Problemy metodologiczne futurologii jako „dyscypliny naukowej”

• Authors: Arkadiusz Kołodziej

Title variants

Problemy metodologiczne futurologii jako „dyscypliny naukowej”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wiek XX obok rosnącego tempa zmian przynosi dynamiczny rozwój nauki. Połączenie tych czynników tworzy zapotrzebowanie oraz nadzieję na racjonalne, skuteczne i naukowe poznanie przyszłości. Część tych nadziei zogniskowała się wokół futurologii jako dyscypliny ukierunkowanej nie tylko na badanie, ale także na kształtowanie przyszłości. Mimo dynamicznego rozwoju działalności prognostycznej, licznych badań i publikacji, futurologia nie uzyskała jednak miana pełnoprawnej i niebudzącej metodologicznych wątpliwości dyscypliny naukowej. Niniejszy tekst przedstawia podstawowe problemy metodologiczne związane z unaukowieniem studiów nad przyszłością, sposoby rozumienia futurologii jako odrębnej dyscypliny oraz paradygmaty postrzegania przyszłości. Rozważania te zostaną uzupełnione o kilka przykładów prognostycznych obrazujących potencjał studiów nad przyszłością w obrębie nauk społecznych.

EN

The twentieth century brings the growing pace of change and dynamic development of science. The combination of these factors creates both demand and hope for a rational, effective and scientific knowledge of the future. Some of these hopes have focused on futurology as a discipline oriented not only on research, but also on shaping the future. The dynamic development of predictive scientific activities, numerous studies and publications did not result however in full recognition of futurology as a scientific discipline. This text presents the basic methodological problems of studies on the future, ways of understanding the futurology as a separate discipline, perspectives and paradigms in futures studies. These considerations will be complemented by a few examples showing the prognostic potential of futures studies in the social sciences.

Keywords

PL

futurologia; prognoza; metodologia; studia nad przyszłością; futurologia; prognoza; metodologia; studia nad przyszłością

EN

futurology; forecast; methodology; futures studies

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2017
• Issue: 61
• Pages: 99-112

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Arkadiusz Kołodziej

References

• Baade F. (1962), Rok 2000. Ku czemu zmierza świat?, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Bőnisch A. (1980), Futurologia – jej funkcje i cele, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Czarkowski A. (1986), Typologia prospektywnego myślenia, „Studia Socjologiczne”, nr 3(102), s. 17–37.
• Enzer S. (1976), Zastosowanie połączonych metod – delfickiej i wzajemnego oddziaływania – do badań przyszłości, [w:] A. Siciński, J. Gzula (red.), Problemy metodologii prognozowania, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 220–249.
• Flechtheim O. K. (1980), Der Kampf um die Zukunft. Futurologie, Verlag J. H. W. Dietz Nachf. GmbH, Bonn, Berlin.
• Frankfort-Nachmias Ch., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Frelek R. (1970), Europejskie prognozy, Wydawnictwo Interpress, Warszawa.
• Halpern P. (2004), Na tropach przeznaczenia. Z dziejów przewidywania przyszłości, Wydawnictwo CiS, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• Hirszowicz M. (1998), Spory o przyszłość, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
• Jantsch E. (1976), Metody prognozowania technicznego, [w:] A. Siciński, J. Gzula (red.), Problemy metodologii prognozowania, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 23–217.
• Karpiński A. (2009), Co trzeba wiedzieć o studiach nad przyszłością, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Kołodziej A. (2015), Prognozowanie zjawisk społecznych w obrębie socjologii – nadzieje, możliwości, ocena trafności, [w:] I. Sobieraj, A. Kołodziej (red.), Prognoza, interwencja i ewaluacja w naukach społecznych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń, s. 11–27.
• Kosow H., Gaßner R. (2008), Methods of future and scenario analysis. Overview, assessment, and selection criteria, Dt. Inst. für Entwicklungspolitik, Bonn.
• Kuosa T. (2011), Evolution of futures studies, “Futures”, no. 43, s. 327–336.
• Lem S. (1970), Fantastyka i futurologia, T. I, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Linstone H. A. (2002), Corporate planning, forecasting, and the long wave, “Futures”, no. 34, s. 317–336.
• Malthus T. (1798), An Essay on the Principle of Population, Printed for J. Johnson, in St. Paul’s Church-Yard, London.
• Mannheim K. (1985), Ideologia i utopia, [w:] A. Chmielecki, S. Czerniak, J. Niżnik, S. Rainko (red.), Problemy socjologii wiedzy, PWN, Warszawa, s. 312–394.
• McHale J. (1976), Problemy prognozowania społecznego i kulturowego, [w:] A. Siciński, J. Gzula (red.), Problemy metodologii prognozowania, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 455–471.
• McRae H. (1996), Świat w roku 2020, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa.
• Meadows D. H., Meadows D. L., Randers J., Behrens W. W. (1973), Granice wzrostu, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Pawłowski Z. (1974), Teoria prognozy ekonometrycznej w gospodarce socjalistycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Phillips Shively W. (2001), Sztuka prowadzenia badań politycznych, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
• Rolbiecki W. (1970), Ewolucja prognostyki, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, nr 15/3, s. 507–526.
• Sardar Z. (2010), The Namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic; foresight –What’s in a name?, “Futures”, no. 42, s. 177–184.
• Sadowski W. (1977), Decyzje i prognozy, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Secomski K. (1973), Wstęp do wydania polskiego, [w:] D. H. Meadows, D. L. Meadows, J. Randers, W.W. Behrens (red.), Granice wzrostu, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 7–26.
• Siciński A. (1976), Przedmowa, [w:] A. Siciński, A. Rażniewski (red.), Studia z teorii i metodologii prognozowania społecznego. Prognozowanie zachowań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 7–13.
• Siciński A. (1976a), Przedmowa, [w:] A. Siciński, J. Gzula (red.), Problemy metodologii prognozowania, Książka i Wiedza, Warszawa, s. 9–18.
• Steinmüller K. (1997), Grundlagen und Methoden der Zukunftsforschung. Szenarien, Delphi, Technikvorausschau, Sekretariat für Zukunftsforschung, Gelsenkirchen.
• Strzelecki J. (1966), Futurologia realistyczna, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 10/2, s. 187–190.
• Szacki J. (2002), Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.61.06