Libelt – Gołuchowski – Ziemięcka. Zapoznane tropy Norwidowych związków z filozofią polską

• Authors: Magdalena Woźniewska-Działak

Title variants

EN

Libelt – Gołuchowski – Ziemięcka. The forgotten tropes of Norwid’s links to Polish philosophy

Abstracts

EN

This article attempts to shed light on the forgotten tropes of Norwid’s links to Polish philosophy. The author indicates that the most frequently commented upon influence of August Cieszkowski on the thought of the author of Promethidion does not exhaust the richness of ideological contexts of Norwid’s writings. While constructing his role as a national and social poet in the 1840s, Norwid entered into a creative dialogue with national philosophy. He did not aspire to develop an independent, original position of a strictly philosophical nature, but in his poetry (especially in his discursive poems) he consciously drew on the achievements of his era. In this article, the author calls for research into the possible influences or inspirations of the thought of Polish philosophers on Norwid’s work to take into account figures such as Karol Libelt, Józef Gołuchowski and Eleonora Ziemięcka. Norwid knew all of them personally. He held the author of Zarysy filozofii katolickiej [The Outlines of Catholic Philosophy] in high esteem. There are many indications that the inclusion of Libelt, Gołuchowski and Ziemięcka in the reflection on the works of the young Norwid allows researchers to create a more complete map of contexts for the identification of their ideological background.

PL

Artykuł stanowi próbę oświetlenia zapoznanych tropów Norwidowych związków z filozofią polską. Autorka wskazuje, iż najczęściej komentowany wpływ Augusta Cieszkowskiego na myśl autora Promethidiona nie wyczerpuje potencjału pytań o bogactwo ideowych kontekstów pisarstwa Norwida. Konstruując swą rolę jako poety narodowego i społecznego, Norwid wchodził w latach 40. XIX wieku w twórczy dialog z filozofią narodową. Nie aspirował do wypracowania samodzielnego, oryginalnego stanowiska o charakterze sensu stricto filozoficznym, ale w swej poezji (zwłaszcza w swych poematach dyskursywnych) świadomie korzystał z dorobku swej epoki. W artykule autorka upomina się o uwzględnienie w badaniach nad możliwymi wpływami bądź inspiracjami myśli filozofów polskich na twórczość Norwida o osoby – Karola Libelta, Józefa Gołuchowskiego i Eleonory Ziemięckiej. Wszystkich wymienionych myślicieli Norwid znał osobiście. Autorkę Zarysów filozofii katolickiej darzył wielkim szacunkiem. Wiele wskazuje na to, że uwzględnienie Libelta, Gołuchowskiego i Ziemięckiej w refleksji nad twórczością młodego Norwida pozwala zbudować pełniejszą mapę kontekstów właściwych dla identyfikacji jej ideowego zaplecza.

Keywords

PL

Norwid; filozofia narodowa; historiozofia romantyczna; poezja XIX wieku

EN

Norwid; national philosophy; Romantic historiosophy; 19th-century poetry

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2023
• Volume: 41
• Pages: 59-82

Dates

published

2023

Contributors

author

Magdalena Woźniewska-Działak

• Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw

• https://orcid.org/0000000290412345

References

• Blachnio J. R., Poglądy filozoficzne Eleonory Ziemięckiej na tle sporów ideowych połowy XIX wieku, Bydgoszcz 1997.
• Gadamska-Serafin R., Norwid a personalizm chrześcijański I połowy XX wieku, „Colloquia Litteraria” 2019, nr 1, s. 229-298.
• Halkiewicz-Sojak G., Nawiązane ogniwo. Studia o poezji Cypriana Norwida i jej kontekstach, Toruń 2010.
• Harassek S., Józef Gołuchowski. Zarys życia i filozofii, „Prace Historyczno-Literackie”, nr 22-23, Kraków 1924.
• Makuch D.W., Przeciwko pozorom rozumu. Eleonora Ziemięcka i opozycje myśli nowoczesnej, „Kronos” 2018, s. 227-257.
• Pieróg S., Pokusa ideologii. Studia i szkice o filozofii polskiej epoki romantyzmu, Warszawa 2020.
• Sajdek W., Program wychowania kobiet wedle wskazówek Eleonory Ziemięckiej, w: Niepodległościowe koncepcje i programy wychowania przełomu XIX i XX wieku, I Seminarium Polskiej Myśli Pedagogicznej Myśl o wychowaniu dla Polski niepodległej 1863-1914/18, red. B. Gola, D. Jagielsk, J. Kostkiewicz, Kraków 2015.
• Samsel K., Cyprian Norwid wobec projektu historiozoficznego Augusta Cieszkowskiego, „Tekstualia” 2017, nr 3 (50), s. 5-22.
• Skoczyński J., Woleński J., Historia filozofii polskiej, Kraków 2010.
• Trojanowicz Z., Rzecz o młodości Norwida, Poznań 1968.
• Trojanowiczowa Z., Na wielkopolskim tropie Norwida, w: tejże, Romantyzm. Od poetyki do polityki. Interpretacje i materiały, wybór i redakcja A. Artwińska, J. Borowczyk, P. Śniedziewski, Kraków 2010.
• Walicki A., Filozofia a mesjanizm. Studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego, Warszawa 1970.
• Walicki A., Między filozofią, religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu, Warszawa 1983.
• Woźniakiewicz-Dziadosz M., Elenora Ziemięcka (1815-1869), w: Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831-1863, t. II, red. M. Janion, M. Dernałowicz, M. Maciejewski, Kraków 1988, s. 743-767.
• Zabieglik S., Józef Gołuchowski – profesor filozofii w Wilnie, „Principia” 2003, t. 35-36.
• Ziołowicz A., Poszukiwanie wspólnoty. Estetyka dramatyczności a więź międzyludzka w literaturze polskiego romantyzmu (preliminaria), Kraków 2011.
• Ziołowicz A., Od ideału do dzieła. Z problematyki procesu twórczego w polskiej estetyce połowy XIX wieku, w: Eklektyzmy, synkretyzmy, uniwersa. Z estetyki dzieła epoki oświecenia i romantyzmu, red. A. Ziołowicz i R. Dąbrowski, Kraków 2014, s. 431-449.
• Ziołowicz A., We wspólnym świecie. Studia o myśli, wyobraźni i postawie społecznej Cypriana Norwida, Kraków 2022.

Identifiers

DOI

10.18290/sn2341.4

Biblioteka Nauki

31233699