Kościół Polskokatolicki w Rzeczypospolitej Polskiej. Perspektywa historyczna, teologiczna i ekumeniczna

• Authors: Paweł Rabczyński

Title variants

EN

The Polish-Catholic Church in the Republic of Poland. A Historical, Theological and Ecumenical Perspective

Abstracts

EN

The purpose of this paper is to present synthetically the Polish-Catholic Church (PCC) from a historical, theological and ecumenical perspective. The primary sources for the study are historical and theological studies concerning the PCC and published materials from the work of Roman Catholic and Polish Catholic teams, which are the fruit of the ecumenical dialogue. The historical-synthetic method will be used to explicate the title issue. In today's world, marked by antagonism and division, the call for reconciliation and visible unity among all followers of Jesus Christ is particularly timely. Actions for the unity of Churches and Ecclesial Communities affect the credibility of Christianity. Since 1998, the PCC has been engaged in an official ecumenical dialogue with the Roman Catholic Church in Poland. The fruit of the dialogue is the abandonment of mutual prejudices, getting to know each other better, and clarifying doctrinal and juridical differences. The PCC emerged from the mission diocese of the Polish National Catholic Church in the United States of America and Canada (PNCC) in 1951. It is autonomous and organisationally independent. It remains in unity of faith and morals with the parent PNCC. It has a synodal-episcopal system. The PCC is a member of the Union of Utrecht of the Old Catholic Churches, the World Council of Churches, the Conference of European Churches and a co-founding member of the Polish Ecumenical Council.

PL

Celem niniejszego artykułu jest syntetyczne przedstawienie Kościoła Polskokatolickiego w RP z perspektywy historycznej, teologicznej i ekumenicznej. Podstawowym źródłem opracowania są studia historyczne i teologiczne dotyczące Kościoła Polskokatolickiego oraz opublikowane materiały z prac zespołów rzymskokatolickiego i polskokatolickiego, będące owocem prowadzonego dialogu ekumenicznego. Eksplikacji tytułowej problematyki posłuży metoda historyczno-syntetyczna. We współczesnym świecie, naznaczonym antagonizmami i podziałami, szczególnie aktualne jest wezwanie do pojednania i widzialnej jedności wszystkich wyznawców Jezusa Chrystusa. Działania na rzecz jedności Kościołów i Wspólnot kościelnych wpływają na wiarygodność chrześcijaństwa. Od 1998 r. Kościół Polskokatolicki prowadzi oficjalny dialog ekumeniczny z Kościołem Rzymskokatolickim w Polsce. Owocem dialogu jest porzucenie wzajemnych uprzedzeń, lepsze poznanie się, wyjaśnienie różnic doktrynalnych i prawno-dyscyplinarnych. Kościół Polskokatolicki wyłonił się z diecezji misyjnej Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i Kanadzie (PNKK) w 1951 r. Jest samodzielny i niezależny organizacyjnie. Pozostaje w jedności wiary i moralności z macierzystym PNKK. Posiada ustrój synodalno-episkopalny. Kościół Polskokatolicki jest członkiem Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich, Światowej Rady Kościołów, Konferencji Kościołów Europejskich oraz członkiem-współzałożycielem Polskiej Rady Ekumenicznej.

Keywords

EN

Polish-Catholic Church in the Republic of Poland; Roman Catholic Church; ecumenical dialogue

PL

Kościół Polskokatolicki w RP; Kościół Rzymskokatolicki; dialog ekumeniczny

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2024
• Volume: 71
• Issue: 1
• Pages: 71-90

Dates

published

2024

Contributors

author

Paweł Rabczyński

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

• https://orcid.org/0000000287327019

References

• „Andrzej Gontarek nowym biskupem Kościoła Polskokatolickiego”. Dostęp 03.12.2023. https://ekumenia.pl/aktualnosc/andrzej-gontarek-nowym-biskupem-kosciola-polskokatolickiego/.
• „Aneks 1”. W: Sukcesja i urząd biskupa: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 175. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.
• Bałakier, Edward. „Kościół Polskokatolicki”. Życie Chrześcijańskie w Polsce 11-12 (1986): 74.
• Bałakier, Edward. „Ekumenizm Polskiego Narodowego Kościoła w USA i ekumenizm Kościoła Polskokatolickiego w Polsce”. Posłannictwo 3-4 (1987): 35-44.
• Bałakier, Edward. Sakramentologia starokatolicka. Warszawa: Wydawnictwo Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, 1990.
• Białecki, Konrad. Kościół Narodowy w Polsce w latach 1944-1965. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2003.
• „Bp Wysoczański nie żyje”. Dostęp 03.12.2023. https://ekumenia.pl/aktualnosc/bp-wysoczanski-nie-zyje/.
• „Dz. U. 2023 poz. 51”. Dostęp 19.12.2023. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230000051/O/D20230051.pdf.
• „Ekumenizm to…”. Polska Rada Ekumeniczna. Dostęp 03.12.2023. https://ekumenia.pl/.
• Ferdek, Bogdan. „Biskupi Kościoła Polskokatolickiego – drzewo sukcesji”. W: Sukcesja i urząd biskupa: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 101-108. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.
• Gontarek, Andrzej. „Eucharystia w aspekcie relacji eklezjotwórczych w świetle teologii starokatolickiej”. W: Biskup – Eucharystia – Ekumenizm: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński i Piotr Towarek, 28-67. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2023.
• Gontarek, Andrzej. „Kościół Rzymskokatolicki i Kościół Polskokatolicki w dialogu ekumenicznym w Polsce w latach 1998-2017”. W: Lublin, Miasto zgody religijnej: Ekumenizm w historii, teologii, kulturze, red. Sławomir Pawłowski i Sławomir Jacek Żurek, 283-289. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2017.
• Gontarek, Andrzej. „Synodalność w Prawie Wewnętrznym Kościoła Polskokatolickiego w RP”. W: Synodalność: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 63-70. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2020.
• Hałas, Andrzej, i Bogusław Wołyński. „Polski Narodowy Katolicki Kościół”. W: Ku chrześcijaństwu jutra: Wprowadzenie do ekumenizmu, red. Wacław Hryniewicz, Jan S. Gajek i Stanisław J. Koza, 222-234. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1996.
• Hryniewicz, Wacław. „Dialog jako podstawowa kategoria wiary”. W: O ekumenizmie w Roku Wiary. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 30-lecia Instytutu Ekumenicznego KUL, red. Przemysław Kantyka, Piotr Kopiec i Marcin Składanowski, 51-61. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
• Jezierski, Jacek. „Od polemiki do dialogu z Kościołem Polskokatolickim: Spojrzenie rzymskokatolickie”. W: Ekumenizm. Teologia. Kultura. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Hancowi z okazji 65 rocznicy urodzin, red. Krzysztof Konecki, Zdzisław Pawlak i Kazimierz Rulka, 105-117. Inowrocław: Druk-Intro Spółka Akcyjna, 2006.
• Jezierski, Jacek. „Wprowadzenie”. W: Dialog ekumeniczny: Rzym – Kościoły Unii Utrechckiej (2009), red. Jacek Jezierski, 8. Olsztyn: Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 2013.
• Kijas, Zdzisław J. „Dialog rzymskokatolicko-polskokatolicki: 5 lat pracy Zespołów ds. Dialogu Ekumenicznego między Kościołem Rzymskokatolickim i Kościołem Polskokatolickim (1998-2003)”. Biuletyn Ekumeniczny 2 (2003): 12-37.
• „Konsekracja biskupów Kościoła Polskokatolickiego”. Dostęp 02.12.2023. https://ekumenia.pl/aktualnosc/konsekracja-biskupow-kosciola-polskokatolickiego/.
• Kościół Polskokatolicki w RP. Warszawa: Parafia Świętego Ducha, 2003.
• „Kościół Polskokatolicki w Rzeczypospolitej Polskiej”. Dostęp 02.12.2023. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Polskokatolicki_w_Rzeczypospolitej_Polskiej.
• „Kościół Polskokatolicki wybrał czterech biskupów. Ks. dr Andrzej Gontarek nowym zwierzchnikiem polskokatolików”. Dostęp 03.12.2023. www.ekumenizm.pl/koscioly/katolickie/kosciol-polskokatolicki-wybral-czterech-biskupow-ks-dr-andrzej-gontarek-nowym-zwierzchnikiem-polskokatolikow/.
• Kruszyłowicz, Marian B. „Druga dekada dialogu ekumenicznego między Kościołem Rzymskokatolickim i Kościołem Polskokatolickim w RP w latach 2008-2018”. W: Sukcesja i urząd biskupa: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 7-15. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.
• Ogólnopolski Synod Kościoła Polskokatolickiego RP. „Komunikat nr 2. IV sesja programowa, pkt. 3: 15 lat dialogu z Kościołem Rzymskokatolickim i dalsze perspektywy”. Rodzina 10 (2013): 9.
• Pawłowski, Sławomir. „Kościoły starokatolickie w Polsce: Panorama związków wyznaniowych”. W: Biskup – Eucharystia – Ekumenizm: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński i Piotr Towarek, 182-220. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2023.
• Przedpełski, Borys. „Konsekracja Biskupów polskokatolickich w 1952 roku”. W: Sukcesja i urząd biskupa: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 109-120. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.
• Przedpełski, Borys. „Zasada synodalności w Kościele Polskokatolickim”. W: Synodalność: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 47-61. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2020.
• Rozkrut, Dominik, red. Mały Rocznik Statystyczny Polski. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2023.
• „Sprawozdanie podsumowujące pt. Kościół synodalny w misji”. XVI Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów (Rzym, 28 października 2023). Dostęp 13.12.2023. https://synod. org.pl/sprawozdanie-podsumowujace-kosciol-synodalny-w-misji-xvi-zgromadzenie-ogolne-synodu- biskupow-dzien-25-28-10-2023r/.
• „Tablice z ostatecznymi danymi w zakresie przynależności narodowo-etnicznej, języka używanego w domu oraz przynależności do wyznania religijnego”. Główny Urząd Statystyczny. Dostęp 28.09.2023. www.stat.gov.pl.
• Wawrzyńczak, Szymon K. „Dialog ekumeniczny Kościoła Rzymskokatolickiego z Kościołem Polskokatolickim”. W: Synodalność: Perspektywa polskokatolicka i rzymskokatolicka, red. Paweł Rabczyński, 191-215. Pelplin: Wydawnictwo Bernardinum, 2020.
• Wysoczański, Wiktor. „Dialog starokatolicko-prawosławny – jego przebieg i dotychczasowe wyniki”. Posłannictwo 3-4 (1986): 5-27.
• Wysoczański, Wiktor. „Kościół Polskokatolicki”. W: Ku chrześcijaństwu jutra: Wprowadzenie do ekumenizmu, red. Wacław Hryniewicz, Jan S. Gajek i Stanisław J. Koza, 234-245. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1996.
• Wysoczański, Wiktor. Polski nurt starokatolicyzmu. Warszawa: Odrodzenie, 1977.
• Wysoczański, Wiktor. „Posłowie. Polskokatolicyzm”. W: Urs Küry. Kościół Starokatolicki: Historia. Nauka. Dążenia, tłum. i oprac. nauk. Wiktor Wysoczański, 425-459. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1996.
• „Zasługi śp. bpa Wiktora Wysoczańskiego dla dialogu ekumenicznego”. Dostęp 02.12.2023. https://www.ekai.pl/zaslugi-sp-bpa-wiktora-wysoczanskiego-dla-dialogu-ekumenicznego/.
• „Zmarł biskup Wiktor Wysoczański”. Dostęp 03.12.2023. https://www.ekai.pl/zmarl-biskup-wiktor-wysoczanski/.

Identifiers

DOI

10.18290/rt2024.4

Biblioteka Nauki

56473142