Problemy użycia języka religijnego we współczesnych mediach

• Authors: Milena Kindziuk

Title variants

EN

Problems of Using Religious Language in Contemporary Media

Abstracts

EN

In discussions about religious discourse in the media, the tension or discrepancy between the communicative secular and secularized language of contemporary media and the more hermetic and traditional language describing situations related to religious experience, i.e. the sacred is emphasized. This article is an attempt to answer the question of what the religious language of the media should be. The research problem is: is it to be adapted to the contemporary Polish language, taking into account the commonplace, or more archaic, theological, referring to biblical and cultural codes? When discussing the ways of transmitting religious content in the media, two elements should be taken into account: 1) religious language has always been and is the language of communication (proclamation), focused on lively contact with the recipient and caring for communication; to some extent always adapted to the recipient; contemporary media, which are rapidly developing themselves, speed up this adaptation process, but this process is part of the nature of the language; 2) the creators or the first teachers of great religions (excluding small esoteric religions) used spoken language, close to colloquial language, understandable, adapted to the audience (their teaching or revelation was written later); they, too, are a model of inculturation that religious language continues to undergo, without giving up their specificity and sacredness. It should be mentioned that the research questions posed in this article concern only the religious language of media messages, not the language of official religious communication. This article uses the research method based on a critical analysis of the scientific discourse on religious language in the media studies literature from 1998-2020, combined with the presentation of own proposals in this area.

PL

W dyskusjach na temat dyskursu religijnego w mediach podkreślane jest napięcie czy rozbieżność między komunikatywnym świeckim i zlaicyzowanym językiem współczesnych mediów, a bardziej hermetycznym i tradycyjnym językiem opisującym sytuacje związane z przeżyciem religijnym, czyli z sacrum. Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, jaki powinien być język religijny mediów. Problem badawczy brzmi: czy ma być on dostosowany do współczesnego języka polskiego, uwzględniający potoczność, czy jednak bardziej archaiczny, teologiczny, odwołujący się do kodów biblijnych i kulturowych? Podejmując temat sposobów przekazywania w mediach treści religijnych, należy wziąć pod uwagę dwa elementy: 1) język religijny był i jest językiem przekazu (głoszenia), akcentującym żywy kontakt z odbiorcą i dbającym o komunikatywność; w pewnym stopniu dostosowywał się w przeszłości do odbiorcy; współczesne media, które same gwałtownie się rozwijają, ten proces adaptacji przyśpieszają, jednak proces ten należy do natury języka religijnego; 2) twórcy czy pierwsi nauczyciele wielkich religii (pomijając małe religie ezoteryczne) posługiwali się językiem mówionym, zbliżonym do potocznego, zrozumiałym, dostosowanym do słuchaczy (ich nauka czy objawienie zostały spisane później); oni też są wzorem inkulturacji, jaką wciąż przechodzi język religijny, nie rezygnując przy tym ze swej specyfiki i sakralności. Należy nadmienić, że pytania badawcze stawiane w niniejszym artykule dotyczą jedynie języka religijnego przekazów medialnych, nie zaś języka oficjalnej komunikacji religijnej. W tym artykule zastosowano metodę badawczą polegającą na krytycznej analizie piśmiennictwa źródłowego, połączonej z przedstawieniem autorskiej kategoryzacji cech języka religijnego.

Keywords

PL

język religijny; język mediów; kody kulturowe; sacrum; komunikatywność języka; archaizacja języka; język sakralny; komunikowanie religijne

EN

religious language; media language; cultural codes; sacrum; language communicativeness; language archaization; sacred language; religious communication

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2020
• Volume: 48
• Issue: 2
• Pages: 67-83

Dates

published

2020

Contributors

author

Milena Kindziuk

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa

• https://orcid.org/0000000154352907

References

• Bajerowa I., Szanse języka religijnego w świetle kultury masowej, w: Teologia – Kultura – Rzeczywistość, red. Z. Adamek, Tarnów: Wydawnictwo Biblos 1995, s. 99-113.
• Bajerowa I., Wpływ życia religijnego na język ogólnopolski, w: Język a chrześcijaństwo, red. I. Bajerowa, M. Karpluk, Z. Leszczyński, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1993, s. 7-18.
• Bajerowa I., Puzynina J., Język religijny. Aspekt filologiczny, w: Encyklopedia katolicka, red. A. Szostek [i in.], t. 8, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2000, kol. 19-20.
• Benedykt XVI, Mówmy ludziom o Bogu, posługując się nowymi językami cyfrowymi. Przemówienie z okazji zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu (28.02.2011), w: Internet i Kościół, red. J. Kloch, Warszawa: Elipsa 2011, s. 102.
• Bukowski K., Biblia a literatura polska. Antologia, Poznań: Pallottinum 1988.
• Bułhakow M. , Mistrz i Małgorzata, tłum. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, Warszawa: Muza 2007.
• Drożdż M., Zasady obecności Kościoła w mediach, w: Media i Kościół. Polityka informacyjna Kościoła, red. M. Przybysz, K. Marcyński, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 2011, s. 141-157.
• Evdokimov P., Sztuka ikony. Teologia piękna, tłum. M. Żurawska, Warszawa: Promic 2003.
• Gazdecka E., Religia w mediach. Dyskurs religijny a język mediów na tle przemian kulturowych w Rosji i w Polsce, w: W kręgu zagadnień semantyki i stylistyki tekstu, red. A. Piasecka, I. Blumental, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2014, s. 189-198.
• Hodalska M., Śmierć Jana Pawła 2 w świetle relacji prasowych, w: Dyskurs religijny w mediach, red. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Tarnów: Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos 2010, s. 179-191.
• Internet i Kościół, red. J. Kloch, Warszawa: Elipsa 2011.
• Jan Paweł II, Przemówienie do dziennikarzy, 19.10.1980, https://opoka.org.pl/nauczanie/nauczanie-papieza-jana-pawla-ii-przemowienia-i-oredzia (dostęp: 12.11.2020).
• Jan Paweł II, Orędzie na XXXVI Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, Watykan 2002, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/internet_aut_12052002.html (dostęp: 15.12.2020).
• Jan Paweł II, List apostolski „Szybki rozwój”, Watykan 2005, nr 14, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/szybkir_24022005.html (dostęp: 30.11.2020).
• Kajtoch W., Badanie aksjologicznego wymiaru języka prasy, w: Metody badań medioznawczych i ich zastosowanie, red. A. Szymańska, M. Lisowska-Magdziarz, A. Hess, Kraków: IDMIKS 2018, s. 17-44.
• Kłoczowski J.A., Język, którym mówi człowiek religijny, „Znak” 1995, nr 12, s. 5-17.
• Komornicka A.M., Słownik zwrotów i aluzji biblijnych, Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie 1994.
• Kuchta M., Czy wiesz, co się dzieje w ciągu minuty w social media?, Socialpress.pl, https://social press.pl/2018/05/czy-wiesz-co-dzieje-sie-w-ciagu-minuty-w-social-media, (dostęp: 21.11.2020).
• Kunert K., Możliwość recepcji języka religijnego w komunikacji masowej, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 8 (2009), nr 2 (15), s. 92-106.
• Marcyński K., Kościół na informacyjnej autostradzie, w: Media i Kościół. Polityka informacyjna Kościoła, red. M. Przybysz, K. Marcyński, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 2011, s. 19-35.
• Marcyński K., Liturgia słowa w przekazie telewizyjnym, w: Msza święta w telewizji?, red. W. Przyczyna, Kraków: Wydawnictwo M 2006, s. 65-84.
• Nowak M., Język religijny, w: Słowo w kulturze współczesnej, red. W. Kawecki, K. Flader, Warszawa: Wyd. UKSW 2009, s. 141-159.
• Przeciszewski M., Katolicka Agencja Informacyjna. Podstawowe zasady relacji z mediami, w: Media i Kościół. Polityka informacyjna Kościoła, red. M. Przybysz, K. Marcyński, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa 2011, s. 47-53.
• Przybysz M., Kościół w social media. Komunikacja instytucji eklezjalnych w mediach społecznościowych w perspektywie medioznawczej i teologicznej, „Kultura – Media – Teologia”, 2018, nr 35(4), s. 140-166.
• Przybysz M., Słowo na sprzedaż i sprzedaż słowa. Słowem o reklamie werbalnej, w: Słowo w kulturze współczesnej, red. W. Kawecki, K. Flader, Warszawa: Wyd. UKSW 2009, s. 273-288.
• Przyczyna W., G. Siwek, Język Kościoła w Polsce pod koniec drugiego tysiąclecia, „Ateneum Kapłańskie” (Maj-Czerwiec) 1999, nr 3 (541), s. 335-354.
• Puzynina J., Człowiek – język – sacrum, w: Człowiek – dzieło – sacrum, red. S. Gajda, H.J. Sobeczko, Opole: UO Instytut Filologii Polskiej 1998, s. 19-31.
• Wojtak M., Dyskurs religijny w mediach. Próba rekonesansu, w: Dyskurs religijny w mediach, red. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Tarnów: Wydawnictwo Biblos, s. 7-30. Teolingwistyka 8.
• Zasady pisowni słownictwa religijnego, red. R. Przybylska i W. Przyczyna, Tarnów: Wydawnictwo Biblos 2010.
• Zdunkiewicz-Jedynak D., Język religijny, w: D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.

Identifiers

DOI

10.18290/rns20482-4

Biblioteka Nauki

1831359