Katarzyna Kozyra. An Artist in the Art Field. A Case Study

• Authors: Dagna Kidoń

Title variants

PL

Katarzyna Kozyra – artystka w polu sztuki. Studium przypadku

Abstracts

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie działalności artystycznej Katarzyny Kozyry w kontekście jej pozycji w polu sztuki, a także przeanalizowanie jej relacji z widzem w oparciu o łańcuch komunikacji artystycznej na przykładzie rzeźby Studium aktu z 1991 roku. Katarzyna Kozyra to jedna z czołowych polskich artystek nurtu sztuki krytycznej. Porusza tematy uznawane za społeczne tabu, otwarcie mówi o śmierci, chorobie, kruchości ciała czy stereotypach kobiecego ciała funkcjonujących w sferze publicznej. Dlatego jej działania bywają postrzegane jako kontrowersyjne. Zgodnie z terminologią Pierre’a Bourdieu Kozyra tworzy sztukę krytyczną, przez co należy do pola ograniczonej produkcji kulturalnej. Jak sama przyznaje, niektóre instytucje sakralizacji kulturalnej jej nie uznają, a niektóre, jak krytycy sztuki i galerie, traktują ją jako uznanego twórcę i umiejscawiają ją w polu kultury prawomocnej. Do jej świata społecznego należą również sponsorzy, właściciele galerii, inni znajomi artyści oraz oczywiście odbiorcy. To ci ostatni stanowią niezbędny element w komunikacie artystycznym, potwierdzający społeczną wartość dzieła. Aby sprawdzić sposób rozumienia i interpretacji sztuki współczesnej, w marcu 2021 roku zrealizowano badania recepcji dzieł na wystawie Rzeźba w poszukiwaniu miejsca w warszawskiej Galerii Zachęta. Respondentów poproszono o obejrzenie m.in. pracy Katarzyny Kozyry Studium aktu z 1991 roku. W wyniku rozmów z odbiorcami oraz przeprowadzonych testów powstał obraz potocznego rozumienia dzieła. Aby skonfrontować odbiór uczestników oraz sprawdzić skuteczność komunikatu artystycznego, przeprowadzono również wywiad swobodny z artystką, która przedstawiła interpretację odautorską studium. Wypowiedzi artystki nagrane podczas wywiadu stały się materiałem badawczym cytowanym w niniejszym artykule. Konfrontacja intencji autorki z komentarzem widzów pozwoliła zbadać pełen łańcuch komunikacji artystycznej (artysta – dzieło – odbiorca). Analiza wykazała spójność komunikatu oraz możliwość odczytywania intencji emocjonalnych artystki. Chociaż interpretacje nie pokrywały się wiernie z jej zamysłem, to liczne koncepcje i interpretacje dodatkowo wzbogaciły sens pracy i zostały w pełni zaakceptowane przez autorkę. Rozmowa stała się również przyczynkiem do refleksji nad miejscem artystki w polu sztuki, jej relacjami z innymi twórcami, instytucjami mediatyzującymi i organizacjami dotującymi projekty. Okazało się, że artystka, choć w pewnych kręgach ceniona i rozpoznawalna, wyraźnie zdominowana jest przez pole polityczne, co ostatecznie wpływa na jej funkcjonowanie w polu sztuki. Powyższe wyniki mogą być inspiracją do przeprowadzenia dalszych badań na temat działalności twórczej innych artystek, które być może mierzą się z zupełnie innymi problemami i tworzą odmienne układy w obrębie pola sztuki.

EN

The purpose of the paper is to present the artistic accomplishments of Katarzyna Kozyra as a representative of critical art in the context of her position in the art field. The analysis was expanded to her relationship with the audience, based on a chain of artistic communication exemplified by the Nude Study sculpture of 1991. In March 2021, a study on the reception of modern artworks was carried out in the Zachęta Gallery in Warsaw. The respondents were asked to view and to interpret, among others, the Nude Study by Katarzyna Kozyra of 1991. To confront the general understanding of the work and to verify the efficiency of artistic communication, a free-form interview with the artist was also carried out, where she presented her own interpretation of the study. The artist’s responses and opinions of the audience became the research material quoted here. The analysis disclosed consistency of the message and even though the answers did not overlap closely with the artist’s intention, they were fully accepted by her. The interview also offered an impetus for reflecting on the position of the artist in the art field and her relationship with the agents in the field. It turns out that the artist is clearly dominated by the political field which affects her functioning in the art field. The results above may offer an inspiration for further research on the creative activities of other artists, who may struggle with completely different problems and create different layouts in the art field.1

Keywords

PL

sztuka krytyczna; Katarzyna Kozyra; pole sztuki; Pierre Bourdieu; percepcja sztuki; komunikacja artystyczna

EN

critical art; Katarzyna Kozyra; art field; reception of art; artistic communication

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2022
• Issue: 80
• Pages: 77-94

Dates

published

2022

Contributors

author

Dagna Kidoń

• MA, Doctoral School of Social Sciences, The Audience Perception and Research Laboratory vnLab at the Lodz Film School

References

• Borkowski G., Mazur A., Branicka M. (eds.) (2007), Nowe zjawiska w sztuce polskiej po 2000 roku, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa.
• Bychawska-Siniarska D., Głowacka D. (2014), Wolność artystyczna. Praktyczny przewodnik, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa.
• Eco U. (2007), Historia brzydoty, transl. J. Czaplińska et al., Rebis, Poznań.
• Golka M. (2008), Socjologia sztuki, Difin, Warszawa.
• Leśniewska A. (2021), Rzeźba w poszukiwaniu miejsca, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki.
• Łagodzka D. (2011a), Nietykalność Piramidy zwierząt, czyli jak ograniczamy dyskurs o sztuce, “Arteon”, no. 1(129), p. 10.
• Łagodzka D. (2011b), To (nie) jest wystawa! Katarzyna Kozyra w Zachęcie, “Artluk”, no. 1(19), pp. 90–92.
• Matuchniak-Krasuska A. (2010), Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Matuchniak-Krasuska A. (2017), Tematy i wątki artystyczne. Studia z pogranicza historii i socjologii sztuki, [w:] A. Kisielewska, A. Kisielewski, M. Kostaszuk-Romanowska (eds.), Przyszłość kultury: od diagnozy do prognozy, Wydawnictwo Prymat, Białystok, pp. 99–120.
• Matuchniak-Mystkowska A. (2018), Pole kultury w Polsce. Szkic socjologiczny, “Kultura Współczesna”, no. 100, pp. 37–50.
• Możdżyński P. (2015), Rekonfiguracje i dezorientacja: pole sztuk plastycznych w Polsce. 1989–2015, “Sztuka i Dokumentacja”, no. 13, pp. 11–28.
• Oprotestowane więzy krwi (1999), “Gazeta Wyborcza”, May 18, p. 7.
• Ortega y Gasset J. (1980), Dehumanizacja sztuki i inne eseje, transl. P. Niklewicz, Czytelnik, Warszawa.
• Radkiewicz M. (2010), Władczynie spojrzenia: teoria filmu a praktyka reżyserek i artystek, Korporacja Ha!art, Kraków.
• Rottenberg A. (2020), Sztuka w Polsce 1945–2005, Wydawnictwo Stentor, Warszawa.
• Stańczyk X. (2011), Katarzyna Kozyra w Zachęcie, “Arteon”, no. 1(129), pp. 7–9.
• Szabłowski S. (n.d.), Łaźnia męska Katarzyny Kozyry https://www.nck.pl/szkolenia-i-rozwoj/projekty/kongres-kultury/aktualnosci/-quot-laznia-meska-quot-katarzyny-kozyry-stach-szablowski (accessed: 22.09.2021).
• Szylak A. (n.d.), Have Billboards Changed the Meaning of Public Space in Poland? http://writing.upenn.edu/pepc/meaning/01/anetaszylak.html (accessed: 22.09.2021).
• Zydorowicz J. (2005), Artystyczny wirus. Polska sztuka krytyczna wobec przemian kultury po 1989 roku, Instytut im. Adama Mickiewicza, Warszawa.
• http://katarzynakozyra.pl/ (accessed: 22.09.2021).
• https://culture.pl/pl/tworca/katarzyna-kozyra (accessed: 22.09.2021).

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.80.06

Biblioteka Nauki

2027800