Norwid i Edmund Chojecki-podróżnik

• Authors: Renata Gadamska-Serafin

Title variants

EN

Norwid and Edmund Chojecki – the traveler

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jedną z ważniejszych osób w gronie znajomych Norwida, już w latach warszawskich, a później paryskich, był pisarz Edmund Chojecki (Charles Edmond). Ich przyjaźń zawiązała się w Warszawie w latach czterdziestych XIX wieku i trwała przez całe życie (przynajmniej do lat siedemdziesiątych), choć jej zachowane ślady epistolarne są nieliczne. Przedmiotem szkicu są relacje podróżnicze Chojeckiego i ich inspirujący wpływ na Norwida: wycieczka Edmunda z hr. Branickim na Krym (Wspomnienia z podróży po Krymie, Warszawa 1845), podróż do mórz północnych z ks. Napoleonem (Voyage dans les mers du Nord, Paris 1857), pobyt Chojeckiego w Egipcie na przełomie lat 1850/1851 i wreszcie jego udział w organizacji ekspozycji egipskiej (w charakterze komisarza generalnego) na Wystawie Światowej w Paryżu w roku 1867 (L’Égypte à l’Exposition universelle de 1867, Paris 1867). Najważniejszym owocem tej inspiracji jest dramat Kleopatra i Cezar Norwida oraz jego zbiór rysunków egipskich w Albumie Orbis (I).

EN

One of Norwid’s most significant acquaintances, already in the Warsaw period, and later in Paris, was the writer Edmund Chojecki (Charles Edmond). Their friendship started in Warsaw in the 1840s and lasted for a lifetime (at least until the 1870s), although its preserved epistolary traces are scarce. This sketch focuses on Chojecki’s travelling reports and their inspiring influence on Norwid: Edmund’s trip with Count Branicki to the Crimea (Wspomnienia z podróży po Krymie, Warszawa 1845), a journey to the North Seas with Prince Napoleon (Voyage dans les mers du Nord, Paris 1857), Chojecki’s sojourn in Egypt at the turn of 1851, and finally his involvement in the setting up of the Egyptian exhibition (as the commissioner general) at the 1867 World Exhibition in Paris (L’Égypte à l’Exposition universelle de 1867, Paris 1867). The most important outcome of this inspiration is Norwid’s drama Kleopatra i Cezar and his collection of Egyptian drawings in the album Orbis (I).

Keywords

PL

Cyprian Norwid; Edmund Chojecki (Charles Edmond); podróże romantyków; przyjaźnie Norwida; Kleopatra i Cezar; Wystawa Światowa w Paryżu 1867; Orient romantyków; Cyprian Norwid; Edmund Chojecki (Charles Edmond); podróże romantyków; przyjaźnie Norwida; Kleopatra i Cezar; Wystawa Światowa w Paryżu 1867; Orient romantyków

EN

Cyprian Norwid; Edmund Chojecki (Charles Edmond); travels of the Romantics; Norwid’s friendships; Kleopatra i Cezar; World Exhibition in Paris in 1867; the Orient of the Romantics

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Norwidiana
• Year: 2020
• Volume: 38
• Pages: 183-226

Dates

published

2020-12-29

Contributors

author

Renata Gadamska-Serafin

• Jagiellonian University in Kraków, Poland

References

• Carr E.H., The Romantic Exiles: a Nineteenth Century Portrait Gallery, London 1933.
• Çelik Z., Displaying the Orient: Architecture of Islam at Nineteenth-Century World’s Fairs. Berkeley–Los Angeles–Oxford 1992.
• Chaplain J., [Nota o książce:] Emmanuel Desurvire „Karol Edmund Chojecki, polski patriota, odkrywca, żołnierz, dramaturg, powieściopisarz, publicysta, bibliotekarz…”. „Studia Polonistyczne” 49(2014), s. 223-225.
• Charles E., Correspondance, oprac. E. Desurvire, Paris 2014.
• Charles E., Voyage dans les mers du Nord à bord de la corvette La Reine Hortense, Paris 1857.
• Chojecki A., Chojecki Edmund Franciszek Maurycy, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. III, red. J. Brożek, F. Chwalczewski, Kraków 1937, s. 391-392.
• Czapska M., Miłosierdzie na miarę klęsk, Londyn 1954.
• Czarnomorska J., Norwidiana w korespondencji Marii Trębickiej, „Studia Norwidiana” 9-10: 1991-1992, s. 133-163.
• Czartkowski A., Cyprian Norwid a Ksawery Branicki, „Kurier Warszawski” 113(1933), nr 140, s. 4-6.
• Dąbrowicz E., „Piękno powszechne”. Norwid wobec wystaw światowych, [w:] Piękno wieku dziewiętnastego. Studia i szkice z historii literatury i estetyki, red. E. Nowicka, Z. Przychodniak, Poznań 2008, s. 107-126.
• Desurvire E., Charles Edmond Chojecki. L’Oeuvre et la Vie, Saint-Escobille 2014.
• Desurvire E., Charles Edmond Chojecki. Patriote polonais, explorateur, soldat, poète, dramaturge, romansier, journaliste, bibliothécaire, t. I-VI, Saint-Escobille 2011-2014.
• Desurvire E., Francuska twórczość teatralna Charles’a Edmonda, przeł. P. Śniedziewski, „Prace Polonistyczne” 70(2015), s. 51-80.
• Desurvire E., La comtesse Laura Czosnowska ou le malheureux destin d’une lionne. „Studia Norwidiana” 32(2014), s. 207-231.
• Exposition universelle de 1867 à Paris. Documents iconographiques, Paris 2008.
• Faleński F., Wspomnienia z mojego życia, oprac. J. Rudnicka, „Archiwum Literackie. Miscellanea z pogranicza XIX i XX wieku”, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964.
• Flaubert et Charles Edmond, leur correspondance (1857–1877), oprac. Z. Markiewicz, Paris 1967.
• J.S., Listy z wystawy paryskiej, „Dziennik Poznański” 1867.
• Janion M., Skald jako poeta romantyczny, [w:] Zwierciadła północy: związki i paralele literatur polskiej i skandynawskiej, t. I, red. M. Janion, N. Åke Nilsson, A. Sobolewska, Warszawa 1991.
• Kamionka-Straszak J., „Barbarzyński” heroizm i tkliwa melancholia. Literatura skandynawska w polskich almanachach dobry romantyzmu, [w:] Zwierciadła północy. Związki i paralele literatur polskiej i skandynawskiej, t. I, red. M. Janion, N. Åke Nilsson, A. Sobolewska, Warszawa 1991, s. 60-87.
• Kasperski E., Dyskursy romantyków. Norwid i inni, Warszawa 2003.
• Lijewska E., O dwóch Quidamach. Norwid – Kierkegaard, [w:] „Quidam”. Studia o poemacie, red. P. Chlebowski, Lublin 2011, s. 256-257.
• Lijewska E., Profetyczny ironista na przełomie epok, „Roczniki Kulturoznawcze” 7(2016), nr 3, s. 81-98.
• Lijewska E., Zakon rycerski czy „kolonia karna”? Norwid w Domu św. Kazimierza, [w:] Biografie romantycznych poetów, red. Z. Trojanowiczowa, J. Borowczyk, Poznań 2007, s. 277-285.
• Mariette A., „Document”. Communications on the Egyptian Exhibition of 1867 (Murassallat bi khousus maarad al Masri li aam 1867), Cairo 1866.
• Mariette A., Exposition universelle de 1867. Description du Parc egyptien, Paris 1867.
• Mariette A., Karnak, étude topographique et archéologique, Paris 1858.
• Markiewicz Z., Charles Edmond – voyageur et comparatiste oublié, [w:] Études de littérature étrangère et comparée. Connaissance de l’étranger, Paris 1964, s. 292-300.
• Markiewicz Z., Charles Edmond Chojecki collaborateur de Sainte-Beuve, [w:] Mélanges de Littérature Comparée et de Philologie, Warszawa 1967, s. 337-343.
• Markiewicz Z., Charles Edmond Chojecki et son activité dans le camp des démocrates (1847– 1899), „Acta Poloniae Historica” 37(1978), s. 163-174.
• Markiewicz Z., Charles Edmond Chojecki intermédiare entre le monde slave et la France, „Canadian Slavonic Papers” 9(1967), nr 1, s. 122-130.
• Markiewicz Z., La servitude sans grandeur d’un écrivain bilingue (Ch. Edmond Chojecki), [w:] Actes du VIè Congrès de l’Association Internationale de Littérature Comparée, La Hague–Paris 1966.
• Markiewicz Z., Les relations de Charles Edmond avec Herzen et les émigrés (1849–1867), „Annali dell’Istituto Universitario Orientale. Sezione Slava” 7(1964), s. 127-136.
• Niewczas Ł., Norwid – Branicki – Matejko – Berezowski, „Studia Norwidiana” 34: 2016, s. 125-138.
• Nour A., Egyptian-French Cultural Encounters at the Paris Exposition Universelle of 1867.
• Piotrowski B., Edmunda Chojeckiego wyprawa na Islandię w 1856 r. [Seria „Materiały o Islandii”, z. 53], Warszawa 1982.
• Podróże i podróżopisarstwo w polskiej literaturze i kulturze XIX wieku. Studia i szkice, red. A. Kowalczyk, A. Kwiatek, Kraków 2015.
• Quatremère de Quincy A., De l’architecture égyptienne considérée dans son origine, ses principes et son gôut, et comparée sous les mêmes rapports à l’architecture grecque, Paris 1803.
• Skrodzki E., Wieczory piątkowe i inne gawędy, wstęp i oprac. M. Opałek, Warszawa 1962.
• Słabczyńscy W. i T., Słownik podróżników polskich, Warszawa 1992.
• Słabczyński T., Słownik polskich podróżników i odkrywców, Warszawa 2017.
• Smoleński T., Egipskie norwidiana, „Ateneum Polskie” 2(1908), nr 1, s. 105-115.
• Syski A., Zakład Św. Kazimierza w Paryżu. Szkic historyczny, Łuck 1936.
• Szczepański J., Weterani powstań narodowych w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu, Warszawa 2011.
• Trojanowiczowa Z., Dambek Z., Kalendarz życia i twórczości Cypriana Norwida, t. I: 1821-1860, Poznań 2007.
• Trojanowiczowa Z., Lijewska E., Kalendarz życia i twórczości Cypriana Norwida, t. II: 1861-1883, Poznań 2007.
• Vetter D., Islandia albo krótkie opisanie wyspy Islandyji, oprac. D. Rott, Katowice 1997.
• Westermark K., Między wyobrażonym a realnym końcem świata. Islandia w „Voyage dans les mers du nord” Edmunda Chojeckiego, [w:] Romantycy na krańcach świata. Podróże egzotyczne i peregrynacje wewnętrzne, red. E. Modzelewska, P. Sobol, Kraków 2015, s. 63-76, http://www.akademicka.pl/ebooks/free/9c0f2c234805e35b70d546f0cb05e3c2.pdf (dostęp: 20.11. 2018).
• Wężyk W., Podróże po starożytnym świecie, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1957.
• Żwirkowska E., Jeszcze o egipskiej tragedii Cypriana Norwida, „Studia Norwidiana” 12-13(1994-1995), s. 243-261.
• Żwirkowska E., Tragedia kultur. Studium o tragedii historycznej C. K. Norwida „Kleopatra i Cezar”, Lublin 1991.

Identifiers

DOI

10.18290/sn.2038-13