Dydaktyczne postulaty Ludwiki Jeleńskiej (1885-1961) w świetle założeń współczesnej pedagogiki integralnej

• Authors: Leszek Waga

Title variants

EN

Ludwika Jeleńska’s Didactic Postulates in the Light of Contemporary Integral Pedagogy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest wykazanie obecności współczesnych założeń pedagogiki integralnej w postulatach dydaktycznych Ludwiki Jeleńskiej (1885-1961). Rozważania wpisują się w historyczne badania pedagogiczne, w których zastosowana jest metoda analizy i krytyki źródeł. W pierwszym punkcie dokonana jest operacjonalizacja pojęcia „pedagogika integralna”. Drugi punkt zawiera prezentację obecności myśli dydaktycznej L. Jeleńskiej we współczesnej literaturze pedagogicznej. W trzecim punkcie zrelacjonowane są wyniki analizy dydaktyki L. Jeleńskiej w perspektywie dzisiejszych założeń pedagogiki integralnej. Analizy te uprawniają do stwierdzenia, że pomimo licznych uwarunkowań społeczno-kulturowych, ekonomicznych i politycznych, mających wpływ na opisy pracy dydaktycznej polskiego nauczyciela okresu międzywojennego i powojennego, postulaty dotyczące wychowania integralnego i pedagogiki integralnej formułowane XXI wieku były bliskie tej autorce.

EN

The article demonstrates the presence of the contemporary assumptions of integral pedagogics in Ludwika Jeleńska’s (1885-1961) didactic postulates. Those reflections tie in with historical pedagogical research which incorporates the method of analysis and critique of sources. In the first point, the concept of ‘integral pedagogics’ is operationalised. In the second point, the presence of Jeleńska’s didactic thought in contemporary pedagogical literature is shown. In the third point, the results of an analysis of Jeleńska’s didactics in the perspective of the contemporary assumptions of integral pedagogics are discussed. Those results justify the conclusion that Jeleńska’s descriptions of a Polish teacher’s didactic work in the interwar period and after World War II contain – despite numerous social, cultural, economic and political determinant factors – the postulates of integral education and integral pedagogics that were clearly formulated in the 21st century.

Keywords

PL

Ludwika Jeleńska; pedagogika integralna; wychowanie integralne; dydaktyka; realizm w wychowaniu; Ludwika Jeleńska; pedagogika integralna; wychowanie integralne; dydaktyka; realizm w wychowaniu

EN

Ludwika Jeleńska; integral pedagogy; integral education; didactics; realism in upbringing

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2020
• Volume: 12(48)
• Issue: 2
• Pages: 51-62

Dates

published

2020-08-18

Contributors

author

Leszek Waga

• University of Opole

• https://orcid.org/0000-0002-2159-5950

References

• Chałas, K. (2017). Przestrzeń aksjologiczna nauczania przedmiotów matematyczno-przyrodniczych w nowej Podstawie Programowej dla klas IV-VIII szkoły podstawowej. Roczniki Pedagogiczne, 9(2), 61-78. http://dx.doi.org/10.18290/rped.2017.9.2-5.
• Chałas, K. (2018). Dydaktyczny wymiar integralnego rozwoju i wychowania osoby ucznia w świetle koncepcji Stefana Kunowskiego i Podstawy programowej. Roczniki Pedagogiczne, 10(2), 75-102. http://dx.doi.org/10.18290/rped.2018.10.2-6.
• Chmaj, L. (1963). Prądy i kierunki w pedagogice XX wieku. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Czerniewski, W. (1963). Rozwój dydaktyki polskiej w latach 1918-1954. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Dobraniecki, S., Ślifirski, K. (1933-4). Analiza figur liczbowych Lay’a i Rusieckiego. Polskie Archiwum Psychologii, 6(1), 3-37.
• Dziaczkowska, L. (2019). Czym jest pedagogika integralna? Roczniki Pedagogiczne, 11(2), 9-20. http://dx.doi.org/10.18290/rped.2019.11.1-1.
• Gofron, A. (2017). Metodologiczna propozycja (re)konstrukcji integralności w edukacji. W: B. Przyborowska, P. Błajet, I. Murawska, E. Aksamit (red.), Kategoria integralności w edukacji (s. 281-298). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• Horyń, L. (1997). Poglądy pedagogiczne Ludwiki Jeleńskiej (1885–1961). W: D. Koźmian (red.), Zapomniani pedagodzy lat międzywojennych (s. 161-200). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe US.
• Jałmużna, T. (1983). Pedagogika „szkoły pracy” w Polsce międzywojennej i jej wpływ na kształcenie i dokształcanie nauczycieli szkół powszechnych. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
• Jeleńska, L. (1926). Metodyka pierwszych lat nauczania. Warszawa–Łódź: „Nasza Księgarnia”, Związek Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.
• Jeleńska, L. (1930). Sztuka wychowania. Warszawa: „Nasza Księgarnia”, Spółka Akc. Związku Polskiego Nauczycielstwa Szkół Powszechnych.
• Jeleńska, L. (1937). Praktyka na wsi. W: Z pracy państwowych seminariów nauczycielskich w Polsce (s. 108-110). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska”.
• Jeleńska, L. (1939a). Metodyka arytmetyki i geometrii w pierwszych latach nauczania. Poznań–Warszawa–Wilno–Lublin: Księgarnia Św. Wojciecha.
• Jeleńska, L. (1939b). Przygotowanie do życia przez szkołę. Poznań–Warszawa–Wilno–Lublin: Księgarnia Św. Wojciecha.
• Jeleńska, L. (1939c). Wzrastanie psychiczne dziecka. Poznań–Warszawa–Wilno–Lublin: Księgarnia Św. Wojciecha.
• Jeleńska, L. (1939d). Zadania kulturalne szkoły powszechnej. Poznań–Warszawa–Wilno–Lublin: Księgarnia Św. Wojciecha.
• Jeleńska, L. (1945). Szkoła Kształcąca. Metodyka nauczania w szkole powszechnej dla użytku nauczycieli i zakładów kształcenia nauczycieli. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Św. Wojciecha.
• Jeleńska, L. (1946). Zwięzła psychologia ogólna dla wychowawców. Poznań: Drukarnia Św. Wojciecha pod Zarządem Państwowym w Poznaniu.
• Jeleńska, L. (1947a). Jeszcze o nauce czytania, Życie Szkoły, 2(7/8), 199-202.
• Jeleńska, L. (1947b). Najbardziej aktualne i ważne problemy pedagogiczne doby obecnej. Dalsze odpowiedzi na ankietę „Życia Szkoły”. Życie Szkoły, 2(4), 100-101.
• Jeleńska, L. (1958). Szkoła kształcąca. Metodyka nauczania w szkole podstawowej. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Jeleńska, L. (19603). Metodyka arytmetyki i geometrii w pierwszych latach nauczania. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• JZ (1959). Metodyka nauczania w klasach I-III. Życie Szkoły, 14(1), 65-66.
• Kostkiewicz, J. (2013). Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
• Kubiak-Szymborska, E. (2015). Wychowanie jako działalność twórcza w kontekście zapośredniczonej komunikacji. Studia z Teorii Wychowania, 6(4), 49-68.
• Kubinowski, D. (2010). Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia – Metodyka – Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kukołowicz, T., Murawska, E. (1990). Koncepcja wychowania w ujęciu Ludwiki Jeleńskiej. Roczniki Nauk Społecznych, 18(2), 31-42.
• Kunowski, S. (2000). Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
• Lewin, A. (1963). Jeleńskiej sztuka wychowania. Nowa Szkoła, 19(1), 39-42.
• Maćkowiakowa, J. (1961). Wspomnienie o Ludwice Jeleńskiej. Głos Nauczycielski, 44(22), 3.
• Nowak, M. (2000). Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Nowak, M. (2009). Podmiotowość – jej znaczenie i wartość w pedagogice chrześcijańskiej. Paedagogia Christiana, 2(24), 11-23.
• Nowak, M. (2012). Pedagogiczny profil nauk o wychowaniu. Studium z odniesieniami do pedagogiki pielęgniarstwa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Palka, S. (2006). Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Pieter, J. (1975). Zarys metodologii pracy naukowej. Warszawa: Instytut Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Rynio, A. (1997). Jeleńska Ludwika. W: J. Duchniewski i in. (red.), Encyklopedia katolicka. T. 7 (kol. 1160-1161). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Rynio, A. (2016). Integralne wychowanie. W: K. Chałas, A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej (s. 440-448). Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne.
• Stein, I. (1931a). Problem arcyludzki w sztuce wychowania. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(1), 66-76.
• Stein, I. (1931b). Polemika. Odpowiedź na polemikę. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(3), 285-289.
• Śnieżyński, M. (2001). Dialog edukacyjny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
• Trojanowska, E. (1988). Nauczanie początkowe w poglądach Ludwiki Jeleńskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Paedagogica et Psychologica, 21, 25-49.
• Trzebiatowski, K. (1970). Szkolnictwo powszechne w Polsce w latach 1918-1932. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Wachowski, M. (1931a). Polemika. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(2), 187-190.
• Wachowski, M. (1931b). Polemika. Dyskusja z P. I. Steinem o „Sztuce wychowania” dr. Jeleńskiej. Kwartalnik Pedagogiczny, 3(4), 388-390.
• Waga, L. (2018). Normatywność pedagogiki chrześcijańskiej w świetle pytań o jej empiryczne podstawy. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika, 36(2), 59-82. http://dx.doi.org/10.12775/AUNC_PED.2018.014.
• Wiatrowski, Z. (1995). Miejsce pedagogiki ogólnej w kompleksie nauk pedagogicznych. W: T. Hejnicka-Bezwińska (red.), Pedagogika ogólna. Tradycja – teraźniejszość – nowe wyzwania (materiały pokonferencyjne) (s. 55-61). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy.
• Witkowski, L. (2007). Między pedagogiką, filozofią i kulturą. Studia, eseje, szkice. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.

Identifiers

DOI

10.18290/rped20122-5