Trudności i wyzwania działań z zakresu promocji zdrowia wśród osób bezdomnych

• Authors: Katarzyna Pawlak-Sobczak

Abstracts

EN

Homelessness is the kind of crisis in a person’s life that has a very strong impact on the individual’s actions in all dimensions of health, on his daily choices and on the hierarchy of needs. The struggle for survival and the need to meet basic needs excludes focusing on one’s own health and taking care of its good condition, and even often promotes its deterioration. The problem of the health of homeless people and the lifestyle they have adopted most clearly shows that health promotion must not be limited to catchy media slogans or simple tips on how to live a healthy life. It requires taking into account a number of different variables and, above all, the whole social context. The aim of the prepared article is to try to answer the question of the possibility and effectiveness of health promotion activities among excluded groups, for example among homeless people. On the basis of his own research conducted among homeless people in the shelters in city of Łódź and among employees of these institutions, the author tries to answer the question of what is the state of knowledge of homeless people about the health-promoting lifestyle, what health-related behaviors are characteristic for this group, but above all what factors influence lifestyle, including health choices, and shape the health of marginalized people.

PL

Bezdomność jest tego rodzaju kryzysem w życiu człowieka, który bardzo silnie wpływa na działania jednostki we wszystkich wymiarach zdrowia, na jej codzienne wybory i hierarchię potrzeb. Walka o przetrwanie i konieczność zaspokojenia podstawowych potrzeb wyklucza koncentrowanie się na własnym zdrowiu i dbanie o jego dobry stan, a wręcz nierzadko sprzyja jego pogorszeniu. Problem stanu zdrowia osób bezdomnych i przyjęty przez nie styl życia najdobitniej pokazuje, że promocja zdrowia nie może ograniczyć się tylko do chwytliwych medialnych haseł czy prostych wskazówek, jak zdrowo żyć. Wymaga uwzględnienia szeregu różnych zmiennych, a nade wszystko całego kontekstu społecznego. Celem przygotowanego artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o możliwość i skuteczność działań z zakresu promocji zdrowia wśród grup wykluczonych na przykładzie osób w kryzysie bezdomności. Na podstawie badań własnych prowadzonych wśród podopiecznych schronisk dla bezdomnych w Łodzi (wywiady swobodne z ustrukturalizowaną listą pytań) i pracowników tychże placówek (wywiady swobodne pogłębione) autor stara się odpowiedzieć na pytanie, jaki jest stan wiedzy bezdomnych na temat prozdrowotnego stylu życia, jakie zachowania związane ze zdrowiem są charakterystyczne dla tej grupy, ale nade wszystko jakie czynniki wpływają na styl życia, w tym wybory zdrowotne, i kształtują stan zdrowia osób zepchniętych na margines społeczny.

Keywords

PL

bezdomni; promocja zdrowia; styl życia; zdrowie

EN

homeless people; health promotion; lifestyle; health

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2021
• Issue: 79
• Pages: 63-80

Dates

published

2021

Contributors

author

Katarzyna Pawlak-Sobczak

• Pracownia Patologii Społecznych w Zakładzie Medycyny Zapobiegawczej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

• https://orcid.org/0000000215744219

References

• Becker H. (2018), Outsiders. Studies in the Sociology of Deviance, Simon & Schuster, Nowy Jork.
• Cianciara D. (2011), Trzy dekady promocji zdrowia – czas działać, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, t. 92(1), s. 7–13.
• Cockerham W.C., Ritchey F.J. (1997), Dictionary of Medical Sociology, Greenwood Press, Westport–London.
• Dębski M. (2008), Kondycja zdrowotna osób bezdomnych, [w:] M. Dębski, S. Retowski (red.), Psychospołeczny profil osób bezdomnych w Trójmieście, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
• Giddens A. (2010), Socjologia, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Goffman E. (1981), Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Goffman E. (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przeł. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Goffman E. (2006), Rytuał interakcyjny, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Grossmann R., Scala K. (1997), Promocja zdrowia a rozwój organizacyjny. Tworzenie siedlisk dla zdrowia, przeł. B. Woynarowska i in., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa.
• LaLonde M. (1981), A New Perspective on the health of Canadians, Minister of Supply and Services, Ottawa.
• Lemert E. (1972), Human Deviance, Social Problems and Social Control, Prentice Hall, Englewood Cliffs.
• Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi (ŁUW) (2019), Rejestr miejsc, w których gminy województwa łódzkiego udzielają tymczasowego schronienia w schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, noclegowniach oraz ogrzewalniach, http://www.pomoc.lodzkie.eu/page/index.php?str=351 (dostęp: 10.04.2021).
• Mankoff M. (1971), Societal reaction and career deviance: A critical analysis, „The Sociological Quaterly”, t. 12(2), s. 204–218.
• Merton R.K. (2002), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Morawski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Łodzi (MOPS) (2019), Podsumowanie badania liczby ludzi bezdomnych – edycja 2019, https://mops.uml.lodz.pl/informacje/podsumowanie-badania-liczby-ludzi-bezdomnych-edycja-2019/ (dostęp: 20.03.2021).
• Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (MRiPS) (2019), Wyniki ogólnopolskiego badania liczby osób bezdomnych – edycja 2019, https://www.gov.pl/web/rodzina/wyniki-ogolnopolskiego-badania-liczby-osob-bezdomnych-edycja-2019 (dostęp: 29.03.2021).
• Nowakowska A. (2008), Społeczne postrzeganie bezdomności. Zjawisko stereotypizacji, [w:] M. Dębski, K. Stachura (red.), Oblicza bezdomności, Uniwersytet Gdański, Gdańsk.
• Olech P., Ługowski K. (2006), Problematyka zdrowia osób bezdomnych – perspektywa specjalistów pomocy społecznej i służby zdrowia, [w:] E. Bełdowska, E. Szczypior, M. Dębski, Ł. Browarczyk, P. Olech, K. Ługowski (red.), Kompendium bezdomność a zdrowie, „Pomost. Pismo Samopomocy”, Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych, Gdańsk.
• Ostrowska A. (1999), Styl życia a zdrowie. Z zagadnień promocji zdrowia, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
• Piekut-Brodzka D.M. (2006), Bezdomność, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa.
• Piekut-Brodzka D.M. (2013), Bezdomność na Mazowszu. Raport z badania, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa.
• Puchalski K. (2008), Uwarunkowania aktywności zdrowotnej w kontekście promocji zdrowia – szkic socjologicznego modelu, [w:] I. Heszen, J. Życińska (red.), Psychologia zdrowia w poszukiwaniu pozytywnych inspiracji, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Academica, Warszawa, s. 205–222.
• Sadowski Z. (1994), Promocja zdrowia – szansa i konieczność, „Promocja zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna”, nr 3–4, s. 13–35.
• Skrzypek M., Marzec A. (2018), Społeczna perspektywa interpretacyjna w promocji zdrowia i zdrowiu publicznym, „Hygeia Public Health”, t. 53(3), s. 232–240.
• Słońska Z. (2015), Wkład polskiej socjologii w rozwój promocji zdrowia. Od socjologii medycyny do socjologii w promocji zdrowia, [w:] A. Ostrowska, M. Skrzypek (red.), Socjologia medycyny w Polsce z perspektywy półwiecza. Nurty badawcze, najważniejsze osiągnięcia, perspektywy rozwoju, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
• Sokołowska M. (1986), Socjologia medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
• Sztompka P. (2002), Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Taylor S. (2007), Sociology, Social Research and Health, [w:] S. Taylor, D. Field (red.), Sociology of Health and Health Care, Blackwell Publishing, Oxford, s. 3–24.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.79.04

Biblioteka Nauki

2027826