Gotowość nauczycieli do pracy w systemie edukacji włączającej

• Authors: Renata Kołodziejczyk

Title variants

EN

Teachers’ Readiness to Work in Inclusive Education

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jesteśmy świadkami przemian w edukacji zmierzających do upowszechnienia kształcenia uczniów w systemie edukacji włączającej. Proces ten trwa w całej Europie i ma charakter nieodwracalny. Edukacja włączająca w niektórych szkołach jest już rzeczywistością, w innych dość odległą ideą. Celem artykułu jest charakterystyka procesu dojrzewania gotowości nauczycieli do pracy w systemie edukacji włączającej na tle przemian dokonujących się w edukacji w ostatnim dziesięcioleciu. W artykule został zaprezentowany wizerunek, profil idealnego nauczyciela edukacji włączającej z uwzględnieniem jego cech osobowości, predyspozycji do zawodu, następnie jego kwalifikacji i kompetencji, aż wreszcie praktycznych umiejętności. W drugiej części autorka dokonała prezentacji fragmentu współautorskich badań przeprowadzonych w 2019 r. wśród ponad 700 nauczycieli różnych typów szkół i poziomów edukacji, konfrontując je z innymi badaniami nauczycieli w kraju i za granicą. Badania dotyczą opinii nauczycieli na temat edukacji włączającej oraz doświadczanych przez nich trudności i potrzeb na drodze do realizacji skutecznej inkluzji. Podsumowaniem będzie nakreślenie kierunków przemian i dobrych praktyk w zakresie przygotowania nauczycieli do kompetentnej i efektywnej pracy w nurcie edukacji włączającej.

EN

We are witnessing changes in education aimed at popularising the education of students in the inclusive education system. This process is ongoing across Europe and is irreversible. Inclusive education has already become a reality in some schools yet in others it is rather a far-fetched idea. The aim of the article is to characterize the process of developing readiness of teachers to work in the inclusive education system in the light of changes in education over the past decade. The article will present the image, profile of an ideal teacher of inclusive education taking into account his personality traits, predisposition to the profession, then qualifications and competences, and finally practical skills. In the second part, the author will present an excerpt from a co-author’s research conducted in 2019 on more than 700 teachers of different types of schools and levels of education in comparison with other Polish and international studies related to teachers. The research pertains to teachers' opinions on inclusive education and the difficulties and needs they experience on the way to effective inclusion. The summary will outline the directions of changes and good practices in preparing teachers for competent and effective work in the inclusive education.

Keywords

PL

edukacja włączająca; uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; grupa zróżnicowana; gotowość nauczycieli; wizerunek idealnego nauczyciela; trudności i potrzeby wsparcia nauczycieli; edukacja włączająca; uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; grupa zróżnicowana; gotowość nauczycieli; wizerunek idealnego nauczyciela; trudności i potrzeby wsparcia nauczycieli

EN

inclusive education; student with special educational needs; diverse group; teachers’ readiness; image of the ideal teacher; difficulties and needs for teacher support

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2020
• Volume: 12(48)
• Issue: 3
• Pages: 125-142

Dates

published

2020-12-28

Contributors

author

Renata Kołodziejczyk

• John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000-0001-7770-3220

References

• Bank Dobrych Praktyk, https://www.ore.edu.pl/2011/07/specjalne-potrzeby-edukacyjne-bank-dobrych-praktyk/ (dostęp: 11.07.2020).
• Bartuś, E. (2014). Integralna działalność nauczyciela w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W: J. Wyczesany (red.), Dydaktyka specjalna – wybrane zagadnienia, (s. 197-210). Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Białek, K., Jarmuż, M., Ośko, A. (2015). Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów. Warszawa: ORE.
• Celuch, M. (2019). Nauczyciel wspomagający w szkole, przedszkolu, ośrodku. Warszawa: OŚWIATA Grupa Wydawnicza.
• Chrzanowska, I. (2010). Problemy edukacji dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością. Regionalna specyfika czy ogólnopolska tendencja. Kraków: Impuls.
• Chrzanowska, I. (2016). Opinie nauczycieli szkół specjalnych na temat edukacji włączającej – uczeń ze SPE w szkole włączającej (s. 55-74), https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/19552/1/SE_41_2016_Iwona_Chrzanowska.pdf (dostęp: 10.07.2020).
• Chrzanowska, I. (2018). Edukacja włączająca – wyzwanie dla kompetencji pedagogów specjalnych. Studia Edukacyjne, 48, 23-32.
• Chrzanowska, I. (2019a). Nauczyciele o szansach i barierach edukacji włączającej. Warszawa: PWN.
• Chrzanowska, I. (2019b). Postawy wobec edukacji włączającej – jakie skutki? W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
• Chrzanowska, I., Szumski, G. (2019). Kompetencje zawodowe – jakie wyzwania? W: I. Chrzanowska, G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 54-61). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
• Cytowska, B. (2016). Przegląd badań empirycznych nad inkluzją w edukacji. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 189-213.
• Dryżałowska, G. (2007). Rozwój językowy dziecka z uszkodzonym słuchem a integracja edukacyjna: model kształcenia integracyjnego. Warszawa: Wydawnictwa UW.
• Europejska Agencja do spraw Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej (2019). Wsparcie podnoszenia jakości edukacji włączającej w Polsce. Rekomendacje i działania priorytetowe. https://www.gov.pl/web/edukacja/projekt-realizowany-w-ramach-program-wsparcia -reform-strukturalnych (dostęp: 11.07.2020).
• Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej (2014). Pięć kluczowych przesłań dla edukacji włączającej. Od teorii do praktyki. Odense, Dania: Europejska Agencja ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej.
• Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2011). Kształcenie nauczycieli przygotowujące do edukacji włączającej – wyzwania i szanse. Odense, Dania: Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.
• Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami (2012). Profil nauczyciela edukacji włączającej. Odense, Dania: Europejska Agencja Rozwoju Edukacji Uczniów ze Specjalnymi Potrzebami.
• Gajdzica, Z. (2013), Nauczyciele szkoły ogólnodostępnej o swoim przygotowaniu do pracy z uczniem niepełnosprawnym w kontekście przemian pierwszej dekady XXI wieku. Chowanna, 2, 263-273.
• Grygier, U. (2019). Edukacja włączająca w aspekcie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Z doświadczeń szkoły. Warszawa: ORE.
• https://www.ore.edu.pl/2017/11/bank-dobrych-praktyk-materialy-do-pobrania/ (dostęp: 11.07.2020).
• Jachimczak, B. (2018). Kształcenie nauczycieli dla edukacji włączającej. Studia Edukacyjne, 48, 33-43.
• Jachimczak, B. (2019). Nauczyciel w edukacji włączającej. W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 44-53). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
• Krakowiak, K. (2019). Niepełnosprawni we wspólnocie zmierzającej do solidarności i odpowiedzialności. Lublin: Wydawnictwo KUL,
• Krakowiak, K. (red.) (2017). Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi. Warszawa: ORE.
• Liderzy edukacji włączającej, https://www.ore.edu.pl/2017/11/liderzy-edukacji-wlaczajacej/ (dostęp: 11.07.2020).
• Makaruk, A.R. (2011). Repertuar oddziaływań nauczycielskich służących rozwijaniu potencjału informatycznego uczniów gimnazjum. W: W. Limont, J. Cieślikowska, D. Jastrzębska (red.), Zdolni w szkole, czyli o zagrożeniach i możliwościach rozwojowych uczniów zdolnych. Poradnik dla nauczycieli i wychowawców (s. 168-173). Warszawa: ORE.
• Praca z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkołach ogólnodostępnych. Realizacja podstawy programowej kształcenia ogólnego na II etapie edukacyjnym. Koncepcja szkolenia oraz materiały merytoryczne służące podnoszeniu kompetencji nauczycieli języka polskiego (2018). Oprac. A. Dłużniewska. Warszawa: ORE.
• Skibska, J. (2016). Edukacja włączająca w opinii nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej – analiza segmentacyjna. Doniesienia z badań. W: Z. Gajdzica, M. Bełza (red.), Inkluzja edukacyjna Idee, teorie, koncepcje, modele edukacji włączającej a wybrane aspekty praktyki edukacyjnej, (s. 161-174). Katowice: Wydawnictwo UŚ.
• Skotnicka, B. (2016). Wsparcie społeczne nauczycieli edukacji inkluzyjnej. Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych, 22(1), 175-87.
• Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Prawne ABC dyrektora przedszkola, szkoły i placówki (2010). Warszawa: MEN
• Szczepkowska, K. (2019). Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania. Warszawa: ORE.
• Szczepkowska, K. (2019). Współpraca z rodzicami, czyli jak rozmawiać o edukacji włączającej. Warszawa: ORE.
• Szumski, G. (2019). Zróżnicowane grupy uczniów – jakie problemy? W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 62-69). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
• Tarwacki, M. (2015). Edukacja włączająca – przyszłość polskiej edukacji. Warszawa: ORE.
• Tomaszewska, A. (2019). Nowa rola placówek specjalnych. W: I. Chrzanowska. G. Szumski (red.), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole (s. 264-275). Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
• Wspieranie tworzenia szkół ćwiczeń (2018). Warszawa: ORE.
• Zadęcka, E. (2019). Edukacja włączająca w aspekcie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Z doświadczeń poradni psychologiczno-pedagogicznej. Warszawa: ORE.

Identifiers

DOI

10.18290/rped20123-7