Rodzina w kulturze indywidualizmu – percepcja instytucjonalnych form wsparcia

• Authors: Maria Gagacka

Title variants

EN

Family in the Culture of Individualism: The Perception of Institutional Forms of Support

Abstracts

EN

The aim of this study is to analyze the impact of individualistic orientation of individuals on the level of approval for family empowerment programs, especially the Family 500+ Program as a new instrument of family policy supporting families in fulfilling their functions. The main research problem is the answer to the question: is the conviction about its pro-development and investment functions dominating in the assessment of family policy and selected institutional support instruments? An important question is also whether the introduction of new assistance programs contributes to the improvement of the functioning of families and strengthens the traditional family model. The empirical basis of the presented analysis is the author’s own research on the influence of the state on local social policy, carried out at the turn of 2021/22. by the method of structured questionnaire interview. The collected data was statistically processed using the Statistica 8.0 software. The presented results of both own and national research confirm the thesis about a fundamental change in expectations in the field of state policy. The programme’s impact on the financial conditions of families is positively perceived. There is a conviction that all families need to be supported, not only the least-off ones. At the same time, as demonstrated by the analyzes, opinions on the directions of support for families and their effectiveness are very diverse. The individualistic orientation of some Poles is largely determined by the reluctance to support both the culturally shaped family model and families in fulfilling their social roles.

PL

Celem niniejszego opracowania jest analiza wpływu orientacji indywidualistycznej jednostek na poziom aprobaty dla programów umacniania rodzin, szczególnie Programu Rodzina 500+ jako nowego instrumentu polityki rodzinnej wspierającej rodziny w wypełnianiu ich funkcji. Głównym problemem badawczym jest odpowiedź na pytanie: Czy w ocenie polityki rodzinnej i wybranych instytucjonalnych instrumentów wsparcia dominuje przekonanie o jej prorozwojowych i inwestycyjnych funkcjach? Istotne jest także, czy wprowadzenie nowych programów pomocowych przyczynia się do poprawy funkcjonowania rodzin i umacnia tradycyjny model rodziny. Empiryczną podstawą prezentowanej analizy są badania własne autorki nad wpływem państwa na lokalną politykę społeczną przeprowadzone na przełomie roku 2021/22 metodą ustrukturyzowanego wywiadu kwestionariuszowego. Zebrane dane opracowano statystycznie z wykorzystaniem programu Statistica 8.0. Przedstawione wyniki badań zarówno własnych, jak i ogólnopolskich potwierdzają tezę o zasadniczej zmianie oczekiwań w zakresie polityki państwa. Pozytywnie odbierane jest przede wszystkim oddziaływanie programu na warunki materialne rodzin. Widoczne jest przekonanie o konieczności wsparcia wszystkich rodzin, a nie tylko tych najniżej sytuowanych. Jednocześnie, co wykazały zaprezentowane analizy, opinie w sprawie kierunków wsparcia rodzin i ich efektywności są mocno zróżnicowane. Orientacja indywidualistyczna części Polaków w znaczącym stopniu determinuje niechęć do wspierania zarówno kulturowo ukształtowanego modelu rodziny, jak i rodzin w wypełnianiu ich społecznych ról.

Keywords

PL

wsparcie rodzin; programy pomocowe; polityka prorodzinna; orientacja indywidualistyczna

EN

family support; social programs; pro-family policy; individualistic orientation

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2022
• Volume: 50
• Issue: 3
• Pages: 161-187

Dates

published

2022

Contributors

author

Maria Gagacka

• Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu

• https://orcid.org/0000000312744886

References

• Adamski F. (1982), Socjologia małżeństwa i rodziny, Warszawa: PWN.
• Auleytner J. (2002), Polityka społeczna, czyli ujarzmianie chaosu socjalnego, Warszawa: TWP.
• Badanie Aktualne problemy i wydarzenia nr 322 (2017), Ocena programu Rodzina 500+ po blisko roku od jego wprowadzenia, Warszawa, CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_036_17.PDF.
• Badanie oceny polityki rodzinnej (2014) zrealizowane na zlecenie NIK przez TNS Polska, NIK, https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-polityce-prorodzinnej.html.
• Balcerzak-Paradowska B., Leś E. (2018), Polityka rodzinna w Polsce w latach 1918-2018: od działań kompensacyjnych do polityki inwestycji społecznych, [w:] E. Bojanowska, M. Grewiński, M. Rymsza, G. Uścińska (red.), Stulecie polskiej polityki społecznej 1918-2018, Warszawa: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Narodowe Centrum Kultury, s. 217-250.
• Balcerzak-Paradowska B. (2004), Rodzina i polityka rodzinna na przełomie wieków. Przemiany, zagrożenia, potrzeba działań, Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Balcerzak-Paradowska B. (2012), Niestabilność rodziny – wyzwaniem dla polityki społecznej, [w:] J. Orczyk, B. Balcerzak-Paradowska, M. Szylko-Skoczny, C. Żołędowski (red.), Polityka społeczna. Kontynuacja i zmiana, Warszawa: IPiSS, IPS, s. 127-138.
• Bauman Z. (2007), Płynne czasy. Życie w epoce niepewności, Warszawa: Wydawnictwo Sic!
• Beck U., Gernsheim-Beck E. (1995), The Normal Chaos of Love, Cambridge: Polity Press.
• Beck U. (2002), Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Warszawa: Scholar.
• Bokszański Z. (2007), Indywidualizm a zmiana społeczna, Warszawa: PWN.
• Chaczko K. (2016), (R)ewolucja wyobrażona. O propozycji zmian w systemie pomocy społecznej przy wykorzystaniu programu 500 plus, Praca Socjalna, nr 3, s. 87-100.
• Chrzanowska M., Landmesser J. (2017), Symulacja efektów ex ante programu „Rodzina 500+”, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 468, s. 39-46.
• Domański H., Dukaczewska A. (1994), Orientacje indywidualistyczne w Polsce, Kultura i Społeczeństwo, nr 4, s. 61-82.
• Durasiewicz A. (2017), W kierunku rozwoju polityki rodzinnej w Polsce, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Janusza Korczaka.
• Dyczewski L. (2012), Więź międzypokoleniowa w badaniach socjologicznych, [w:] W. Świątkiewicz (red.), Więzi międzypokoleniowe w rodzinie i kulturze, Katowice: Studio Noa, s. 9-37.
• Firlit-Fesnak G. (2018), Rodziny polskie i polityka rodzinna – stan i kierunki przemian, [w:] J. Męcina, G. Firlit-Fesnak (red.), Polityka społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 212-233.
• Foucault M. (2000), Techniki siebie, [w:] tenże, Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Giddens A. (2004), Socjologia, tłum. J. Gilewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jacyno M. (2007), Kultura indywidualizmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kawecka A. i in. (2016), Program Rodzina 500 plus. Zasady przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych na dzieci, Warszawa: WoltersKluwer.
• Koralewicz J., Ziółkowski M. (2003), Mentalność Polaków. Sposoby myślenia o polityce, gospodarce i życiu społecznym 1988-2000, Warszawa: Scholar.
• Kowalczyk B. (2016), Pomoc społeczna i pracownik socjalny wobec programu Rodzina 500 plus. ,,Cała wstecz czy wiatr w żagle?”, Praca Socjalna, nr 3, s. 65-87.
• Kowalczyk S. (2005), Człowiek a społeczność. Zarys filozofii społecznej, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Krzykała S. (2007), Ryzyko własnego życia. Indywidualizacja w późnej nowoczesności, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji.
• Kudlińska I., Kacprzak A. (2011), Profesjonalna praca socjalna wobec problemu społecznej bierności i bezradności klientów instytucji pomocowych, [w:] T. Piątek (red.), Profesjonalna praca socjalna. Nowy paradygmat czy niedokończone zadanie?, Toruń: Wydawnictwo Akapit.
• NIK, raport Koordynacja polityki rodzinnej w Polsce (2015), https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-polityce-prorodzinnej.html.
• Obuchowski K. (1990), Kolektywizm – Indywidualizm – Ideologizm, [w:] J. Reykowski, K. Skarżyńska, M. Ziółkowski (red.), Orientacje społeczne jako element mentalności, Poznań: Wydawnictwo Nakom, s. 93-120.
• Olech A. (2012), Praca socjalna a inne profesje: punkty styczne i rozłączne, [w:] M. Rymsza (red.), Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Między służbą społeczną a urzędem, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, s. 331-351.
• Orczyk J. (2015), Polityka społeczna w epoce przemian – nowe wyzwania, Polityka Społeczna, nr 9, s. 1-4.
• Raport Rodzina 500+ stan na 30 czerwca 2018, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2018, https://www.gov.pl/web/rodzina [dostęp: 3.11.2018].
• Rymsza M. (2017), Zrozumieć ten plus, Więź, nr 3, s. 7-14..
• Rymsza M. (2009), Małżeństwo nie jest sprawą prywatną, Więź, nr 11-12, s. 57-72.
• Rymsza M. (2012), Małżeństwo – kryzys czy reaktywacja?, Teologia i Moralność, nr 12, s. 191-201.
• Supińska J. (2014), Dylematy polityki społecznej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
• Szacki J. (1999), Indywidualizm i kolektywizm. Wstępna analiza pojęciowa, [w:] K. Gawlikowski i in. (red.), Indywidualizm a kolektywizm, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Szarfenberg R. (2017), Wpływ świadczenia wychowawczego (500+) na ubóstwo na podstawie mikrosymulacji, Polityka Społeczna, nr 4, s. 1-6.
• Szarfenberg R. (2018), Ubóstwo i pogłębiona deprywacja materialna rodzin w kontekście wdrożenia „Programu 500 plus”, Polityka Społeczna, nr 1, s. 11-17.
• Szarfenberg R. (2009), Definicje, zakres i konteksty polityki społecznej, [w:] G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny (red.), Polityka Społeczna. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 21-36.
• Szlendak T. (2010), Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: PWN.
• Sztompka P. (2002), Socjologia, Kraków: Znak.
• Sztumski J. (2010), Wstęp do metod i technik badań społecznych, Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
• Szukalski K. (2012), Solidarność pokoleń. Dylematy relacji międzypokoleniowych, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Szwarczyńska E. (2015), Ponowoczesny indywidualizm jako źródło nietrwałości więzi rodzinnych i dezorganizacji rodziny, [w:] U. Swadźba, B. Pactwa, M. Żak (red.), Praca – więź – integracja: wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa, t. 2: Wartości i więzi społeczne, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 87-97.
• Topolewska M. (2016), 500+ Krok po kroku. Rewolucja w świadczeniach, Warszawa: Wydawnictwo Infor Biznes.
• Trusz S., Kwiecień M. (2013), Społeczne piętno eurosieroctwa, Psychologia Społeczna, 8, nr 4(27), s. 408-421.
• Tyszka Z. (1991), Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Ziółkowski M. (1990), Orientacje indywidualne a system społeczny, [w:] J. Reykowski, K. Skarżyńska, M. Ziółkowski (red.), Orientacje społeczne jako element mentalności, Poznań: Wydawnictwo Nakom, s. 53-75.

Identifiers

DOI

10.18290/rns22503.5

Biblioteka Nauki

30146914