Kontrola życia poprzez jedzenie na przykładzie dobrowolnej prostoty

• Authors: Renata Dopierała

Title variants

EN

Life control through eating on the example of voluntary simplicity

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the attitudes towards eating of people who define themselves as proponents of voluntary simplicity, as well as the discourses that justify these attitudes. The article comprises three parts. In the first part, I consider in general the role and status of food and eating in the intentional life simplification whereas in the second part I analyse practices of conscious eating. In the third part I discuss strategies for counteracting food waste. The context of the argument is the desire to regain a sense of agency and control over one’s own life, particularly in situations of uncertainty and instability experienced. The research material is blog entries and fragments of books on the simple life.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie postaw wobec jedzenia osób określających się jako zwolennicy dobrowolnej prostoty, a także dyskursów uzasadniających te postawy. W pierwszej części rozważam rolę i status jedzenia w intencjonalnym upraszczaniu życia, w drugiej analizuję konkretne praktyki świadomego jedzenia, w trzeciej natomiast omawiam strategie przeciwdziałania marnowaniu żywności. Kontekstem wywodu jest chęć odzyskania poczucia sprawstwa i kontroli nad własnym życiem, szczególnie doświadczana w sytuacji obecnej niepewności i braku stabilizacji. Materiałem analitycznym są publikacje książkowe i blogi, których twórcami są osoby upraszczające życie.

Keywords

PL

dobrowolna prostota; konsumpcja; klasa średnia; poczucie sprawstwa i kontroli

EN

voluntary simplicity; consumption; middle class; agency and control

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2022
• Issue: 83
• Pages: 57-73

Dates

published

2022

Contributors

author

Renata Dopierała

• Katedra Socjologii Kultury, Instytut Socjologii, Uniwersytet Łódzki, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43, 90-214 Łódź

• https://orcid.org/000000024919258X

References

• Alexander S., Ussher S. (2012), The Voluntary Simplicity Movement: A multinational survey analysis in theoretical context, „Journal of Consumer Culture”, nr 12, s. 66–86, https://doi.org/10.1177/1469540512444019
• Appadurai A. (1981), Gastropolitics in Hindu South Asia, „American Ethnologist”, nr 8, s. 494–551, https://doi.org/10.1525/ae.1981.8.3.02a00050
• Bauman Z. (2009), Konsumowanie życia, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Bourdieu P. (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Bylok F. (2018), Społeczne aspekty konsumpcji żywności – socjologiczna perspektywa, „Handel Wewnętrzny”, nr 1, s. 5–16.
• Bywalec C. (2007), Teoria w konsumpcji i praktyce gospodarowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Campbell C. (2006), Kupuję, więc wiem, że jestem. Metafizyczne podstawy nowoczesnego konsumeryzmu, „Kultura Popularna”, nr 4, s. 48–55.
• Cebula M. (2013), Konsumpcja statusowa – między praktyczną świadomością a strategicznym działaniem, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 3–28, https://doi.org/10.2478/kultura-2014-0001
• Cebula M. (2017), Społeczny wymiar konsumpcji. Wspólne posiłki a kapitał społeczny i sieci relacji, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 501, s. 77–86, https://doi.org/10.15611/pn.2017.501.07
• Cebula M. (2018), Wszechstronność upodobań kulinarnych. O dystynktywnych i komunikacyjnych właściwościach jedzenia, „Forum Socjologiczne”, nr 9, s. 131–150, https://doi.org/10.19195/2083-7763.9.11
• Craig-Lees M., Hill C. (2002), Understanding Voluntary Simplifiers, „Psychology & Marketing”, nr 19, s. 187–210, https://doi.org/10.1002/mar.10009
• Crawford R. (1980), Healthism and the Medicalization of Everyday Life, „International Journal of Health Services”, nr 3, s. 365‒388.
• Długosz A., Trąbiński T. (2014), Uważne jedzenie jako forma praktyki duchowej i filozofii codzienności, [w:] A. Drzał-Sierocka (red.), W garnku kultury. Rozważania nad jedzeniem w przestrzeni społeczno-kulturowej, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
• Domański H., Karpiński Z., Przybysz D., Straczuk J. (2015), Wzory jedzenia a struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Duda A. (2016), Downshifting – radykalna alternatywa poza systemem? Analiza przypadku, [w:] A. Duda, Konsumpcja – teorie i badania, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 429–458.
• Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. Ja i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Giddens A. (2008), Konsekwencje nowoczesności, przeł. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Goszczyński W., Wróblewski M., Wójtewicz A. (2018), Jakość w polskich alternatywnych sieciach żywnościowych. Analiza praktyk społecznych, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 143–170.
• Grzybowska-Brzezińska M. (2013), Wpływ instrumentów marketingu ekologicznego na zachowania konsumentów na rynku produktów spożywczych, „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu”, nr 30, s. 47–58.
• Hanh T.N. (2008), Spokój to każdy z nas, przeł. M. Kłobukowski, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
• Huneke M.E. (2005), The face of the un-consumer: An empirical examination of the practice of voluntary simplicity in the United States, „Psychology and Marketing”, t. 22, s. 527–550, https://doi.org/10.1002/mar.20072
• Illouz E. (2010), Uczucia w dobie kapitalizmu, przeł. Z. Simbierowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Iwasiński Ł. (2016), Socjologiczne dyskursy o konsumpcji, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
• Jacyno M. (2007), Kultura indywidualizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Jarecka U. (2013), Luksus w szarej codzienności. Społeczno-moralne konteksty konsumpcji, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.
• Koczanowicz D. (2018), Pozycja smaku. Jedzenie w granicach sztuki, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
• Konopek N. (2017), Miej umiar. 52 kroki do życia po swojemu, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała.
• Krajewski M. (2004), Kultury alternatywne i konsumpcja, „Kultura Współczesna”, nr 3, s. 26–42.
• Kramarczyk J. (2018), Życie we własnym rytmie. Socjologiczne studium slow life w dobie społecznego przyspieszenia, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
• Modrzyk A. (2019), Społeczeństwo marnotrawców? Funkcje i status normy niemarnowania żywności, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Modrzyk A. (2020), Samoograniczająca się towarzyskość. Żywność, alkohol i kawa oraz trzy zasady z ekonomiki gościnności, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 107–127, https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.1.5
• Mularczyk-Meyer M. (2014), Minimalizm po polsku, Wydawnictwo Black Publishing, Wołowiec.
• Mularczyk-Meyer M. (2016), Minimalizm dla zaawansowanych, czyli jak uczynić życie jeszcze prostszym, Wydawnictwo Black Publishing, Wołowiec.
• Nacher A. (2012), Rubieże kultury popularnej. Popkultura w świecie przepływów, Galeria Miejska Arsenał, Poznań.
• Narodowe Centrum Kultury (NCK), Badanie etnograficzne dotyczące postrzegania odpadów w kulturze nadmiaru (2021), Warszawa.
• Nie marnuj jedzenia 2020. Raport Federacji Polskich Banków Żywności (2020), Warszawa.
• Petrini C. (2001), Slow Food: The Case for Taste, przeł. W. McCuaig, Columbia University Press, New York–Chichester.
• Shaw D., Newholm T. (2002), Voluntary Simplicity and the Ethics of Consumption, „Psychology & Marketing”, t. 17(2), s. 167–185, https://doi.org/10.1002/mar.10008
• Simmel G. (2005), Socjologia, przeł. M. Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Simmel G. (2006), Socjologia posiłku, [w:] G. Simmel, Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Skowronek B. (2012), Jedzenie jako tekst kultury: zarys problemu, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria”, nr 12, s. 281–289.
• Stępień B. (2018), Wartość luksusu. Perspektywa konsumentów i przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Sztop-Rutkowska K. (2020), Role płciowe i rodzinne, [w:] R. Drozdowski, M. Frąckowiak, M. Krajewski, M. Kubacka, P. Luczys, A. Modrzyk, Ł. Rogowski, P. Rura, A. Stamm, K. Sztop-Rutkowska (2020), Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z trzeciego etapu badań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 108–127.
• Trigg A.B. (2001), Veblen, Bourdieu, and Conspicuous Consumption, „Journal of Economic Issues”, t. 35, s. 99–115, https://doi.org/10.1080/00213624.2001.11506342
• Veblen T. (2008), Teoria klasy próżniaczej, przeł. J. Frentzel-Zagórska, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
• Warde A., Wright D., Gayo-Cal M. (2007), Understanding cultural omnivorousness: Or the myth of the cultural omnivore, „Cultural Sociology”, nr 2, s. 143–164, https://doi.org/10.1177/1749975507078185
• Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, przeł. D. Lachowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wróblewski M. (2016), Nowe szaty healthismu. Self-tracking, neoliberalizm i kapitalizm kognitywny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 58, s. 7–25, https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.01
• Ziętara H. (2020), Foodsharing – bariery i perspektywy tworzenia sieci społecznych w polskich miastach, „Gospodarka Materiałowa i Logistyka”, nr 5, s. 42–47, https://doi.org/10.33226/1231-2037.2020.5.6
• Zrałek J. (2015), Voluntary simplicity – zrównoważony styl życia współczesnych konsumentów, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 231, s. 139–158.
• http://www.calmmy.pl
• http://www.prostyblog.com
• http://www.slowlifestudio.pl
• http://www.wystarczy-mniej.blogspot.com

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.83.03

Biblioteka Nauki

20679262