Problemy z rozumieniem współczesnego pieniądza

• Authors: Tomasz Gruszecki

Title variants

Problemy z rozumieniem współczesnego pieniądza

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Trudno o bardziej podstawową kategorię w ekonomii niż pieniądz. Jak to często bywa z pojęciami kluczowymi trudno o ich precyzyjną definicję; przyjmuje się je jako oczywiste, np. sformułowanie w podręczniku Samuelsona i Nordhausa (1995): „pieniądz to w końcu wszystko, czym możemy płacić…”. Definicja pieniądza, jeszcze 40 lat temu oczywista, stała się niewygodna dla sektora finansowego po ostatecznej dominacji pieniądza papierowego bez pokrycia (Fiat Money). Kryzys finansowy i arbitralna polityka władz monetarnych spowodowały powrót do dyskusji na temat: czym jest współczesny pieniądz? Dyskusja taka toczy się w krajach anglosaskich, pokazując zasadnicze różnice poglądów. Środowiska w Europie wydają się pochłonięte dyskusją nad obroną i przetrwaniem euro. W Polsce fakt, że w toczącej się dyskusji zostało zakwestionowane dotychczasowe rozumienie pieniądza, nie został dotąd odnotowany; jak zwykle doganiamy świat, uważając że przyszłość pieniądza koncentruje się na euro. Poniższy artykuł sygnalizuje, na przykładowo dobranej literaturze, zasadnicze spory odnośnie istoty pieniądza.

EN

The aim of the article is to review the existent theories of money and money definitions that result from them. What is still provided in the textbooks is, first of all, a classical definition of money which emphasasizes three basic functions that is serves which are: its transactional function, money as the measure of value and the thesaurus function of money. Secondly, money originates in the barter system. The classical definition was fully-justified until money could covered in precious metals, at least partly. Or this reason money cannot be currently expected to pay all three functions mentioned above. Hence the following hypothesis: First of all, the classical 3-functional money definition has been invalid for a longer while now. It is still existent in textbooks, It has become inert. Secondly, modern Anglo-Saxon literature makes a comeback to the perception of money as the product introduced by the State which is the main factor in the creation of the monetary system and regulation of monetary markets. It is included in the Modern Monetary Theory (MMT). Hence the second hypothesis. If we decide to support the idea of paper money dominance the definition of money has to include only two functions: money as a mean of transaction and as the measure of value. The thesaurus function is skipped as it is still desired, however not guaranteed (to a different degree and at different times). Simultaneously, a number of current historical analyses support the thesis that the traditional theory on the origin of money which is believed to come from the barter system cannot be supported any more. The concept of the barter is strongly criticized both in the Modern Monetary Theory and recently shaped theory stating that money is a contract (D. Graeber). The review of MMT points to discrepancies between a traditional classical 3-functional perception of money and the definition of money as a debt and it originating in the State. The last two approaches sometimes coincide and the form of paper money-Fiat Money can be explained only on their basis. The classical definition of money which is still present in textbooks would make sense if there was a comeback to money being covered in gold and if it was concluded that the fact it lacks cover is historically temporary. However it would be in total disagreement with the mainstream economic thoughts since Keynes times. At the same time serious accusations were formed against barter as the first stage of the origin of money.

Keywords

PL

pieniądze; teorie pieniądza; barter; pieniądze papierowe; definicja klasyczna – trzy funkcje pieniądza; pieniądze; teorie pieniądza; barter; pieniądze papierowe; definicja klasyczna – trzy funkcje pieniądza

EN

money; theories of money; barter; paper money; the classical definition – three functions of money

• Publisher: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
• Journal: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Year: 2015
• Volume: 6
• Issue: 317

Dates

published

2016-08-01

Contributors

author

Tomasz Gruszecki

• Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Ekonomii i Zarządzania, Katedra Instytucji i Rynków Finansowych.

References

• Akerlof A., Shiller J. (2010), Zwierzęce instynkty, Wyd. Studio Emka, Warszawa.
• Austrian Medicine for The MMT Patient (2011), “The Dailly Capitalist”, June 8, http://archive.feedblitz.com/646172/~4053849 (dostęp: 3.06.2016).
• Benes J., Kumhof M. (2012), The Chicago Plan Revisited, IMF Working Paper, WP/12/202, August, https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2012/wp12202.pdf (dostęp: 3.06.2016).
• Bernanke B. (2011), Just Murdered The Gold Standard, Business Insider, March 20, www.businessinsider.com/ben-bernanke-murders-the-gold-standard-2012-3 (dostęp: 3.06.2016).
• Bilski J. (2008), Międzynarodowy system walutowy, PWE, Warszawa.
• Bishop M., Green M. (2012), In Gold We Trust? The Future of Money in an Age of Uncertainty, „The Economist Newspaper NA Inc.”, 750.
• Canavan G. (2014), FX Markets: The Key to Predicting Moves in the Gold Price, „Daily Reckoning”, April 13, http://dailyreckoning.com/fx-markets-the-key-to-predicting-the-gold-price/ (dostęp: 3.06.2016).
• Central Bank Gold Buying at 40-year High (2011), “Financial Times”, November 17, www.ft.com/intl/cms/s/0/c0025500-10ef-11e1-a95c-00144feabdc0.html#axzz4AW7sPs44 (dostęp: 3.06.2016).
• Duncan R. (2012), The New Depression: The Breakdown of the Paper Money Economy, John Wiley & Sons, Singapore.
• Evans D. (2010), Manufacturing Money, sciencespeak.com/ManufacturingMoney.pdf (dostęp: 3.06.2016).
• Evans D. (2013), Gold is Different. What Next?, May 26, www.321gold.com/editorials/evans/evans052713.pdf (dostęp: 3.06.2016).
• Everything You Know About Money Is Wrong (2013), Washington Blog, April 10, http://eu.wiley.com/WileyCDA/WileyTitle/productCd-1118157796.html (dostęp: 3.06.2016).
• Fiat Currency. Using the Past to See the Future (2009), „The Dailly Reckoning”, January 24, http://dailyreckoning.com/fiat-currency/ (dostęp: 3.06.2016).
• Forbes S., Ames E. (2015), Pieniądz. Dlaczego niszczenie dolara zagraża światowej gospodarce i jak można temu zapobiec, MT Biznes, Warszawa.
• Foxman S. (2012), Ben Bernanke Explains Why the World Will Never See Another Gold Standard, March 20, http://thedailygold.com/ (dostęp: 3.06.2016).
• Friedman M. (1992), Intrygujący pieniądz, Wyd. Łódzkie, Łódź.
• Galbraith J. K. (2011), Pieniądz. Pochodzenie i losy, PTE, Warszawa.
• Goodhart M. (1998), The Two Concepts of Money: Implications for the Analysis of Optimal Currency Areas, „European Journal of Political Economy”, Vol. 14, Issue 3, s. 407–443.
• Graeber D. (2011), Debt. The First 5 000 Years, Melville House, Brooklyn–London.
• Greenspan A. (2007), Era z 2007: Era zawirowań, MUZA SA, Warszawa.
• Griffin E. C. (2012), Finansowy potwór z Jekyll Island 2012, WEKTORY, Wrocław.
• Gruszecki T. (2013), Współczesne problemy pieniądza papierowego, [w:] J. L. Bednarczyk, M. Sobol (red.), System finansowy wobec wyzwań rozwojowych, Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”, Radom.
• Gruszecki T. (2014a), Czy świat finansów czeka Big Reset?, obserwatorfinansowy.pl (dostęp: 21.03.2014).
• Gruszecki T. (2014b), Śmierć dolara według Jamesa Rickardsa, obserwatorfinansowy.pl (dostęp: 1.08.2014).
• Harrison E. (2009), The Age of Fiat Currency – 38 year experiment on inflation, Credit Writedowns, April 27, www.businessinsider.com/the-age-of-fiat-currency-2011-7 (dostęp: 3.06.2016).
• Harrison E. (2010), The Government Bank, Credit Writedowns, August 23, https://www.creditwrite-downs.com/2010/08/the-governments-bank.html (dostęp: 3.06.2016).
• Harrison E. (2011a), Government Tax Coercion versus Fiat Money Liberty, Credit Writedowns, July 28, https://www.creditwritedowns.com/2011/07/fiat-currency-polemic.html (dostęp: 3.06.2016).
• Harrison E. (2011b), The Confidence Trick of Fiat Currency”, Credit Writedowns, July 18, https://www.creditwritedowns.com/2011/07/the-confidence-trick-of-fiat-currency.html (dostęp: 3.06.2016).
• Huang V. (2013), On the Nature of Money, Naked Capitalism, December 20.
• Hubble N. (2014), How the U.S. Changed the Nature of Money, „Daily Reckoning”, April 1, www.dailyreckoning.com.au/how-the-us-economy-changed-the-nature-of-money/2014/04/01/ (dostęp: 3.06.2016).
• Koerner R. (2011), Austrian Economies and Modern Monetary Theory, Huffpost Business, Blog, August 20, www.huffingtonpost.com/robin-koerner/austrian-economics-and-mo_b_879669.html (dostęp: 3.06.2016).
• Kostohryz J. A. (2011), Europe’s Crisis And The Folly Of A Gold Standard, Seeking Alpha, September 9, http://seekingalpha.com/article/292757-europes-crisis-and-the-folly-of-a-gold-standard (dostęp: 3.06.2016).
• Kuźniarz B. (2006), Pieniądz i system. O diable w gospodarce, Zakład Wyd. NOMOS, Kraków.
• Lietaer B., Arnsperger Ch., Goerner S. and Brunnhuber S. (2012), Money and Sustinability. The Missing Link, A report from the Club of Rome – EU Chapter to Finance Watch and the World Business Academy, Triarchy Press, http://pte.pl/pliki/2/1/MONEY_AND_SUSTAINABILITY_The_Missing_Link%281%29.pdf (dostęp: 3.06.2016).
• Marks K. (2012), Kapitał, t. 1, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa.
• Menger K. (1882), The Origins of Money, Mises Institute, 11/17/2009 https://mises.org/library/origins-money-0 (dostęp: 3.06.2016).
• Middelkoop W. (2014), The Big Reset. War on Gold and the Financial Endgame, Amazon.
• Money in the modern economy: An introduction (2014), Bank of England, „Quarterly Bulletin”, Q1. Morawski I. (2011), Ile pieniędzy można jeszcze wydrukować, obserwatorfinansowy.pl (dostęp: 31.08.2011).
• Morawski I. (2012), Kryzys zachęca do pieniężnej rewolucji, ale nie jest ona potrzebna, obserwator-finansowy.pl (dostęp: 17.09.2012).
• Olesiński B., Bąk M. (2012), Nowoczesna Teoria Pieniądza podpowiada, jak się zadłużać bez kryzysu, obserwatorfinansowy.pl (dostęp: 30.03.2012).
• On the origin of specie (2012), The Economist, August 18.
• Piaszczyński W. (2004), Anatomia pieniądza, SCRIPT, Warszawa.
• Piński A. (2014), Na początku był kredyt, obserwatorfinansowy.pl (dostęp: 30.03.2014).
• Rickards J. (2012), Wojny walutowe, One Press, Gliwice.
• Rickards J. (2014), The Death of Money. The Coming Collapse of the International Monetary System, Penguin Books, New York.
• Rickards J. (2015), Śmierć pieniądza. Nadchodzący upadek międzynarodowego systemu walutowego, Wydawnictwo Helion, Gliwice.
• Roche Cullen O. (2011), Understanding the Modern Monetary Theory System, Abstract, August 5, https://fernandonogueiracosta.files.wordpress.com/2011/08/cullen-roche-mmt-understanding-the-modern-monetary-system.pdf (dostęp: 3.06.2016).
• Rothbard M. (2009), Złoto, banki, ludzie. Krótka historia pieniądza, Fijor Publishing, Warszawa.
• Samuelson P. A., Nordhaus W. D. (1995), Ekonomia, t. 1, PWN, Warszawa.
• Smith Ch. H. (2011a), Why the Dollar Remains the One Essential Currency, Business Insider, September 8, www.oftwominds.com/blogsept11/dollar-trade9-11.html (dostęp: 3.06.2016).
• Smith Ch. H. (2011b), Why the US Dollar “Works” And Why A Gold-Backed Currency Doesn’t, September 8, Of Two Minds. Charles Hugh Smith, www.oftwominds.com/blogsept11/dollar-gold9-11.html (dostęp: 3.06.2016).
• Soto de J. H. (2009), Pieniądz, kredyt bankowy i cykle koniunkturalne, Instytut Ludwika Misesa, Warszawa.
• Sroczyński O. (2014), Pieniądz w perspektywie etycznej, Instytut Ludwika Misesa, http://mises.pl/blog/2014/10/02/pieniadz-perspektywie-etycznej/ (dostęp: 2.10.2014)
• Strether L. (2012), What Is This Money Thing Anyway?, Naked Capitalism, September 1, www.nakedcapitalism.com/2012/09/what-is-this-money-thing-anyway.html (dostęp: 3.06.2016).
• św. Tomasz z Akwinu (2006), Summa theologica, Warszawa.
• Turk J., Rubino J. (2013), The Money Bubble. What To Do Before It Pops, DollarCollapse Press, www.dollarcollapse.com.
• What Backs UP Currency, And Why Would Anyone Accepted It? (2011), neweconomicperspectoves. blogspot.com (dostęp: 3.07.2011).
• What If Population Refuses to Accept the Domestic Currency? (2011), neweconomicperspectoves. blogspot.com (dostęp: 3.07.2011).
• What Is The Debt? (2011), An Interview with Economist Anthropologist David Graber, Naked Capitalism, www.nakedcapitalism.com/2011/08/what-is-an-deb-an-intterview (dostęp: 3.06.2016).
• Wray R. L. (2011a), The Basics of Macro Accounting, New Economic Perspectives, June 12, http:// neweconomicperspectives.org/2011/06/mmp-blog-2-basics-of-macro-accounting.html (dostęp: 3.06.2016).
• Wray R. L. (2011b), What About Currency Revulsion? M, Credit Writedowns, July 31, https://www.creditwritedowns.com/2011/07/currency-revulsion.html (dostęp: 3.06.2016).
• Wray R. L. (2011c), What is a sovereign currency, Credit Writedowns, July 11, https://www.creditwritedowns.com/2011/07/what-is-a-sovereign-currency.html (dostęp: 3.06.2016).
• Wray R. L. (2011d), Why Would Anyone accept a “Fiat Money”, Credit Writedowns, July 18, https://www.creditwritedowns.com/2011/07/fiat-currency.html (dostęp: 3.06.2016).
• Zadora H., Zieliński T. (2012), Pieniądz współczesny a kryzysy finansowe, Difin, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.18778/0208-6018.317.05