Salezjanie polscy – kapelani wojskowi i duszpasterze na obczyźnie

• Authors: Jan Pietrzykowski

Title variants

EN

Polish Salesians – Military Chaplains and Priests in Foreign Lands

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Salezjanie polscy duszpasterstwo polowe traktowali jako sezonową działalność dobroczynną świadczoną bliźnim. W zdecydowanej większości była to inicjatywa oddolna poszczególnych księży, którą tolerowali przełożeni zakonni. Podczas pierwszej wojny światowej praca salezjanów przebywających w Europie Zachodniej ograniczała się zasadniczo do opieki nad rodakami przebywającymi w obozach jenieckich czy szpitalach. W czasie drugiej wojny światowej księża poza krajem byli już na etatach kapelanów wojskowych zarówno wśród internowanych Polaków na Węgrzech, jak i na bojowym i tułaczym szlaku od Związku Sowieckiego, poprzez Włochy, do Wielkiej Brytanii. Większość z tych księży pozostała wśród żołnierzy kombatantów: w Anglii i w Stanach Zjednoczonych.

EN

Polish Salesians regarded field priesthood as a seasonal charitable activity performed for the sake of neighbours. It was mostly a rank-and-file initiative of particular priests, which was tolerated by monastic superiors. During the First World War the work of the Salesians staying in Western Europe basically consisted in taking care of their compatriots in POW’s camps or hospitals. During the Second World War the priests staying away from Poland already worked as army chaplains both among the interned Polish people in Hungary and on a wandering and combat trail leading from the Soviet Union through Italy to Great Britain. Most of those priests stayed among combatant soldiers in England or the United States.

Keywords

PL

salezjanie; kapelani wojskowi; emigracja; salezjanie; kapelani wojskowi; emigracja

EN

Salesians; army chaplains; emigration

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2020
• Volume: 41
• Pages: 179-195

Dates

published

2020-11-27

Contributors

author

Jan Pietrzykowski

• Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw

• https://orcid.org/0000-0001-5414-3902

References

• Bresler F., In was the cold war era of spies and traitors, „Sunday Express” 6 VI 1975, s. 8-9.
• Ciechalski A., Ziółkowski B., Antonowicz Ignacy Tadeusz (SDB) (1980-1941), salezjanin, kapelan Armii Polskiej gen. J. Hallera, profesor teologii, dyr. salezjańskich zakładów naukowych, męczennik z Auschwitz, kandydat na ołtarze, w: Kazimierz Wielki oraz niepospolici z Kowala i okolic. Słownik biograficzny. Kalendarium, red. Z.J. Zasada, B. Ziółkowski, Włocławek–Kowal: Lega 2006, s. 36-37.
• Draus J., Oświata i nauka polska na Bliskim Wschodzie 1939-1950, Lublin: TN KUL 1983.
• Dzwonkowski R., Leksykon polskiego duchowieństwa represjonowanego w ZSRS 1939-1988, Lublin: TN KUL 2003.
• Gajda J., Ks. kapelan płk Jan Merta SDB we wspomnieniach, „Nasza Przeszłość” 2015, t. 123, s. 265-277.
• Grzyb J., Wspomnienie pośmiertne, Lublin 1998 (mps).
• Historia prowincji św. Jacka Towarzystwa Salezjańskiego w Polsce. Z lat wojennych 1939-1945, red. J. Ślósarczyk, t. III-IV, Pogrzebień 1966 (mps).
• Isfahan miasto polskich dzieci, red. I. Beaupré-Stankiewicz [i in.], Londyn 1988.
• Kamiński F., Moja droga do kapłaństwa, Warszawa: Wydawnictwo Nowy Świat 2004.
• Kant B., Księga męczeństwa salezjanów polskich, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie 2012.
• Kant B., Salezjanie polscy na misjach, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie 2005.
• Kantak K., Dzieje uchodźstwa polskiego w Libanie 1943-1950, Bejrut: Cedr i Orzeł 1955.
• Knothe J., Niedaleko Damaszku, Warszawa: Iskry 1961.
• Kosiński S., Działalność polskich salezjanów na emigracji w latach 1893-1975, w: Idąc tedy nauczajcie. Sto lat misji salezjańskich, red. S. Pruś, Kraków–Łódź: Towarzystwo Salezjańskie 1976, s. 102-120.
• Krahel T., Martyrologium duchowieństwa archidiecezji wileńskiej 1939-1945, Białystok: Wydawnictwo BUK 2017.
• Nabywaniec S., Posługa duszpasterska na frontach I wojny światowej, „Resovia Sacra” 23(2016), s. 213-228.
• Nekrolog salezjanów polskich 1891-1976, Kraków–Łódź: Towarzystwo Salezjańskie 1976 (mps).
• Ostoja-Mitkiewicz M., „Wojna jest grzechem”. Przykłady braterstwa polsko-węgierskiego w okresie II wojny światowej, Warszawa: Neriton 2001.
• Pamiątka uroczystości srebrnego jubileuszu ks. Józefa Dryżałowskiego 1938-1963, Roma 1963.
• Pietrzykowski J., Relacje na obczyźnie księdza Artura Słomki SDB z prymasem Polski kardynałem Augustem Hlondem w latach 1939-1945, w: Kardynał August Hlond Prymas Polski na nowo odczytany, red. W. Królikowski, G. Paprotna, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie 2017, s. 187-207.
• Pietrzykowski J., Salezjanie w Polsce 1945-1989, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie 2007.
• Pietrzykowski J., Symior Jan (1879-1959), salezjanin, rektor Polskiej Misji Katolickiej w Londynie, w: Polski Słownik Biograficzny, red. B. Swolkień, J. Syska, t. 46, z. 189, Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN 2009, s. 239.
• Pietrzykowski J., Świda Andrzej SDB, w: Słownik biograficzny polskich archiwistów kościelnych, red. J. Marecki, t. I, Kraków: Wydawnictwo Unum 2017, s. 166-168.
• Pietrzykowski J., Un secolo di presenza di salesiani Polacchi fra gli emigranti. Cenni storici, „Ricerche Storiche Salesiane” 1999, nr 1(34), s. 163-173.
• Pietrzykowski J., Zasłużeni dla Aleksandrowa Kujawskiego, w: Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim 1919-2009. Studia i materiały źródłowe, red. J. Wąsowicz, Piła: Wydawnictwo Salezjańskie 2009, s. 89-101.
• Rodzina salezjańska w Polsce. Wykaz domów i osób, red. L. Kaliński, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie 1988.
• Słomka A., Na włoskiej ziemi, w: Udział kapelanów wojskowych w drugiej wojnie światowej, red. J. Humeński, Warszawa: ATK 1984, s. 209-234.
• Słomka A., Wspomnienia. U salezjanów w Sacro Cuore, Ramsey 1967 (mps).
• Szczygielski R., Działalność salezjanów polskich na rzecz emigracji londyńskiej 1894-1967, Lublin 2001 (mps, Biblioteka WSD w Lądzie nad Wartą).
• Świda A., Inspektorzy polskich prowincji salezjańskich, cz. 4, Warszawa: Salezjański Ośrodek Misyjny 1990.
• Świda A., Okruchy własnych wspomnień, Łódź 1985 (mps).
• Wilk S., Słomka Artur (1906-1991), salezjanin, kapelan, duszpasterz polonijny w USA, w: Polski Słownik Biograficzny, red. H. Markiewicz, t. 38, z. 156, Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN 1997, s. 654-655.
• Wirth M., Da Don Bosco ai nostri giorni. Tra storia e nuove sfide, Roma: LAS 2000.
• Wykaz Placówek i Współbraci Polskich Prowincji Towarzystwa Salezjańskiego 1978-1989, Kraków–Łódź (mała poligrafia).
• Żurawiński J., Śp. ks. dziekan Józef Dryżałowski, „Gazeta Niedzielna” [Londyn] 27 X 1968.
• Żurek W., „Jeńcy na wolności”. Salezjanie na terenach byłego ZSSR po II wojnie światowej, Kraków: Poligrafia Salezjańska 1998.

Identifiers

DOI

10.18290/sp2041-10