Sport in the time of transformation in Poland. Gdańsk case study

• Authors: Dobrosław Mańkowski

Title variants

Sport w transformacji ustrojowej w Polsce. Gdańskie studium przypadku

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

Various areas of social and economic life and their changes during the political transformation after 1989 have been studied and analyzed by Polish sociologists. It seems that one of the areas that has been left out and which constitutes a terra incognita is the world of sport.  As in other areas, individual and collective social actors who organized, managed or participated in the world of sport had to come to terms with the new social, economic and political order. That is why the transformation seen through their eyes and what they did, their motivations and ways of coping with changes are interesting and broaden our knowledge about the transformation period.  In the article, I present a fragment of my own research on the course and effects of political transformation, based on the example of a multi-sectional Workers’ Sports Club Stoczniowiec Gdańsk (currently GKS Stoczniowiec Gdańsk). I was interested in the struggles of people who organized sport, which they had to face in the period of transformation. I was interested in how they experienced the clash with the emerging new social order. What strategies they adopted in their organizational activities and their practices during the transformation. The case study is treated as a field study and a conceptual pilot study which is a starting point for further exploration. I used two methods: desk research (among others, press articles, club information, official data, statistical data were collected) and in-depth interviews (IDI) with social actors operating in the sports club. The analytical framework for the study consists of three dimensions of transformation, namely the economic, political and legal, and social ones. The theoretical foundations, on the other hand, are the perspectives of new institutionalism, especially the theory of fields by Fligstein and McAdam and the concept of deinstitutionalization by Christine Oliver.

PL

Różne obszary życia społecznego i gospodarczego i ich przemian w toku transformacji ustrojowej po 1989 roku były przedmiotem badań i analiz polskich socjologów. Wydaje się, że jednym z obszarów, który pozostał pominięty, stanowi „białą plamę”, jest świat sportu. Podobnie jak w innych obszarach, indywidualni i zbiorowi aktorzy społeczni, którzy świat sportu organizowali, zarządzali nim lub w nim uczestniczyli, musieli się zmagać z nowym porządkiem społecznym, ekonomicznym i politycznym. Dlatego obraz transformacji ich oczami, a także działania, które podejmowali, motywacje i sposoby radzenia sobie ze zmianami są interesujące i poszerzają wiedzę o okresie przemian. W artykule prezentuję fragment własnych badań nad przebiegiem i skutkami transformacji ustrojowej na przykładzie wielosekcyjnego Robotniczego Klub Sportowego Stoczniowiec Gdańsk (obecnie GKS Stoczniowiec Gdańsk). Interesują mnie zmagania osób, które organizowały sport, z okresem przemian, a przede wszystkim to, w jaki sposób doświadczały zderzenia z nastającym nowym porządkiem społecznym. Jakie strategie podejmowały w swoich działaniach i praktykach organizacyjnych w czasie transformacji. W rekapitulowanym badaniu studium przypadku jest trak­towane jako terenowy i koncepcyjny pilotaż, będący wyjściem do dalszej eksploracji. W studium przypadku korzystałem z dwóch metod: analizy danych zastanych (desk research) (zgromadzono m.in. artykuły prasowe, informacje klubowe, dane urzędowe, dane statystyczne) oraz wywiadów pogłębionych (IDI) z aktorami społecznym działającymi w klubie sportowym. Ramą analityczną dla badania są trzy wymiary transformacji: ekonomiczny, polityczno-prawny oraz społeczny. Natomiast fundamenty teoretyczne to perspektywy nowego instytucjonalizmu, szczególnie teoria pól Fligsteina i McAdama oraz koncepcja deinstytucjonalizacji Christine Oliver.

Keywords

EN

sociology of sport; sports club; transformation; social change; sociology of transformation

PL

socjologia sportu; klub sportowy; transformacja; zmiana społeczna; socjologia transformacji; socjologia sportu; klub sportowy; transformacja; zmiana społeczna; socjologia transformacji

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2020
• Issue: 75
• Pages: 101-120

Dates

published

2020-12-30

Contributors

author

Dobrosław Mańkowski

References

• Atlas J. (1990), Bicie piany! Przy okrągłym stole, “Dziennik Bałtycki”, 25th January.
• Bałtowski M., Miszewski M. (2015), Transformacja gospodarcza w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bass A. (2014), State of the Field: Sports History and the “Cultural Turn”, “The Journal of American History”, vol. 101(1), pp. 148–172.
• Bogner A., Littig B., Menz W. (eds.) (2009), Interviewing Experts, Palgrave MacMillan, Basingstoke.
• Burdyka K. (2019), Między zagrodą a boiskiem. Studium aktywności wiejskich klubów sportowych, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Chołaj H. (1998), Transformacja systemowa w Polsce. Szkice teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Coleman J.S. (1988), Social Capital in the Creation of Human Capital, “American Journal of Sociology”, vol. 94, pp. 95–120.
• Czarnota-Bojarska J. (2010), Dopasowanie człowiek-organizacja i tożsamość organizacyjna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Dacin M.T., Dacin P.A. (2008), Traditions as Institutionalized Practice: Implications for Deinstitutionalization, [in:] R. Greenwood, C. Oliver, T.B. Lawrence, R.E. Meyer (eds.), The SAGE Handbook of Organizational Institutionalism, SAGE Publications, London, pp. 327–351.
• Drozdowski R. (2009), Polska – w połowie drogi między pierwszym a drugim skokiem modernizacyjnym, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, vol. LXXI(2), pp. 423–438.
• Drozdowski R. (2014), Polska u progu drugiej fazy modernizacji, czyli jak jednocześnie doganiać i uciekać, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, vol. LXXVI(2), pp. 77–88.
• Dunn E.C. (2017), Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, transl. P. Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Federowicz M. (2004), Różnorodność kapitalizmu: instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Fligstein N. (2009), Kompetencje społeczne i teoria pola, [in:] A. Manterys, J. Mucha (eds.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków, pp. 273–300.
• Fligstein N., McAdam D. (2012), Theory of Fields, University Press, Oxford.
• Gadowska K., Rymsza M. (2017), Od socjologii transformacji do socjologii sfery publicznej. Nowe możliwości syntezy wiedzy o zmianie systemowej, “Studia Socjologiczne”, vol. 4(227), pp. 19–47.
• Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard A. (2000), Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Goszczyńska M. (2010), Transformacja ekonomiczna w umysłach i zachowaniach Polaków, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Graeber D. (2017), Dług. Pierwsze pięć tysięcy lat, transl. B. Kuźniarz, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Grodecki M. (2018), Życie po meczu. Formy wykorzystania kapitału społecznego kibiców piłkarskich w Polsce, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Gronkiewicz-Waltz H. (2004), Czynniki transformacji systemu politycznego i gospodarczego byłych państw komunistycznych, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, vol. LXVI(4), pp. 129–140.
• Jakubowska H., Nosal P. (eds.) (2017), Socjologia sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Karpiński A., Paradysz S., Soroka P., Żółtkowski W. (2013), Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce (1946–2012), Muza, Warszawa.
• Karpiński A., Paradysz S., Soroka P., Żółtkowski W. (2015), Od uprzemysłowienia w PRL do deindustrializacji kraju. Losy zakładów przemysłowych po 1945 roku, Muza, Warszawa.
• Kolasa-Nowak A. (2015), Socjologia historyczna polskich zmian społecznych. Od powstania Solidarności do transformacji systemowej, “Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Annales I – Philosophy and Sociology”, vol. XL(2), pp. 19–35.
• Kowalik T. (1992), Zmiana ustroju – wielka operacja czy proces społeczny, [in:] R. Gortat (ed.), Społeczeństwo uczestniczące, gospodarka rynkowa, sprawiedliwość społeczna, Uniwersytet Warszawski – Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Kowalik T. (2012), From Solidarity to Sellout. The Restoration of Capitalism in Poland, Monthly Review Press, New York.
• Kowalski P. (1989), Credo nowego prezesa, “Dziennik Bałtycki”, 8th May.
• Kowalski P. (1990), Przed Kongresem Kultury Fizycznej i Turystyki, “Dziennik Bałtycki”, 9th July.
• Krzemiński I. (ed.) (2011), Wielka transformacja. Zmiany ustroju w Polsce po 1989, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa.
• Lewicki M. (2019), Społeczne życie hipoteki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Leyk A., Wawrzyniak J. (2020), Cięcia. Mówiona historia transformacji, Wydawnictwo “Krytyki Politycznej”, Warszawa.
• Mańkowski D. (2018), Polski Związek Sportowy jako organizacja w teorii pól Fligsteina i McAdama, “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, vol. 65. pp. 27–40.
• March J.G., Olsen J.P. (2005), Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, transl. D. Sielski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Marody M. (2011), Państwo a społeczeństwo, [in:] I. Krzemiński (ed.), Wielka transformacja. Zmiany ustroju w Polsce po 1989, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa, pp. 65–73.
• Marody M., Konieczna-Sałamatin J., Sawicka M., Mandes S., Kacprowicz G., Bulkowski K., Bartkowski J. (2019), Społeczeństwo na zakręcie. Zmiany i wartości Polaków w latach 1990–2018, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• McSweeney D., Tempest C. (1993), The Political Science of Democratic Transition in Eastern Europe, “Political Studies”, vol. XLI, pp. 408–419.
• Morawski W. (1998a), Zmiana systemowa jako zmiana instytucjonalna. Uniwersalne wyzwania i polskie adaptacje, [in:] A. Sułek, M.S. Szczepański (eds.), Śląsk – Polska – Europa. Zmieniające się społeczeństwo w perspektywie lokalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Morawski W. (1998b), Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo. Gospodarka. Polityka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Muskat M., Blackman D.A., Muskat B. (2012), Mixed Methods: Combining Expert Interviews, Cross-Impact Analysis and Scenario Development, “The Electronic Journal of Business Research Methods”, vol. 10(1), pp. 9–21.
• Oliver C. (1992), The Antecedents of Deinstitutionalization, “Organization Studies”, vol. 13(4), pp. 563–588.
• Putnam R.D. (2008), Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, transl. P. Sadura, S. Szymański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Rek-Woźniak M., Woźniak W. (2017), From the Cradle of “Solidarity” to the Land of Cheap Labour and the Home of Precarious. Strategic Discourse on Labour Arrangements in Post-socialist Poland, “Social Policy & Administration”, vol. 51, no. 1, pp. 348–366.
• Staniszkis J. (1994), Dylematy okresu przejściowego. Przypadek Polski, [in:] W. Morawski (ed.), Zmierzch socjalizmu państwowego. Szkice z socjologii ekonomicznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Staniszkis J. (2001), Postkomunizm. Próba opisu, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
• Stempień J.R. (2020), Dysfunkcjonalizm metodologiczny – nowa propozycja analityczna w socjologii sportu i jej zastosowanie na przykładzie szachów, “Przegląd Socjologii Jakościowej”, vol. XVI, no. 1, pp. 162–185.
• Strumińska-Kutra M., Koładkiewicz I. (2012), Studium przypadku, [in:] D. Jemielniak (ed.), Badania jakościowe. Metody i narzędzia, vol. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 1–40.
• Suska A. (1993), Marek Kostecki – prezes RKS Stoczniowiec. Jeszcze z długami, ale już bez komornika, “Dziennik Bałtycki”, 10th September.
• Suska A. (1996), Hokeiści Stoczniowca kończyli sezon w “Cristalu”. Szpagat pani Joli, “Dziennik Bałtycki”, 17th April.
• Yin R.K. (2015), Studium przypadku w badaniach naukowych. Projektowanie i metody, transl. J. Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Ziółkowski M. (2014), Annus Mirabilis 1989 i jego dziedzictwo: spełnione obietnice, stracone złudzenia i niespodziewane rezultaty, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, vol. LXXVI(2), pp. 25–43.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.75.07