakseologiczne ujęcie personalizmu Wyszyńskiego wpisuje chrześcijańską naukę społeczną w konkretne realia społeczno-polityczne powojennej rzeczywistości Polski. W tym kontekście krytyczna analiza koncepcji osoby ludzkiej funkcjonującej w wymiarze powyższych ideologii ma istotne znaczenie. Niniejszy artykuł wyjaśnia zatem specyfikę skrajnych koncepcji człowieka wpisanych w ideologię kolektywizmu i indywidualizmu. Pozwala to lepiej pojąć, na czym polega niebezpieczeństwo wypaczenia wizji życia społecznego w odniesieniu współczesnej cywilizacji świata zachodniego. W tym sensie personalistyczna wizja życia ludzkiego ukazuje, że współczesne modele życia społecznego, jeżeli mają być kształtowane na „miarę człowieka”, muszą opierać się na systemach promujących wartości proludzkie, wpisane w autentycznie humanistyczną wizję człowieka i obywatela.

EN

The article debates the issues of collectivism and individualism in the context of Cardinal Stefan Wyszyński’s personalistic vision of man. The praxeological approach to Wyszyński’s personalism inscribes the Christian social teaching in post-war Poland’s specific socio-political realities. In this context, a critical analysis of the concept of the human person functioning in the dimension of various ideologies is essential. For that reason, the above article will explain the specificity of the collectivist and individualistic ideology. It allows us to understand better the danger of distorting social life’s vision concerning the Western world’s modern civilization. In this sense, a personalistic idea of human life shows that contemporary social life models, if they are to be shaped “a human measure,” must be based on systems promoting “pro-human” values, inscribed in an authentically humanistic vision of man and citizen.

Keywords

PL

kolektywizm; indywidualizm; personalizm; Kardynał Stefan Wyszyński; błąd antropologiczny; dobro wspólne

EN

collectivism; individualism; personalism; Cardinal Stefan Wyszyński; anthropological error; “common good”

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2020
• Volume: 48
• Issue: 1
• Pages: 5-32

Dates

published

2020

Contributors

author

Ryszard Ficek

• https://orcid.org/0000000152386767

References

• Arendt, Hanna. Korzenie totalitaryzmu. Vol. 1. Translated by Daniel Grinberg, and Mariola Szawiel. Warszawa: Świat Książki, 1993.
• Bloch, Maurice. Marxism and Anthropology. New York: Routledge, 2010.
• Boer, Roland. Stalin: From Theology to the Philosophy of Socialism in Power. New York: Springer, 2017.
• Bokszański, Zbigniew. Indywidualizm a zmiana społeczna. Polacy wobec nowoczesności. Raport z badań. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
• De Lubac, Henri. At the Service of the Church. Henri de Lubac Reflects on the Circumstances that Occasioned His Writings. San Francisco: Communio Books, 1993.
• Diederichs, Rainer. Die dritte industrielle Revolution und die Krise des Kapitalismus. Zusammenbruchstheorien in der neomarxistischen Diskussion. Marburg: Tectum Wissenschaftsverlag, 2004.
• Ficek, Ryszard. Christians in Socio-Political Life: An Applied Analysis of the Theological Anthropology of Cardinal Stefan Wyszyński, Primate of Poland. Toruń: Wydawnictwo Marszałek, 2020.
• Gaudium et spes. Pastoral Constitution on the Church in the Modern World (December 7, 1965). Accessed October 14, 2019. http://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council.
• Gill, Graeme. The Origins of the Stalinist Political System. Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
• Huntington, Samuel P. The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. New York: Simon & Schuster, 1996.
• Jarocki, Stanisław. “Kultura gospodarcza.” Ateneum Kapłańskie 62, vol. 75 (1970): 240–7.
• John Paul II. Encyclical Centessimus annus (May 1, 1991). Accessed October 14, 2019. http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus.html.
• John Paul II. Encyclical Evangelium vitae (March 25, 1995). Accessed October 14, 2019. http://w2.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals.
• Laurent, Bernard. “Catholicism and Liberalism: Two Ideologies in Confrontation.” Theological Studies 68(2007): 810–6.
• Masquelier, Charles. Critical Theory and Libertarian Socialism: Realizing the Political Potential of Critical Social Theory. New York-London: Bloombury, 2014.
• Mikołajewska, Barbara. Zjawisko wspólnoty. New Haven, CT: Lintons, 1999.
• Pietrzyk-Reeves, Dorota. “Błąd antropologiczny komunizmu i odwrót od polityki.” In Totalitaryzm a zachodnia tradycja, edited by Miłowit Kuniński, 102–5. Kraków: OMPKA, 2016.
• Piwowarski, Władysław, and Skwierczyński, Zbigniew. “Indywidualizm w naukach społecznych.” In Encyklopedia katolicka, edited by Stanisław Wielgus et al., vol. 7, col. 180–2. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1997.
• Pope Francis. Evangelii gaudium. Accessed October 14, 2019. http://www.vatican.va/content/francesco/en/apost_exhortations/documents/papa-francesco_esortazione-ap_20131124_evangelii-gaudium.html.
• Skrzydlewski, Paweł. “Kolektywizm, indywidualizm a osobowa wizja człowieka.” In Spór o osobę w świetle klasycznej koncepcji człowieka, edited by Piotr S. Mazur, 123–76. Kraków: WAM, 2012.
• Stone, Jeronie R. The Routledge Dictionary of Latin Quotations: The Illiterati’s Guide to Latin Maxims, Mottoes, Proverbs and Sayings. London: Routledge, 2005.
• Szlachta, Bogdan. “Wstęp.” In Antykomunizm polski. Tradycje intelektualne (wybór tekstów źródłowych), edited by Bogdan Szlachta, X-XIX. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2000.
• Triandis, Harry C. Individualism and Collectivism. Boulder: Westview Press, 1995.
• Waśkiewicz, Hanna. “Prawa człowieka w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego.” Roczniki Nauk Społecznych 10 (1982): 3–12.
• Wojtyła, Karol. “Podmiotowość i ‘to co nie redukowalne’ w człowieku.” Ethos 1, nr 2–3 (1988): 24–8.
• Wyszyński, Stefan. “Chrystusa nie można wyłączyć z dziejów człowieka (23.11.1980).” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Kościół w służbie Narodu, 297–302. Poznań: Pallottinum, 1981.
• Wyszyński, Stefan. “Czas to miłość. Podczas uroczystości Wniebowzięcia Matki Bożej (Jasna Góra, 15.08.1979).” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 888–92. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “Duch Boży w wolnym człowieku. Podczas bierzmowania młodzieży akademickiej w Warszawie 19.05.1977.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 778–82. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “Duch Ewangelii w organizacji życia społeczno-zawodowego i publicznego w Polsce. Do wiernych w archikatedrze warszawskiej 6.01.1978.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 801–9. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. Inteligencja w przedniej straży komunizmu. Katowice 1939.
• Wyszyński, Stefan. Katolicki program walki z komunizmem. Włocławek 1937.
• Wyszyński, Stefan. “Kamienie węgielne budowane na górach świętych. Na Jasnej Górze po powrocie z uwięzienia (2.11.1956).” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie Społeczne, 1946–1981, 62–7. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. Miłość i sprawiedliwość społeczna. Poznań: Pallottinum, 1993.
• Wyszyński, Stefan. “Najważniejszą wartością na świecie jest człowiek, Warszawa 19.10.1980.” In Stefan Wyszyński. Kościół w służbie Narodu, 89–95. Rrzym: Ośrodek “Corda Cordi,” 1981.
• Wyszyński, Stefan. “Nasze dezyderaty. Do profesorów katolickiej nauki społecznej (Jasna Góra, 22.01.1963).” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 195–200. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “O katolickiej woli życia. List pasterski na Wielkanoc 1947”. In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 29–40. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “‘Pacem in terris’. Konferencja II. Warszawa – kościół św. Anny 27.01.1964.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Kazania i przemówienia autoryzowane, 1956-1981, vol. 1–67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. 16, 117–39.
• Wyszyński, Stefan. “Pius XI o walce z komunizmem”. Ateneum Kapłańskie 39 (1937): 466–78.
• Wyszyński, Stefan. “Problem pracy górników w Polsce. List do księdza biskupa Herberta Bednorza 2.02.1978.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 810–4. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “Prymas Polski w obronie życia nienarodzonych.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Kazania i przemówienia autoryzowane, 1956-1981, vol. 1–67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. 1, 21–8.
• Wyszyński, Stefan. “Prymat człowieka na globie. Do prawników. Warszawa 28.12.1969.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Idzie nowych ludzi plemię, 1946–1981, 42–5. Poznań: Pallottinum, 2001.
• Wyszyński, Stefan. “Prymat osoby nad rzeczą, Z okazji 30 rocznicy powstania Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL 7.03.1976.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 714–8. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “Socjalistyczna własność wspólna w ocenie ‘Rerum novarum.’” Ateneum Kapłańskie 28 (1931): 470–86.
• Wyszyński, Stefan. “Społeczność przyrodzona i nadprzyrodzona, Warszawa, kościół św. Anny 16.02.1957.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Kazania i przemówienia autoryzowane, 1956-1981, vol. 1–67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. 2, 57–79.
• Wyszyński, Stefan. “Uświęcenie doczesności. Do duchowieństwa Warszawy 3.08.1962.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 188–94. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “Wiecznie oporny: człowiek Boży. Do aktorów i pracowników pióra, Warszawa – kościół św. Anny 15.05.1977.” In Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, 246–50. Paris: Editions du Dialogue, 1982.
• Wyszyński, Stefan. “Wołamy o ‘nowych ludzi plemię.’” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Nauczanie społeczne, 1946–1981, 287–90. Warsaw: ODiSS, 1990.
• Wyszyński, Stefan. “W sprawie katolickiego wychowania młodzieży. Gniezno 5.10.1950.” In Listy pasterskie Prymasa Polski 1946–1974, 172–6. Paris: Editions du Dialogue, 1975.
• Wyszyński, Stefan. “Zadania i środki oddziaływania Kościoła w Polsce w zakresie kształtowania kultury społeczno-katolickiej, Warszawa – kościół św. Anny 15.01.1971.” In Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski. Kazania i przemówienia autoryzowane, 1956-1981, vol. 1–67. Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie, vol. 36, 56–71.

Identifiers

DOI

10.18290/rns20481-1

Biblioteka Nauki

1831381