Stacja misyjna „Polonia” w Transwalu (1885-1914) na podstawie prasy Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Królestwie Polskim

• Authors: Renata Lesiakowska

Title variants

EN

The Polonia Mission Station in the Transvaal Republic (1885-1914) as Covered in the Press of the Lutheran Church in the Kingdom of Poland

Abstracts

EN

“Take up the White Man’s burden...,” these words from of the well-known poem by Rudyard Kipling created a specific ideological banner wielded by the 19th-century colonial states. However, it is common property that the reality was far from the idea of service espoused by the poet, and the European empires did not “send forth the best ye breed” to attend to the needs of indigenous peoples. In that reality, particularly noteworthy were the attitudes of individuals who, somewhat contrary to the contemporary mindset, sought to recognise the subjectivity of indigenous tribes and communities and wished to encourage them to change rather than imposing anything. Some of such individuals were the founders and staff of the Polonia Mission Station operated as a splinter of cooperation between the Lutheran Church in the Kingdom of Poland and the Hermannsburg Mission. The facility was located in South Africa, 30 km northwest of Pretoria, and operated thanks to contributions from the faithful. This initiative of the relatively small Lutheran community in the Polish territory under the Russian rule remains almost unknown.

PL

„Dźwignij brzemię białego człowieka…” – te słowa słynnego utworu Rudyarda Kiplinga (The White Man’s Burden) stanowiły swoisty sztandar ideowy XIX-wiecznych państw kolonialnych. Jednak, jak wiadomo, rzeczywistość daleka była od wspominanego w tymże utworze służenia, a imperia europejskie nie wysyłały „swych najlepszych synów” po to, by otaczali rdzenną ludność troskliwą opieką. W tych realiach tym bardziej interesujące stają się postawy osób, które – poniekąd wbrew mentalności epoki – starały się dostrzegać podmiotowość plemion i społeczności tubylczych, chciały przekonywać, a nie zmuszać do zmian. Do nich zaliczyć należy twórców i pracowników stacji misyjnej „Polonia”, prowadzonej w ramach współpracy Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Królestwie Polskim z misją hermannsburską. Placówka położona była w Afryce Południowej, 30 km na północny zachód od Pretorii i utrzymywała się dzięki składkom wiernych. Ta inicjatywa stosunkowo niewielkiej społeczności luterańskiej ziem polskich zaboru rosyjskiego pozostaje niemal nieznana.

Keywords

PL

Kościoły protestanckie; stacja misyjna „Polonia”; Transwal; Afryka Południowa

EN

Lutheran Church; Transvaal; South Africa; Polonia Mission Station

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Studia Polonijne
• Year: 2021
• Volume: 42
• Pages: 99-115

Dates

published

2021

Contributors

author

Renata Lesiakowska

• Maria Curie-Skłodowska University in Lublin

• https://orcid.org/000000023972022X

References

• Alabrudzińska E., Juliusch Bursche (1862-1942) – zwierzchnik Kościoła ewangelicko-augsburskiego w Polsce. Biografia, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2010.
• Bębnik G., Ostatnia walka Afrykanerów, Biała Podlaska: Oficyna Wydawnicza „Rekonkwista” 2004.
• Dove K., Deutsch Südwestafrika, Berlin: Wilhelm Süsserott 1913.
• Gastpary W., Historia Kościoła. Okres nowożytny (do pierwszej wojny światowej), Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna 1971, s. 278-279.
• Getka-Kenig M., Antoni Zwoliński, ludwisarz warszawski z przełomu XIX i XX wieku, „Almanach Warszawy” 2020, t.13, s. 81-100.
• Kipling R., The Collected Poems of Rudyard Kipling, [b.m.w.] 1999.
• Kłaczkow J., Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce w latach 1945-1989, [w:] Kościoły luterańskie na ziemiach polskich (XVI-XX w.), t. III: W ramach Rzeczpospolitej, państw ościennych i na emigracji, red. J. Kłaczkow, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2012, s.175-219.
• Kłaczkow J., Protestanckie wydawnictwa prasowe na ziemiach polskich w XIX i pierwszej połowie XX wieku, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2008.
• Korzeniowski M., Latawiec K., Tarasiuk D., Uchodźstwo polskie w Rosji w latach I wojny światowej w świetle dokumentów, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2018.
• Kneifel E., Geschichte der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Niedermarschacht über Winsen/Luhe: Selbstverlag 1965.
• Kneifel E., Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging: Selbstverlag des Verfassers 1968.
• Latourette K.S., The Christian missionary movement of the nineteenth and twentieth centurie, „The Catholic Historical Review” 23(1937), nr 2, s.153-159.
• Matera R., Taktyka prezydenta Paulusa Krugera wobec Wielkiej Brytanii w latach 1883-1890, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 1999, t. 65, s. 31-49.
• Proske W., Zur politischen Bedeutung der Hermannsburger Mission in Botswana, „Zeitschrift für Religions- und Geistesgeschichte” 41(1989), nr 3, s. 248-259.
• Pruss W., Społeczeństwo Królestwa Polskiego w XIX i początkach XX wieku, cz. 1, Narodowości, wyznania, sekty, organizacje kościelne, „Przegląd Historyczny” 68(1977), nr 2, s. 259-288.
• Różański J., Główne dziedziny inkulturacji, „Studia Theologica Varsaviensia” 49(2011), nr 2, s. 43-78.
• Rüther K., Der Streit um Englisch als Unterrichtsfach im lutherischen Missionsschulen Südafrikas (1895-1910). Impulse für eine Geschichte, [w:] Mission Global, red. R. Habermas, R. Hölzl, Böhlau: Böhlau Verlag 2014, s. 91-110.
• Sosnowska J., Działalność duszpasterska i społeczna pastora Rudolfa Gustawa Gundlacha (1850-1922). Przyczynek do historii dobroczynności w Łodzi, „Studia z Historii Społeczno- Gospodarczej XIX i XX Wieku” 10(2012), s. 87-103.
• Szkutnik P., Sprowadzanie użytecznych cudzoziemców. Osadnicy w zachodniej części Królestwa Polskiego w pierwszej połowie XIX wieku na przykładzie przodków autora, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2013, nr 3, s. 409-422.
• Szlanta P., Opinia publiczna Królestwa Polskiego wobec wojny burskiej, „Przegląd Historyczny” 91(2000), nr 4, s. 535-550.
• Zins H., Cecil Rhodes i powstanie protektoratu Beczuany w 1885 roku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sectio F, 1997/1998, t. 52/53, s. 225-236.
• Zins H., Cecil Rhodes. Ekspansja brytyjska w Afryce pod koniec XIX wieku, Gdańsk: Polnord. Wydawnictwo Oskar 2000.
• Żukowski A., Polskie nazwy w Afryce Południowej (na tle nazewnictwa pochodzenia europejskiego), „Poradnik Językowy” 1996, z. 3, s. 57-63.

Identifiers

DOI

10.18290/sp2142.5

Biblioteka Nauki

1956370