Miejsce i funkcje szkoły w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego

• Authors: Krystyna Chałas , Wojciech Kaczmarczyk

Title variants

EN

Place and Function of the School in Building Civil Society

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W literaturze pojęcie społeczeństwa obywatelskiego jest rozumiane w dwóch znaczeniach: jako norma idealna i jako pewna rzeczywistość społeczna (Mariański, 2008, s. 143). J. Mariański zwraca uwagę, że w pierwszym znaczeniu społeczeństwo obywatelskie postrzegane jest jako ,,pewien ideał, wartość i norma określonego porządku społecznego, według której ocenia się realnie istniejące społeczeństwa” (tamże). Społeczeństwo obywatelskie w drugim znaczeniu odpowiada temu, co pozostając poza strukturami instytucji państwowych, znajduje wyraz w oddolnej inicjatywie zwyczajnych obywateli. Obejmuje rozmaite formy zorganizowanej działalności obywatelskiej w formach stowarzyszeń, zrzeszeń, towarzystw dobroczynnych, fundacji, kół, rad, komitetów, ruchów ochotniczych spółdzielni socjalnych itp. Podstawowym warunkiem budowania społeczeństwa obywatelskiego jest poszanowanie godności osoby, ugruntowanie obywatelskiej postawy duchowej, potrzeba i umiejętność angażowania się, rozwiązywanie problemów społecznych i obywatelskich, umiejętność grupowej aktywności obywatelskiej na rzecz praw cywilnych, politycznych, socjalnych, przeświadczenie o ważności wartości i cnót obywatelskich i gotowość ich urzeczywistniania. W powyższym kontekście wyrasta podstawowe pytanie: jakie jest miejsce i funkcja szkoły w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego? W przedstawionym materiale została podjęta próba określenia miejsca szkoły w społeczeństwie obywatelskim rozumianym jako fakt społeczny oraz określenia funkcji, jakie może/ powinna spełniać szkoła, by przygotować młodych ludzi do budowania społeczeństwa obywatelskiego.

EN

In the literature, the concept of civil society is understood in two meanings: as an ideal norm and as a certain social reality. J. Mariański points out that in the first sense civil society is perceived as “a certain ideal value and norm of a specific social order according to which real societies are assessed”. Civil society in the second sense corresponds to what, remaining outside the structures of state institutions, finds expression in the grassroots initiative of ordinary citizens. It covers various forms of organized civic activity in the form of associations, charities, foundations, councils, committees, voluntary movements of social cooperatives, etc. The basic condition for building a civil society is respect for the dignity of the person, strengthening of civic spiritual attitude, the need and ability to engage, solving social and civic problems, the ability to group civic activity for civil, political and social rights, a conviction of the validity and readiness of civic virtues realization. In the context above, a basic question arises: what is the place and function of the school in building civil society? In the presented material, an attempt will be made to determine the place of the school in civil society understood as a social fact and to determine the function that the school can / should fulfill to prepare young people to build a civil society.

Keywords

PL

społeczeństwo obywatelskie; obywatelstwo; funkcje szkoły; społeczeństwo obywatelskie; obywatelstwo; funkcje szkoły

EN

civil society; citizenship; school functions

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2020
• Volume: 12(48)
• Issue: 2
• Pages: 115-128

Dates

published

2020-08-18

Contributors

author

Krystyna Chałas

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Faculty of Social Science

• https://orcid.org/0000-0002-8303-5211

author

Wojciech Kaczmarczyk

• https://orcid.org/0000-0002-6146-7267

References

• Anheier, H. (2004). Civil Society. Measurement, Evaluation, Policy. London: Earthscan.
• Borowik, J. (2002). Religia i kościół a społeczeństwo obywatelskie w procesie demokratycznej transformacji na przykładzie Polski. W: J. Baniak (red.), Katolicyzm polski na przełomie wieków. Teologiczny, intencjonalny i wspólnotowy wymiar Kościoła (s. 73-84). Poznań: UAM.
• Chałas, K. (2018). Przyszłość należy do świadomych i aktywnych obywateli. Jakie kompetencje są im potrzebne? Jak skutecznie je kształtować? (Perspektywa aksjologiczna). W: M. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości (s. 30-66). Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
• Giddens, A. (2007). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Gliński, P. i Palska, H. (1997). Cztery wymiary aktywności obywatelskiej. W: H. Domański i A. Rychard (red.), Elementy nowego ładu (s. 356-392). Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gliński, P. (1999). O społeczeństwie obywatelskim w Polsce: teoria i praktyka. W: D. Gawin (red.), Homo eligens. Społeczeństwo świadomego wyboru. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gliński, P. (2005). Aktywność aktorów społecznych- deficyt obywatelstwa wobec codziennej zaradności Polaków. W: W. Wesołowski, J. Włodarek (red.), Kręgi integracji i rodzaje tożsamości. Polska – Europa – Świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
• Gliński, P. (2008). Demokracja bez partycypacji. O konieczności zaangażowania obywatelskiego uczniów. W: M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak (red.), Wychowania. Pojęcia. Procesy. Konteksty (s. 173-204). Gdańsk: GWP.
• Gliński, P. (2008a). Die Zivilgesellschaft in Polen: Genese, Entwicklung, Dilemmata. W: Polen – analysen 25(08), 2-8.
• Mariański, J. (2008). Społeczeństwo i moralność. Studia z katolickiej nauki społecznej i socjologii moralności. Tarnów: Biblos.
• Mokrzycki, E. (2001). Bilans niesentymentalny. Warszawa: WIFiS PAN.
• Ostrowska, K. (1994). W poszukiwaniu wartości. Gdańsk: GWP.
• Schimanek, T. (2007). Dialog obywatelski. Polska 2007. Ocena wybranych instytucji dających obywatelom możliwość wpływania na podejmowanie decyzji publicznych. Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych.
• Wnuk-Lipiński, E. (2007). Meandry formowania społeczeństwa obywatelskiego w Europie Środkowej i Wschodniej. „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka”. Zeszyty Społecznej Myśli Kościoła, 1, 7-24.

Identifiers

DOI

10.18290/rped20122-10