Stefan Wyszyński: The Lublin’s Period of Episcopal Ministry (1946-1949)

• Authors: Ryszard Ficek

Title variants

EN

Stefan Wyszyński: The Lublin’s Period of Episcopal Ministry (1946-1949)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Biskup Stefan Wyszyński: lubelski okres posługi pasterskiej (1946–1949) Dnia 4 marca 1946 r. watykańska Kongregacja do Spraw Nadzwyczajnych, zajmująca się wówczas nominacjami biskupimi, przesłała do biura Prymasa Polski, kardynała Augusta Hlonda, dokument informujący o mianowaniu przez papieża Piusa XII pierwszych po wojnie biskupów polskich, a wśród nich także nowego biskupa lubelskiego, księdza Stefana Wyszyńskiego: „Beatissimus Pater promovit Reverendum D. Stephanum Wyszyński e clero vladislaviensi ad Ecclesiam Cathedralem Lublinensem. Eadem Sanctitas Sua concedit dicto Electo Stephano Wyszyński indultum recipiendi conssecrationem episcopalem necnon capiendae possessionis dioecesis Lublinensis priusqam ad eum Bullae Apostolicae pervenerint”. W tym czasie biskup nominat miał mniej niż 45 lat. Pomimo tego, w dość krótkim okresie swoich rządów (2 lata i 8 miesięcy), biskup Wyszyński dokonał wielkiego dzieła. Przede wszystkim zapoczątkował odnowę i odbudowę diecezji ze zniszczeń wojennych i wprowadził ją na nowe drogi rozwoju. Niewątpliwie był to czas, który można określić mianem wielkiego zrywu i odrodzenia Kościoła w Polsce. Powyższy artykuł ukazuje jak nominacja biskupia, jak też ingres do katedry lubelskiej otworzyły przed biskupem Wyszyńskim nowe perspektywy działań i wyznaczały kolejne zadania w ramach pasterskiego posługiwania Kościołowi w Polsce i na świecie. Co więcej – zdaniem autora niniejszego studium – ponad dwa i pół roku posługi w diecezji lubelskiej było też – swego rodzaju – poligonem doświadczalnym, gdzie biskup Wyszyński mógł wykorzystać, jak również rozwinąć doświadczenia duszpasterskie zdobyte wcześniej we Włocławku. Był to jednocześnie kolejny etap przygotowywania do podjęcia już wkrótce najważniejszych zadań w Kościele. Innymi słowy, lubelski okres posługi pasterskiej biskupa Wyszyńskiego okazał się niezmiernie cennym doświadczeniem w perspektywie późniejszej działalności jako ordynariusza diecezji gnieźnieńskiej i warszawskiej oraz Prymasa Polski.

EN

On March 4, 1946, the Vatican “Congregation for Extraordinary Affairs,” then responsible for episcopal nominations, sent a document to the office of Cardinal August Hlond about the appointment by Pope Pius XII of the first Polish bishops after the war, including a new ordinary of the Lublin diocese: „Beatissimus Pater promovit Reverendum D. Stephanum Wyszyński e clero vladislaviensi ad Ecclesiam Cathedralem Lublinensem. Eadem Sanctitas Sua concedit dicto Electo Stephano Wyszyński indultum recipiendi conssecrationem episcopalem necnon capiendae possessionis dioecesis Lublinensis priusqam ad eum Bullae Apostolicae pervenerint”. At that time, the nominee bishop was not quite 45 years old. Moreover, in a relatively short period of his rule in Lublin (two years and eight months), Wyszyński did a great job. Above all, though, he initiated the diocese's renewal and reconstruction from the horrible war damage and introduced it on a new path of pastoral development. Undoubtedly, it was a time that can be described as a great revival of the Catholic Church in Poland. Therefore, the above article exposes how the episcopal nomination and ingress to the Lublin cathedral opened for Bishop Wyszyński new perspectives as well as set further tasks in his pastoral ministry to the Church in Poland and the world. Moreover, according to the author of this study, over two and a half years of episcopal service in the Lublin diocese was also – in some way – an experimental training ground, where Bishop Wyszyński could use as well as develop his pastoral experience gained earlier in Włocławek. Additionally, it was also the next stage of preparation to undertake more essential tasks in the Church. In other words, the Lublin pastoral ministry of Bishop Wyszyński turned out to be a valuable experience in the perspective of later activity as ordinary of the Gniezno and Warsaw dioceses as well as the Primate of Poland.

Keywords

PL

Biskup Stefan Wyszyński; diecezja lubelska; II wojna światowa; ideologia komunistyczna; Katolicki Uniwersytet Lubelski; odbudowa diecezji; inicjatywy duszpasterskie; Biskup Stefan Wyszyński; diecezja lubelska; II wojna światowa; ideologia komunistyczna; Katolicki Uniwersytet Lubelski; odbudowa diecezji; inicjatywy duszpasterskie

EN

Bishop Stefan Wyszyński; diocese of Lublin; II world war; Communist ideology; the Catholic University of Lublin; reconstruction of the diocese; pastoral initiatives

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2021
• Volume: 68
• Issue: 4
• Pages: 113-129

Dates

published

2021-07-13

Contributors

author

Ryszard Ficek

• Diocese of Rockville Centre

• https://orcid.org/0000-0001-5238-6767

References

• Czaczkowska, Ewa Katarzyna. Kardynał Wyszyński. Biografia. Kraków: Znak, 2013.
• Dębiński, Józef. “Z dziejów Kościoła w PRL w latach 1945-1956.” Ateneum Kapłańskie (2002), 557, 138: 135-144.
• Dudek, Antoni, Ryszard Gryz. Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989). Kraków: Znak, 2003.
• Dziuba, Andrzej Franciszek. Kardynał Stefan Wyszyński. Kraków: WAM, 2010.
• Dziuba, Andrzej Franciszek. “Polityczny wymiar aktywności chrześcijańskiej w nauczaniu Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego.” In: Nauczanie społeczne Kardynała Stefana Wyszyńskiego, red. Andrzej Garbarz. [Materiały z sesji naukowej odbytej w Rzeszowie dnia 28.04.2001], 45-94. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2001.
• Gach, Piotr. “Lubelskie posługiwanie sługi Bożego Stefana Wyszyńskiego.” Wiadomości Archidiecezji Lubelskiej (2001), 75, 4: 1040-1044.
• Goliński, Zdzisław. “Diecezja w latach 1939-1945. Prześladowania niemieckie duchowieństwa w diecezji lubelskiej, cz. 1: Aresztowania, mordy, deportacje.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie (1946), 23, 5: 321-332.
• Goliński, Zdzisław. “Śp. ks. Biskup Władysław Goral sufragan lubelski.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie (1946), 23: 41-46.
• Goliński, Zdzisław. “Wojenne losy gmachów kościelnych.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1946), 23: 184-189.
• Góra, Jan, Jan Grzegorczyk. Skrawek nieba albo o Ojcu i Królu. Poznań: Wydawnictwo Księgarnia Św. Wojciecha, 2001.
• Kostewicz, Tadeusz. “Represje karne wobec osób duchownych w latach 1944-1950.” Niepodległość i Pamięć (1997), 4: 51-86.
• Kowalski, Zdzisław. Muzeum Martyrologii. Lublin: Pod Zegarem, 1986.
• Madajczyk, Czesław. Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Vol. II. Warszawa: PWN, 1970.
• Marczewski, Jarosław Roman. “Pięć lat internowania. Biskup lubelski Marian Leon Fulman na plebanii kościoła kolegiackiego pw. św. Małgorzaty w Nowym Sączu (1940-1945).” Tarnowskie Studia Teologiczne (2015), 34, 2: 5-46.
• Marczewski, Jarosław Roman. “Powojenne losy biskupa Mariana Leona Fulmana.” In: Pater Ecclesiae Lublinensis. Studia w 65. rocznicę śmierci biskupa Mariana Leona Fulmana (1866-1945), red. Jarosław Roman Marczewski, 293-314. Lublin: Wydawnictwo Gaudium, 2010.
• Młynarczyk, Stefan. “Diecezja w latach 1939-1944. Wojenne losy naszych gmachów kościelnych.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1981), 55: 185-187.
• Młynarczyk, Stefan. “Odbudowa katedry lubelskiej.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1981), 55: 153-154.
• Młynarczyk, Stefan. “Troska biskupa o seminarium duchowne lubelskie.” Wiadomości Diecezji Lubelskiej (1981), 55: 142-144.
• Moszyński, Remigiusz, Leopold Policha. Lublin w okresie okupacji (1939-1944) na podstawie badań sądowych Miejskiej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich. Lublin, 1964.
• Noskowa, Albina. “Na drodze do stworzenia PKWN – rola Moskwy.” Pamięć i Sprawiedliwość (2005), 2: 31-50.
• Piłat, Leszek. “Metody działania Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Lublinie wobec Kościoła katolickiego w latach 1944-1949 w świetle zasobów archiwalnych lubelskiej Delegatury Urzędu Ochrony Państwa.” In: Aparat ucisku na Lubelszczyźnie w latach 1944-1956 wobec duchowieństwa katolickiego, red. Zygmunt Zieliński, 93-117. Lublin: RW KUL, 2000.
• “Pismo Kongregacji do Spraw Nadzwyczajnych z 4 III 1946 r., podpisane przez jej sekretarza mons. Dominika Tardiniego.” In: Acta Hlondiana, Materiały do życia i działalności kardynała Augusta Hlonda, Prymasa Polski 1881–1948, red. Stanisław Kosiński, vol. 6, part 15. Ląd 1965–1988, 67 (mps bez sygn. w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego Salezjanów w Lądzie).
• Protokoły wizytacji kanonicznych przeprowadzonych przez biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego w parafiach na terenach obecnej diecezji zamojsko-lubaczowskiej 1946-1938, zebrał, opracował i wstępem poprzedził bp Mariusz Leszczyński. Warszawa: IPN, 2020.
• Pylak, Bolesław. Biskup lubelski, Prymas Tysiąclecia. Lublin: RW KUL, 1999.
• Pylak, Bolesław. Stefan Wyszyński biskup lubelski. Lublin: RW KUL, 2000.
• Reinisch, Jessica “Internationalism in Relief: The Birth (and Death) of UNRRA.” Past and Present (2011), 6: 258-289.
• Romaniuk, Marian Piotr. Życie twórczość i posługa Prymasa Tysiąclecia. Vol. I. Warszawa: PAX, 1994.
• Strzeszewski, Czesław. “Wielki Kanclerz KUL-u.” In: Wspomnienie o Księdzu Stefanie Kardynale Wyszyńskim, 84-87. Lublin: RW KUL, 2001.
• Szwagrzyk, Krzysztof. Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, 1944-1956. Vol. I. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2005.
• Terlecki, Ryszard. Miecz i tarcza komunizmu. Historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2007.
• Wyszyński, Stefan. “Sursum corda. Z kazania do górali tatrzańskich. Zakopane 1957.” In: Idem. Wszystko postawiłem na Maryję, 142-148. Paris: Éditions du Dialogue.
• Wyszyński, Stefan. “Do duchowieństwa (I niedziela Adwentu 1948 r.).” In: Listy Pasterskie Prymasa Polski 1946-1974, 86-89. Paris: Editions du Dialogue.
• Wyszyński, Stefan. “List pasterski do duchowieństwa i wiernych diecezji lubelskiej o nominacji na arcybiskupa metropolitę gnieźnieńsko-warszawskiego.” Wiadomości Diecezjalne Lubelskie (1949), 26, 2: 69-71.
• Wyszyński, Stefan. “Nie oczekujemy życia łatwego. Podczas ingresu do katedry lubelskiej 26.05.1946.” In: Nauczanie społeczne 1946-1981, 9-13.Warszawa: ODISS, 1990.
• Wyszyński. Stefan. “Nowy Rok Boży – 1949 (Lublin, 19 I 1949).” In: Idem. Pro memoria. Zapiski z lat 1948-1949 i 1952-1953. 27-36. Warszawa: Wydawnictwo im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego, 2007.
• Wyszyński, Stefan. Zapiski więzienne. Wrocław: Soli Deo, 1982.
• Zahajkiewicz, Marek Tomasz. “Centralne urzędy i instytucje diecezjalne.” In: Dzieje archidiecezji lubelskiej (1805-2005), red. Marek Tomasz Zahajkiewicz, 51-83. Lublin: RW KUL, 2005.
• Zahajkiewicz, Marek Tomasz. “Zarys historii archidiecezji lubelskiej.” In: Archidiecezja lubelska. Historia i administracja, red. Marek Tomasz Zahajkiewicz, 101-116. Lublin: RW KUL, 2000.

Identifiers

DOI

10.18290/rt21684-4