Ochronki w Królestwie Polskim w świetle akt Rady Głównej Opiekuńczej (1832-1870)

• Authors: Wiesław Partyka

Title variants

EN

Child Welfare Centres in the Polish Kingdom in Light of the Records Kept by the Central Welfare Council (1832–1870)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Głównym celem artykułu jest próba ukazania wkładu Rady Głównej Opiekuńczej (1832-1870) w organizację ochron dla dzieci na terenie Królestwa Polskiego w XIX wieku. Z powodu zniszczenia większości akt RGO w czasie II wojny światowej badania oparte są jedynie na szczątkowym zespole znajdującym się w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. Z zachowanych akt wynika, że RGO starała się nadzorować działalność ochron w Królestwie Polskim i mobilizowała lokalnych filantropów do zakładania nowych. Dbała przy tym o zachowanie pewnych standardów co do lokalu czy zabezpieczenia finansowego planowanej ochrony. Dużą wagę RGO przykładała do tego, aby funkcje opiekunów powierzano osobom godnym zaufania, których celem było przede wszystkim dobro dzieci. Wszelkie nadużycia starano się eliminować. W latach 60. XIX wieku na terenie Królestwa Polskiego funkcjonowało kilkanaście ochron dla dzieci, natomiast na masową skalę zaczęły one powstawać na początku XX wieku. Z pewnością spore zasługi w tym zakresie miała RGO, która przygotowała wcześniej grunt pod tego typu działalność.

EN

The main aim of the article is to show the contribution of the Central Welfare Council (1832-1870) to the organization of protection for children in the Polish Kingdom in the 19th century. Due to the destruction of the majority of the Council’s files during the Second World War, the research is based only on the residual team found in the collection of the Main Archive of Old Files in Warsaw. The preserved records show that the CWC tried to supervise the protection activities in the Kingdom of Poland and mobilized local philanthropists to establish new ones. At the same time, it took care to maintain certain standards as to the premises and financial security of the planned protection. The CWC attached great importance to the fact that the functions of guardians were entrusted to trustworthy people, whose primary goal was the welfare of children. All abuses were eliminated. In the 1860s, in the Kingdom of Poland, there were several dozen or so guardianships for children, while on a mass scale they started to be established at the beginning of the 20th century. The CWC, which had previously prepared the ground for this type of activity, certainly had considerable merit in this respect.

Keywords

PL

Rada Główna Opiekuńcza; ochronki; Królestwo Polskie; XIX wiek; Rada Główna Opiekuńcza; ochronki; Królestwo Polskie; XIX wiek

EN

Central Welfare Council; protections; Kingdom of Poland; XIX century

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Pedagogiczne
• Year: 2021
• Volume: 13(49)
• Issue: 1
• Pages: 139-147

Dates

published

2021-04-21

Contributors

author

Wiesław Partyka

• The John Paul II Catholic University of Lublin, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-5595-2901

References

• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów Sali Ochrony w Grzmiący, sygn. 61.
• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów sali ochrony w Miechowie, sygn. 65.
• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów sali ochrony w Olkuszu, sygn. 66.
• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów sali ochrony w Opocznie, sygn. 67.
• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów sali ochrony w Sandomierzu, sygn. 70.
• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów Sali Ochrony w Stopnicy, sygn. 71.
• AGAD, RGO, Akta administracji funduszów sali ochrony we wsi Deszno, sygn. 60.
• AGAD, RGO, Akta osobiste sali ochrony w Radomiu, sygn. 69.
• AGAD, RGO, Akta Sali ochrony w Maryampolu, sygn. 64.
• Bołdyrew, A. (2016). Źródła do badań nad ochronkami jako instytucjami opiekuńczo-wychowawczymi w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku. Studia Paedagogica Ignatiana, 2, 271-289.
• Cieszkowski, A. (1845). O ochronach wiejskich. Lwów.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. IV, s. 54-73.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. LXX, s. 189 n.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. XV, s. 9-25.
• Dziennik Praw Królestwa Polskiego, t. XXX, s. 4-89.
• Górski, L. (1889). Ochronki wiejskie. Warszawa.
• Jakubiak, K. (2015). Początki polskiej pedagogiki przedszkolnej. Edukacja Elementarna, 4, 109-118.
• Kępski, C. (1990). Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności (1815-1952). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kępski, C. (1993). Towarzystwa dobroczynności w Królestwie Polskim (1815-1914). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Markiewiczowa, H. (2002). Działalność opiekuńczo-wychowawcza Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności 1814-1914. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
• Opiela, M. (2019). Osoba i rodzina wobec wyzwań cywilizacyjnych. Pedagogika integralnego rozwoju i edukacji w koncepcji ochrony Edmunda Bojanowskiego. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Partyka, W. (2017). Opieka instytucjonalna na Lubelszczyźnie w XIX wieku. Szpitale i przytułki. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Przegaliński, A. (2009). Społeczna działalność ziemiaństwa lubelskiego w latach 1864-1914. Lublin: „Werset”.
• Surdacki, M. (1998). Dzieci porzucone w Szpitalu Świętego Ducha w Rzymie w XVIII wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Surdacki, M. (2015). Opieka społeczna w Polsce do końca XVIII wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Szewczuk, D. (2004). Ochronki w guberni lubelskiej w latach 1853-1914. Res Historica, 18, 43-55.
• Zdanie sprawy z działań szpitali i instytutów dobroczynnych w Królestwie Polskim za rok 1861, (1862). Warszawa.

Identifiers

DOI

10.18290/rped21131.10