Cenzuralne perypetie rozprawy O komediach Norwida Ireny Sławińskiej

• Authors: Kamila Budrowska

Title variants

EN

Censorial trials and tribulations of the dissertation O komediach Norwida by Irena Sławińska

Abstracts

EN

On the basis of widely unknown archival sources, this article reconstructs the editorial and censorial history of Irena Sławińska’s would-be habilitation dissertation O komediach Norwida [On Norwid’s Comedies]. It has been established that the researcher completed the dissertation at the end of 1951, and throughout 1952 and the beginning of the following year she made efforts to publish it, in parallel with her efforts to obtain a habilitation degree. The dissertation was withheld at the Lublin branch of the censorship office, only to be finally allowed to be printed after the intervention of Professor Andrzej Wojtkowski – a member of the Parliament of the Polish People’s Republic and at the same time an employee of the Catholic University of Lublin. The reason for the stalling of the book’s publication, as the article states, may have been the authorities’ dislike of the author, the unfavourable timing of the book’s submission for publication, the Catholic publishing house, but also the subject addressed in the book. O komediach Norwida is the only publication by Sławińska published in 1953, which may indicate the existence of a censorship “mark” attached to her name during the Stalinist years.

PL

W artykule, na podstawie nieznanych szerzej źródeł archiwalnych, zrekonstruowane został dzieje edytorskie i cenzuralne niedoszłej rozprawy habilitacyjnej Ireny Sławińskiej O komediach Norwida. Ustalono, że ukończyła ją badaczka w końcu 1951 roku, by przez cały rok 1952 i początek kolejnego zabiegać o jej wydanie, równolegle czyniąc starania o uzyskanie habilitacji. Rozprawę przetrzymano w lubelskim oddziale urzędu cenzury, by ostatecznie, dzięki interwencji profesora Andrzeja Wojtkowskiego – posła na Sejm PRL, a jednocześnie pracownika Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego – udzielić zgody na druk. Przyczyną przetrzymania pracy, jak stwierdzono w artykule, mogła być zarówno niechętnie widziana przez władze autorka, niekorzystny czas zgłoszenia książki do druku, katolickie wydawnictwo, jak i podjęta tematyka. O komediach Norwida to jedyna opublikowana w 1953 roku publikacja Sławińskiej, co wskazywać może na istnienie ciążącego nad nią w latach stalinowskich cenzorskiego „zapisu”.

Keywords

PL

Cyprian Norwid; Irena Sławińska; cenzura; okres stalinowski; Wydawnictwo TN KUL

EN

Cyprian Norwid; Irena Sławińska; censorship; Stalinist period; TN KUL Publishing House

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2023
• Volume: 41
• Pages: 221-238

Dates

published

2023

Contributors

author

Kamila Budrowska

• University of Bialystok

• https://orcid.org/0000000334003966

References

• Bibliografia prac Ireny Sławińskiej. 1933-1976, opr. A. Paluchowski, „Roczniki Humanistyczne”, t. XXIV, 1976, z. 1, s. 5-38.
• Budrowska K., Literatura i pisarze wobec cenzury PRL. 1948-1958, Białystok 2009.
• Budrowska K., Od marca do października. Cenzurowanie literatury pięknej przez GUKPPiW w latach 1953-1956, w: Między śmiercią Stalina a powrotem Gomułki, red. M. Mazur, S. Ligarski, Szczecin 2020, s. 75-87.
• Czarna księga cenzury PRL, Londyn 1977, t. 1-2, bez nazwiska autora lub redaktora.
• Górski K., T. Makowiecki, I. Sławińska, O Norwidzie pięć studiów, Toruń 1949.
• Dakowicz P., Walka ideologiczna z Norwidem i o Norwida, „Pamiętnik Literacki” 2009, z. 2, s. 5-30.
• Dakowicz P., Lecz ty spomnisz, wnuku… Recepcja Norwida w latach 1939-1956. Rzecz o ludziach, książkach i historii, Warszawa 2011.
• Kaczmarek W., Listy Romana Ingardena do Ireny Sławińskie, „Teksty Drugie” 2005, nr 1-2, s. 303-312.
• Kaczmarek W., Z listów Stanisława Pigonia do Ireny Sławińskiej, „Roczniki Humanistyczne” t. LVIII, 2010, nr 1., s. 291-299.
• Kaczmarek W., Człowiek w teatrze świata. Cztery inspiracje Ireny Sławińskiej. Wyspiański – Norwid – Mickiewicz – Claudel, Lublin 2021.
• Kloc A., Cenzurowanie „Kameny” w latach 1956-1958, „Rocznik Lubelski” 2014 (40), s. 198-217.
• Kola A.F., „Obdarowuje Pan nas tutaj ciągle…”. Manfreda Kridla pomoc dla Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, „Archiwum Emigracji” 2010, z. 1-2 (12-13), s. 103-136.
• Kondek S.A., Władza i wydawcy. Polityczne uwarunkowania produkcji książek w Polsce w latach 1944-1949, Warszawa 1993.
• Kościewicz K., Preparowanie dziedzictwa. Pisma Kraszewskiego, Sienkiewicza, Żeromskiego i innych autorów pod cenzorskim nadzorem (1945-1955), Białystok 2019.
• Księga Pamiątkowa ku czci profesora Stanisława Pigonia, red. Z. Czerny i inni, Kraków 1961.
• Między śmiercią Stalina a powrotem Gomułki, red. M. Mazur, S. Ligarski, Szczecin 2020.
• Nowak P., „Kto w życiu myśli, nic nie pisze…”. Krótka historia perlustracji w Polsce, Poznań 2016.
• Romek Z., Cenzura a nauka historyczna w Polsce. 1944-1970, Warszawa 2010.
• Sławińska I., Tragedia w epoce Młodej Polski. Z zagadnień struktury dramatu, Toruń 1948.
• Sławińska I., Oblicze współczesności w komediach Norwida, „Znak”, 1952, nr 1 (31), s. 60-70 .
• Sławińska I., O komediach Norwida, Lublin 1953.
• Sławińska I., Szlakami moich wód…, Lublin 1997.
• Smulski J., Pękanie lodów (Krótkie formy narracyjne w literaturze polskiej lat 1954-1955), Toruń 1995.
• Starnawski J. , Andrzej Wojtkowski (1981-1975) jako historyk polskiej literatury i kultury, „Roczniki Humanistyczne” 1997, z. 1, s. 271-286.
• Świat jako spektakl. Irenie Sławińskiej na dziewięćdziesiąte urodziny, red. W. Kaczmarek, Lublin 2003.
• Wojtyła K., Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera, Lublin 1959.
• Zawadzka J., Irena Sławińska, w: Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny, red. J. Czachowska, A. Szałagan, Warszawa 2001, t. 7, s. 321 -325.
• Zieliński T., Sofokles i jego twórczość tragiczna, Kraków 1928.

Identifiers

DOI

10.18290/sn2341.12

Biblioteka Nauki

31233696