Strategie przetrwania klubów sportowych po 1989 roku. Propozycja modelu analitycznego

• Authors: Konrad Burdyka , Dobrosław Mańkowski

Title variants

EN

Strategies of survival of sports clubs after 1989. Analytical model proposal

Abstracts

EN

The aim of this article is to present a proposal for an analytical model of sports clubs, the foundation of which is a description of the strategy for overcoming problems and stabilizing the organization’s activities. The authors take their own research projects as a basis for consideration, during which they looked at the activities of clubs experiencing crises of various origins in the years 1989–2014. The considerations made are not focused on the location of the above-mentioned entities on the scale of effectiveness and professionalism, referring either to purely sporting or economic effects of their functioning, but on the description and role of social actors in sports organizations, the choice of strategy or lack of it. The main problems faced by sports clubs in crises of various nature were also indicated.

PL

Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie propozycji modelu analitycznego klubów sportowych, którego fundament stanowi opis strategii przezwyciężania problemów i stabilizowania działalności organizacji. Za bazę do rozważań autorzy przyjmują własne przedsięwzięcia badawcze, w czasie których przyglądali się działaniom klubów doświadczających kryzysów o różnorakiej proweniencji w latach 1989–2014. Rozważania nie są ukierunkowane na umiejscowienie ww. podmiotów na skali efektywności i profesjonalizmu, odnoszących się bądź do czysto sportowych, bądź też ekonomicznych efektów ich funkcjonowania, lecz na opisie i roli działań aktorów społecznych w organizacjach sportowych, wyboru strategii lub jej braku. Wskazano również główne problemy, z którymi mierzą się kluby sportowe w kryzysach o różnorakim charakterze.

Keywords

PL

instytucjonalizacja; strategia; klub sportowy; socjologia sportu; model

EN

institutionalization; strategy; sport club; sociology of sport; model

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Year: 2023
• Issue: 84
• Pages: 35-57

Dates

published

2023

Contributors

author

Konrad Burdyka

• Zakład Socjologii Wsi, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, ul. Nowy Świat 72, 00-330 Warszawa

• https://orcid.org/0000000257232019

author

Dobrosław Mańkowski

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Gdański, ul. Bażyńskiego 4, 80-307 Gdańsk

• https://orcid.org/0000000151130743

References

• Antonowicz D., Kossakowski R., Szlendak T. (2015), Aborygeni i konsumenci. O kibicowskiej wspólnocie, komercjalizacji futbolu i stadionowym apartheidzie, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Barney J.B. (1986), Organizational culture: Can it be a source of sustained competitive advantage?, „Academy of Management Review”, t. 11, s. 656–665.
• Barney J.B. (1991), Firm Resources and Sustained Competitive Advantage, „Journal of Management”, t. 17, s. 99–120.
• Bartkowski J. (2007), Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjologicznym, [w:] M. Herbst (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 54–97.
• Burdyka K. (2012), Nie tylko orliki, czyli o piłkarskiej twarzy polskiej wsi, „Res Publica Nova”, nr 17(207), s. 9–15.
• Burdyka K. (2019a), Od pastwiska do orlika – proces usportowienia polskiej wsi, [w:] M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, t. 1, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 455–480.
• Burdyka K. (2019b), Między zagrodą a boiskiem. Studium aktywności wiejskich klubów sportowych, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, https://doi.org/10.5281/zenodo.3520063
• Cewińska J. (2011), Wybory strategiczne w organizacjach sportowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu”, nr 171, s. 19–28.
• Charycka B., Gumkowska M., Bednarek J. (2022), Kondycja organizacji pozarządowych 2021. Raport z badania, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa.
• Chojnacka M. (2021), Organizacja przyszłości, Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski.
• Coleman J. (1988), Social Capital in the Creation of Human Capital, „The American Journal of Sociology”, t. 94, suplement, s. 95–120, http://www.econ.msu.ru/cmt2/lib/c/477/File/Social%20Capital%20in%20the%20Creation%20of%20Human%20Capital.pdf (dostęp: 29.11.2022).
• Coleman J. (1990), Foundations of Social Theory, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge–London.
• DiMaggio P.J., Powell W.W. (1983), The Iron Cage Revisited: Institutional Isomorphism and Collective Rationality in Organizational Fields, „American Sociological Review”, t. 48(2), s. 147–160.
• Doktór K. (1990), Klub sportowy: struktura – funkcje – otoczenie, „Sport Wyczynowy”, nr 11–12, s. 10–15.
• Drążdżewski S. (1974), Ludowe Zespoły Sportowe. Powstanie i działalność, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
• Fligstein N. (2009), Kompetencje społeczne i teoria pola, [w:] A. Manterys, J. Mucha (red.),
• Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Fligstein N., McAdam D. (2012), Theory of fields, University Press, Oxford.
• Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard A. (2000), Od mikrostrategii do makrosystemu: założenia teoretyczne i problem badawczy, [w:] A. Giza-Poleszczuk, M. Marody, A. Rychard (red.), Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany społecznej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 13–43.
• Gorzelany-Dziadkowiec M., Smutek H. (2020), Zintegrowane zarządzanie we współczesnych organizacjach, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Grabowski A. (2012), Przedsiębiorstwo sportowe Hamburger SV wobec kryzysu społecznej gospodarki
• rynkowej w Niemczech, [w:] K. Piech, K. Wierus (red.), Ostatni światowy kryzys finansowy. Przyczyny, przebieg, polityka, przedsiębiorstwa, t. II, Instytut Wiedzy i Innowacji, Warszawa.
• Grabowski A. (2013), Przedsiębiorstwa sportowe w gospodarce rynkowej. Na przykładzie FC Bayern Monachium SA, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa.
• Grabowski A. (2019), Ekonomia sportu. Zagadnienia metodologiczne i wybrane doświadczenia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Grodecki M. (2018), Nowi aktywiści. Polski ruch „socios” jako nowa forma relacji kibiców z klubem, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, nr 2, s. 30–49.
• Gulak-Lipka P. (2015), Stan infrastruktury sportowej w Polsce, [w:] M. Tomanek, S. Raniszewski (red.), Problemy kultury fizycznej – aspekty ekonomiczne, prawne, pedagogiczne, Akademia Sportu i Nauki, Ośrodek Rekreacji, Sportu i Edukacji w Poznaniu, Bydgoszcz–Poznań.
• GUS (1996), Rocznik Statystyczny, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
• GUS (2021), Kultura fizyczna w latach 2019 i 2020, Główny Urząd Statystyczny, Ośrodek Statystyki Sportu i Rekreacji, Warszawa–Rzeszów, https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5495/1/6/1/kultura_fizyczna_w_latach_2019_i_2020.pdf (dostęp: 10.05.2022).
• Gutowski A. (1965), Drogi rozwoju kultury fizycznej w Polsce Ludowej w latach 1944–1965, Sport i Turystyka, Warszawa.
• Jakubczyk Z., Krawczyk A. (2000), Wpływ przemian własnościowych na finansowanie i aktywność Ludowych Zespołów Sportowych w województwie opolskim w latach 1991–1995, „Człowiek i Ruch”, t. 2(2), s. 94–98.
• Jarvie G. (2003), Communitarianism, Sport and Social Capital: ‘Neighbourly Insights into ScottishSport’, „International Review for the Sociology of Sport”, t. 38, s. 139–153.
• Kikulis L.M., Slack T., Hinings C.R. (1995), Sector-Specific Patterns of Organizational Design Change, „Journal of Management Studies”, t. 32(1), s. 67–100.
• Kończak J. (2020), Komunikacja sponsoringowa oraz ambush marketing podczas Euro 2016, „Studia Medioznawcze”, t. 3(66), s. 123–136.
• Kopecka-Piech K. (2017), Media, [w:] H. Jakubowska, P. Nosal (red.), Socjologia sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Krawczyk Z. (1992), Sport in the Era of Structural Changes: the Example of Eastern Europe, „International Review for Sociology of Sport”, t. 27(1).
• Krawczyk Z. (1997), Struktura i przeobrażenia organizacji sportowy w Polsce, „Wychowanie Fizyczne i Sport”, nr 1–2, s. 267–277.
• Krawczyk Z. (2000), Sport w zmieniającym się społeczeństwie, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
• Kurkowska-Budzan M., Stasiak M. (2016), Stadion na peryferiach, Universitas, Kraków.
• LZS (2022), Wiadomości Sportowe. Wydanie specjalne, Krajowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe.
• Małolepszy E. (2004), Kultura fizyczna w działalności wiejskich organizacji młodzieżowych II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza, Częstochowa.
• Małolepszy E. (2010), Sport i turystyka w działalności Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe w Polsce w latach 1989–2009, [w:] R. Muszkieta, W. Żukow, M. Napierała, E. Saks (red.), Stan i rozwój regionalnego sportu i rekreacji, Ośrodek Rekreacji, Sportu i Edukacji, Poznań, s. 6–21.
• Mańkowski D. (2018a), Sport Organizations and Environmental Pressures: An Institutional Analysis, „Society Register”, t. 2(1).
• Mańkowski D. (2018b), Polski Związek Sportowy jako organizacja w teorii pól Fligsteina i McAdama, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica”, t. 65.
• Mańkowski D. (2020), Sport w transformacji ustrojowej w Polsce. Gdańskie studium przypadku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, t. 75, s. 101–120.
• March J.G., Olsen J.P. (2005), Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, przeł. D. Sielski, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Morgan G. (2013), Obrazy organizacji, przeł. Z. Wiankowska-Ładyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Noga R. (2016), Żużel w PRL-u. Sport żużlowy w Polsce w latach 1948–1989, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• North D.C. (1991), Institutions, „Journal of Economic Perspectives”, t. 5(1), s. 97–112.
• Nosal P. (2014), Sport i technologia, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk.
• Nosal P. (2020), Instytucjonalny wymiar sportu. Konteksty i historyczno-społeczne uwarunkowania, [w:] Z. Dziubiński, M. Jasny (red.), Kultura fizyczna a instytucjonalizacja, Salezjańska Organizacja Sportowa Rzeczypospolitej Polskiej, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
• Obłój K. (2014), Strategia organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Parent M., Slack T. (red.) (2007), International Perspectives on the Management of Sport, Elsevier Academic Press, London.
• Pasko A. (2009), Wyścig pokoju w dokumentach władz partyjnych i państwowych 1948–1989, Avalon, Kraków.
• Pasko A. (2012), Sport wyczynowy w polityce państwa 1944–1989, Avalon, Kraków.
• Pedersen P.M., Ruihley B.J., Li B. (red.) (2022), Sport and the Pandemic: Perspectives on Covid-19’s Impact on the Sport Industry, Routledge, London–New York.
• Putnam R. (1995), Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, przeł. J. Szacki, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Putnam R. (2008), Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przeł. P. Sadura, S. Szymański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
• Seippel Ø. (2008), Sports in Civil Society: Networks, Social Capital and Influence, „European Sociological Review”, t. 24(1), s. 69–80.
• Siekiera R. (2016), Początki polskiej publicystyki sportowej w ujęciu genologicznym. „Przegląd Sportowy” w latach 1921–1925, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Skalik M. (2020), Zespołowe gry sportowe kobiet w latach 1945–1989, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. J. Długosza, Częstochowa.
• Staniek Z. (2017), Ekonomia instytucjonalna. Dlaczego instytucje są ważne, Difin, Warszawa.
• Stempień J.R. (2020), Dysfunkcjonalizm metodologiczny – nowa propozycja analityczna w socjologii sportu i jej zastosowanie na przykładzie szachów, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 16, nr 1.
• Sznajder A. (2012), Marketing sportu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Szubert R. (2010), Kultura fizyczna w przemianach wsi polskiej w latach 1944–1956, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, Warszawa.
• Taylor T., Doherty A., McGraw P. (2008), Managing People in Sport Organizations. A Strategic Human Resource Management Perspective, Routledge, Oxon–New York.
• Wawrzyniak B. (1989), Polityka strategiczna przedsiębiorstwa, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Wicker P., Filo K., Cuskelly G. (2013), Organizational Resilience of Community Sport Clubs Impacted by Natural Disasters, „Journal of Sport Management”, t. 27(6), s. 510–525, https://doi.org/10.1123/jsm.27.6.510
• Wierzbicki Z.T. (1987), Aktywizacja i rozwój społeczności lokalnych i środowiskowych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, R. XLIX, z. 3, s. 313–335.
• Włoch R. (2016), Globalne przez narodowe. Euro 2012 w Polsce, DELab UW, Warszawa.
• Włoch R. (2017), Organizacje, [w:] H. Jakubowska, P. Nosal (red.), Socjologia sportu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Wohl A. (1977), Sport wiejski a przeobrażenia wsi polskiej, Wydawnictwo Akademii Wychowania Fizycznego, Warszawa.
• Zasada J.Z. (2008), Sportowo-pożarnicza działalność Ochotniczych Straży Pożarnych w latach 1875–2007, „Zeszyty Historyczne Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej”, t. VII, s. 121–147.
• Dziennik Bałtycki (1991), „Kosz w kwiatach” na pomoc koszykówce, 1 sierpnia.
• Dziennik Bałtycki (2003), Wypracować dobrą ofertę (wywiad z M. Formelą), 11 lipca.
• Ustawa o sporcie, Dz.U. 2010 nr 127 poz. 857

Identifiers

DOI

10.18778/0208-600X.84.03

Biblioteka Nauki

20679245